Rafał Dajbor opowiada o spektaklu w języku jidysz prezentowanym w Teatrze Żydowskim.
Choć młodszym miłośnikom Teatru Żydowskiego w Warszawie może się to wydać niemal niemożliwe, były takie czasy, w których teatr ten grał wyłącznie w języku jidysz. Tak było właściwie do końca ubiegłego stulecia. Dopiero sukces wystawionych po polsku przedstawień „Kamienica na Nalewkach” (grudzień 2000) i „Skrzypek na dachu” (lipiec 2002) na dobre zmienił językowy profil warszawskiej sceny żydowskiej.
Od tej pory język jidysz rzadko pojawia się w tym teatrze, a spektakle grane po żydowsku, takie jak np. „Między dniem, a nocą. Dybuk” (2004) czy „Bóg zemsty” (2014), to na dobrą sprawę wyjątki potwierdzające regułę. Stąd też na szczególną uwagę zasługuje premiera przedstawienia Miasteczko Kasrylewka wg Szołema Alejchema, klasycznego autora literatury i teatru jidysz, którego setna rocznica śmierci obchodzona była w zeszłym roku.
Jak piszą autorzy spektaklu:
Jeśli ktoś chciałby szukać Kasrylewki na mapie, nie znajdzie jej. Została bowiem wymyślona przez Szolema Alejchema. Większość jej mieszkańców stanowią biedacy. Są to jednak biedacy, którzy nie stracili radości życia. Szolem Alejchem przedstawia całą galerię postaci z Kasrylewki. Poznajemy gderliwego właściciela restauracji i zaraz dowiadujemy się, że jego żona jest jeszcze gorszą gderą. Nieco później pojawiają się dwie najbardziej znane postaci Szolema Alejchema: Tewje Mleczarz i Menachem Mendel, całkowite przeciwieństwa charakterów. Tewje to pracowity, twardo stąpający po ziemi gospodarz, z kolei Menachem buja w obłokach, jest, jak to się pięknie mówi w jidysz, luftmenszem. Można się domyślać, że współpraca tych dwóch postaci prowadzi do nieszczęścia, utraty pieniędzy, majątku. Ale u Szolema Alejchema można stracić wszystko, ale zawsze pozostaje to, co najważniejsze czyli człowieczeństwo.
Warto podkreślić, że przedstawienie Miasteczko Kasrylewka to możliwość spotkania z trzema znakomitymi aktorami współczesnej żydowskiej sceny.
Pierwszym z nich jest sam reżyser przedstawienia, Shmuel Atzmon-Wircer, pochodzący z Biłgoraju wybitny aktor sceny jidysz w Izraelu, od kilku lat współpracujący z teatrami w Polsce. Był aktorem i reżyserem w izraelskim Teatrze Narodowym „Habima”. Współzakładał awangardowy teatr „Zavit”. W 1987 roku w Tel Awiwie założył teatr żydowski „Jidiszpil” i od tego czasu pełni funkcję dyrektora naczelnego i kierownika artystycznego tej placówki. Jest honorowym obywatelem miast Tel-Awiw i Biłgoraj. W Polsce współpracuje z prowadzoną przez Alicję Jachiewicz i Stefana Szmidta fundacją Kresy 2000 Nadrzecze. Gra w produkowanych przez tę fundację przedstawieniach teatralnych.
Drugi to Henryk Rajfer, występujący w Teatrze Żydowskim od 1972 roku i mający w dorobku olbrzymią ilość ról zarówno w sztukach z klasyki jidysz, jak też w repertuarze współczesnym, muzycznym i estradowym. Jest lubiany przez publiczność w całej Polsce za występy kabaretowe, w których prezentuje żydowski humor. Zagrał wiele ról filmowych, m.in. w „Austerii” Kawalerowicza, kontrowersyjnym swego czasu serialu „Popielec” Ryszarda Bera, a także m.in. w przedstawieniu Teatru Telewizji „Dybuk” w reżyserii Agnieszki Holland i w „Pokłosiu” Władysława Pasikowskiego. Wielokrotnie występował także w Izraelu.
Wreszcie trzeci – Jerzy Walczak. Związany z Teatrem Żydowskim od niemal 40 lat znakomity aktor, świetny w rolach dramatycznych, ale nie mniej interesujący w komedii. Grał m.in. w „Austerii” Kawalerowicza, „Korczaku” Wajdy, „W ciemności” Holland oraz jedną z ważniejszych ról w znakomitym, nagrodzonym Oscarem węgierskim filmie „Syn Szawła”. Za rolę w przedstawieniu Anny Smolar „Aktorzy żydowscy” otrzymał wraz z innymi wykonawcami biorącymi udział w tym spektaklu nagrodę aktorską na 56 Kaliskich Spotkaniach Teatralnych.
Realizatorzy
przedstawienia „Miasteczko Kasrylewka” to:
- Reżyseria: Shmuel Atzmon-Wircer
- Tłumaczenie: Aleksandra Król
- Adaptacja: Miki Goldenberg
- Scenografia i kostiumy: Ewa Łaniecka
- Opracowanie muzyczne: Teresa Wrońska
- Konsultacje jidysz: Jakob Weitzner
- Asystentka reżysera: Monika Soszka
Przedstawienie grane jest w języku jidysz, z tłumaczeniem na język polski w formie wyświetlanych napisów. Spektakl prezentowany będzie na Małej Scenie Teatru Żydowskiego przy ul. Senatorskiej 35.
Premiera – 6 maja. Kolejne spektakle siódmego i ósmego maja. A następne – już w sezonie teatralnym 2017/18.
