0

Co dalej z Muzeum Techniki?

Pałac Kultury i Nauki – Muzeum Techniki i Przemysłu
fot. A. Sheybal-Rostek

W dniu 11 maja 2017 r. Rada Warszawy podjęła uchwałę w sprawie  utworzenia i prowadzenia instytucji kultury pod nazwą „Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie”.

Muzeum ma funkcjonować na podstawie umowy zawartej pomiędzy Skarbem Państwa reprezentowanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Miasto Stołeczne Warszawa.
Uchwała już weszła w życie.

Nowo powstałe Muzeum będzie mogło w trybie bezprzetargowym zawrzeć umowę najmu w dotychczas zajmowanych pomieszczeniach PKiN. Co więcej miasto zapewni preferencyjne warunki finansowe korzystania z siedziby, czyli czynsz zostanie utrzymany na dotychczasowym poziomie (1 747 700 zł rocznie czyli 13,63 zł +23% Vat za metr miesięcznie) – jest to stawka wynegocjowana w 1991 r.

Miasto wychodząc naprzeciw oczekiwaniom Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Naczelna Organizacja Techniczna (FSNT-NOT) i nie mając jasności co do sytuacji prawno-własnościowej zbiorów zapewniło również, iż wykupi część kolekcji za kwotę długu i przekaże nowo powstałemu Muzeum na własność. Wartość kolekcji nie przekroczy wysokości zadłużenia, które wyniosło na dzień 9 maja 2017 r. 2.151.332,44 zł (wraz z odsetkami).

W projekcie umowy o utworzeniu i prowadzeniu Narodowego Muzeum Techniki znalazł się również zapis, iż organizatorzy, z wyjątkiem Urzędu Miasta, zobowiązują się zapewnić środki finansowe w postaci dotacji przedmiotowej niezbędne do prowadzenia działalności statutowej.  Z tych środków zostaną zapewnione pieniądze na bieżące funkcjonowanie Muzeum, w tym koszty administracyjne, eksploatacyjne, wynagrodzenia i pochodne wynagrodzeń w wysokości nie mniejszej niż:

  • Minister Kultury 2 000 000 zł rocznie począwszy od 2017 r.;
  • Minister Nauki 2 000 000 zł rocznie począwszy od 2017 r.

Decyzja została podjęta po wielomiesięcznych rozmowach m. in na wniosek FSNT-NOT, która utraciła w 2016 r. dotacje państwowe na prowadzenie Muzeum i tym samym zadłużyła się wobec m. st. Warszawy, własnych pracowników a także ZUSu i Urzędu Skarbowego. Wyjście z tych długów gwarantowało jedynie przekształcenie placówki.

Tymczasem FSNT-NOT pomimo wcześniejszych rozmów nie pogodziła się z nowymi ustaleniami i na własną rękę rozpoczęła działania naprawcze podpisując wstępną umowę z prywatnym inwestorem, który obiecał nie tylko spłacić długi Muzeum Techniki i Przemysłu (MTiP), ale również zorganizować placówkę na nowo w nowatorskiej formule. Rozpoczęły się już nawet prace przygotowawcze, które polegały m. in. na wywiezieniu na Czackiego (siedziba FSNT-NOT) spisów wszystkich eksponatów oraz zmianie kodów dostępów do systemu ewidencyjnego placówki. Dodać tu należy, iż FSNT-NOT uważa całą muzealną kolekcję za swoją własność.

Wzbudziło to uzasadnione podejrzenia o to, czy kolekcja jest bezpieczna, oraz czy pomieszczenia w których ma siedzibę Muzeum będą wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem i z poszanowaniem faktu, iż PKiN jest wpisany do rejestru zabytków.

W tej sytuacji, gdy pojawił się prywatny podmiot zamierzający (na podstawie umowy z  FSNT NOT) do zarządzania zbiorami, m. st. Warszawa nie miało innego wyjścia jak podjąć kroki w celu uchronienia kolekcji muzealnej przed rozproszeniem. Złożyło więc wniosek do sądu o zasądzenie spłaty długu i zabezpieczenie roszczenia przez zajęcie kolekcji. Aby mieć pewność, że żaden eksponat nie zostanie wyniesiony skierowane zostało pismo do Komendy Stołecznej Policji. Ochrona PKiN również otrzymała zadanie monitorowania kto i co wynosi z budynku.

Warto w tym miejscu przytoczyć kilka istotnych faktów dotyczących istnienia i funkcjonowania Muzeum Techniki i Przemysłu.

Do momentu reaktywowania Muzeum w 1955 r. działało ono w różnych formach organizacyjnych.

W roku 1875 powstało w Warszawie Muzeum Przemysłu i Rolnictwa.
Założycielami byli książę Jan Tadeusz Lubomirski, hrabia Józef Zamoyski, Jakub Natanson i K. Dietrich. Pierwsza siedziba muzeum mieściła się w wynajętym lokalu przy placu Krasińskich. Muzeum to nie tylko gromadziło eksponaty, ale odegrało też dużą rolę w kulturze, nauce, technice i nawet życiu gospodarczym ówczesnej Polski. W 1929 powstało Muzeum Techniki i Przemysłu, zlokalizowane w Warszawie częściowo przy ul. Krakowskie Przedmieście i ul. Tamka 1. Muzeum to zostało zorganizowane przez wybitnego polskiego inżyniera Kazimierza Jackowskiego, który był też jego dyrektorem do śmierci w Katyniu w kwietniu 1940 r.

W czasie II wojny światowej  zbiory Muzeum uległy rozproszeniu i zniszczeniu. Po wojnie opiekę nad placówką powierzono FSNT NOT. Do dnia dzisiejszego Muzeum nie jest wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów, co w praktyce oznacza, iż eksponaty można sprzedać – każdy osobno.

W 1955 r. zgonie z treścią uchwały Prezydium Rządu:

W celu kształtowania światopoglądu socjalistycznego kadr technicznych, popularyzacji wiedzy technicznej, wiadomości z zakresu historii rozwoju narzędzi i sił wytwórczych w oparciu o naukę marksizmu i leninizmu oraz zobrazowania historii techniki ze szczególnym uwzględnieniem polskiego wkładu w rozwój techniki i nauk technicznych na wniosek NOT Prezydium Rządu uchwaliło, iż zobowiązuje NOT do utworzenia i prowadzenia Muzeum Techniki, które będzie posiadało odrębną osobowość prawną i będzie prowadzone w ramach budżetu NOT oraz, że Muzeum zarządza i użytkuje  majątkiem nieruchomym oddanym mu protokolarnie w imieniu Skarbu Państwa.

Dalej uchwała zobowiązywała wszystkich zainteresowanych ministrów do przekazania nieodpłatnie Muzeum w zarząd i użytkowanie znajdujących się w ich posiadaniu dokumentów, eksponatów i innych zabytków, dotyczących rozwoju przemysłu i techniki, wchodzących w zakres działalności Muzeum. Ponadto uchwała stanowiła, iż działalność finansowa Muzeum ma się opierać na dotacji Skarbu Państwa w ramach budżetu NOT oraz na wpływach uzyskanych z tytułu działalności Muzeum. Dodatkowo Muzeum zostało zwolnione od podatków i opłat państwowych oraz innych danin publicznych.

Uchwałą Prezydium Rządu z 1954 r. na siedzibę Muzeum przeznaczone zostały pomieszczenia części G Pałacu Kultury i Nauki zawierające podziemia oraz 4 kondygnacje mieszczące sale wystawowe i muzealne wraz z pomieszczeniami pomocniczymi, biblioteki, archiwa i pokoje do nauki.

Przytoczone akty prawne wyraźnie wskazują, iż po II wojnie światowej FSNT NOT jedynie zarządzała majątkiem oddanym mu w imieniu Skarbu Państwa. Jeśli zatem dziś uzurpuje sobie prawo własności to oznacza, iż po 1989 r. prawdopodobnie bezprawnie uwłaszczyła się na państwowym majątku.

Obecnie trwają prace nad powołaniem Narodowego Muzeum Techniki i ustalana jest faktyczna sytuacja prawna kolekcji muzealnej. Z całą pewnością nie można jednak dopuścić do tego, aby przed powstaniem wiążących opinii prawnych ktokolwiek, pod jakimkolwiek pretekstem, przywłaszczył sobie choćby jedną kartkę z muzealnych zbiorów.

1 czerwca 2017 10:38
[fbcomments]