Rada m. st. Warszawy podjęła w dniu dzisiejszym (31.08.2017 r.) sześć uchwał dekomunizacyjnych.
Zmianie uległy nazwy ulic:
- Anastazego Kowalczyka na Jana Kowalczyka,
- Jana Kędzierskiego na Apoloniusza Kędzierskiego,
- Lucjana Rudnickiego na Klemensa Stanisława Rudnickiego,
- Gustawa Reichera na Michała Reichera,
- Juliana Bruna na Giordana Bruna
- Józefa Ciszewskiego na Jana Ciszewskiego.
W ocenie Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu nazwy te zostały zmienione jako wypełnienie normy art. 1 Ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz.U. RP z 2016 r. poz. 744).
Życiorysy
patronów, którzy zostali „zdekomunizowani”
sporządził IPN.
Anastazy Kowalczyk
(1908-1943) ps. „Kostek”, „Nastek”.
Urodził się w Sosnowcu. Zmarł 1 grudnia 1943 r.
Pracował jako posłaniec, ślusarz i robotnik w hucie szkła oraz fabryce włókienniczej. W 1925 r. został aresztowany za udział w strajku, jednak z uwagi na młody wiek szybko wyszedł na wolność. Od 1927 r. należał do Związku Młodzieży Komunistycznej w Polsce, młodzieżowej przybudówki Komunistycznej Partii Polski, która później funkcjonowała pod nazwą Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej. Pełnił w nim początkowo funkcję sekretarza komórki, a następnie sekretarza Komitetu Dzielnicowego. Ponownie został zatrzymany przez polską policję we wrześniu 1929 r. na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Sosnowcu za działalność antypaństwowa został skazany na 3 lata więzienia. Po wyjściu na wolność w 1932 r. nie podejmował żadnej pracy zarobkowej bowiem został etatowym funkcjonariuszem partyjnym, utrzymywanym z funduszy dostarczanych partii z Moskwy. Był sekretarzem Komitetu Okręgowego KZMP w Zagłębiu Dąbrowskim, potem sekretarzem okręgu górnośląskiego tej organizacji. Prowadził aktywną działalność agitacyjną, tworzył dywersyjne komórki KZMP/KPP także w strukturach Wojska Polskiego. W 1933 r. objąć miał stanowisko II sekretarza Komitetu Warszawskiego KZMP, jednak został ponownie aresztowany. Za działalność antypaństwową skazano go łącznie na 8 lat więzienia. Przedterminowo zwolniony w 1939 r. zmuszony został wrócić do Sosnowca i podjąć pracę w Hucie „Będzin” bowiem po rozwiązaniu partii komunistycznej przez Komintern, ZSRR zaprzestał utrzymywania czołowej kadry funkcjonariuszy b. KPP i jej przybudówek.
W 1939 r. przedostał się do zajętego przez Rosjan Lwowa. Tam został zweryfikowany i rozpoczął współpracę z okupacyjnymi władzami sowieckimi. Otrzymał stanowisko dyrektora fabryki wyrobów z metali kolorowych, działał też w Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom (MOPR). Jako aktywista partyjny wszedł w skład „Rady Delegatów Ludu Pracującego Miasta Lwowa”, pisał artykuły do kolaboracyjnego polskojęzycznego organu Komunistycznej Partii (bolszewików) Ukrainy „Czerwony Sztandar”. Również w okresie masowej represji, deportacji i terroru aktywnie propagował stalinizm. Wiosną 1941 r., w przededniu niemieckiego ataku na ZSRR, został wysłany do Moskwy. Tam w kierowanych przez NKWD ośrodkach wraz z grupą wyselekcjonowanych działaczy komunistycznych przeszedł szkolenia specjalne, przygotowujące do działalności na terenach okupowanych przez Niemców. Wszedł w skład pierwszej tzw. „Grupy Inicjatywnej”, która po przerzuceniu do Polski w styczniu 1942 r. ogłosiła powstanie PPR. Z polecenia władz partyjnych Kowalczyk tworzył struktury partyjne PPR na terenie Częstochowy i Piotrkowa Trybunalskiego oraz na Górnym Śląsku. Na przełomie 1942 r i 1943 r. objął funkcje sekretarza Okręgu Warszawskiego PPR. Następnie w czerwcu 1943 r. Komitet Centralny nakazał mu odbudowę rozbitych struktur Obwodu Krakowskiego. Awansował wówczas na zastępcę członka KC PPR, jednak aresztowany przez Niemców 1 grudnia 1943 r. w trakcie śledztwa zażył truciznę i zmarł.
Jan Kędzierski
(1901 -1958). Urodził się w Warszawie. Zmarł 18 lutego 1958 r. w Warszawie.
Pełnił funkcję agitatora rewolucyjnej SDKPiL na terenie Dzielnicy Powązki. Pracował jako goniec w drukarniach oraz praktykant w firmie „Fontanna”. W l. 1919-1921 był powołany do wojska. Potem pracował w warszawskiej Fabryce Budowy Parowozów i związał się z ruchem komunistycznym. Został sekretarzem koła Komunistycznej Partii Robotniczej Polski; od 1924 r. był członkiem Komitetu Dzielnicowego KPRP (od 1925 r. KPP). W 1926 r. organizował żałobną akademię na okoliczność śmierci Feliksa Dzierżyńskiego, bolszewickiego twórcy sowieckiej policji politycznej i „czerwonego terroru”. W 1928 r. awansował na członka Komitetu Warszawskiego KPP. Został zawodowym funkcjonariuszem komunistycznym, utrzymywanym przez Komintern. Na początku lat 30 został przerzucony do ZSRR, gdzie przeszedł stalinowskie szkolenia dla komunistycznej agentury za granicą, odbywające się pod egidą Kominternu. W okresie II RP był wielokrotnie aresztowany za działalność antypaństwową. W sumie areszcie i więzieniu spędził ponad 6 lat. W latach 30. po wyjściu z więzienia kontynuował działalność w stalinowskiej konspiracji – najpierw jako sekretarz Komitetu Okręgowego KPP Warszawa Lewa Podmiejska, później jako członek Centralnego Wydziału Zawodowego KPP. W czasie wojny przebywał w Warszawie i w Pruszkowie.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej rozpoczął karierę jako działacz i urzędnik partyjny. Od 1945 r. pełnił m.in. funkcję członka Prezydium warszawskiej Wojewódzkiej Rady Narodowej, członka Egzekutywy Warszawskiego Komitetu Wojewódzkiego PPR oraz przewodniczącego Warszawskiej Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej. Od 1946 r. zasiadał również jako członek w Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej.
Lucjan Rudnicki
ps. „Pytel”, „Alojzy Krawczyński”
(1882-1968), działacz socjalistyczny, następnie aktywista rewolucyjny i komunistyczny, literat, członek kolejno PPS, SDKPiL, KPRP/KPP, PPR/PZPR.
Urodził się 2 stycznia 1882 r. w Sulejowie pod Piotrkowem Trybunalskim. Jego ojciec był czeladnikiem młynarskim, natomiast matka prowadziła drobne gospodarstwo rolne. Po ukończeniu 5 klas szkoły powszechnej Rudnicki rozpoczął pracę, początkowo jako murarz i stolarz, następnie w charakterze robotnika w Widzewskiej Manufakturze Heinzla i Kunitzera. Od maja 1898 r. należał do nielegalnego koła Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) w Łodzi. Wielokrotnie aresztowany za działalność rewolucyjną. Po rozłamie PPS przeszedł do rewolucyjnej Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL). Po wyjściu z więzienia na podstawie amnestii z października 1905 r. odszedł z PPS. Podczas pobytu w Bremie związał się z rewolucyjną Socjaldemokracją Królestwa Polskiego i Litwy. Tworzył struktury SDKPiL w Sosnowcu. Po powrocie do Warszawy w 1913 r. rozpoczął szerzą działalność publicystyczną – był redaktorem tygodnika „Nowy Głos” oraz autorem broszur propagandowych. Podczas I wojny światowej był członkiem Komitetu Warszawskiego SDKPiL, za co w roku 1916 r. aresztowały go okupacyjne władze niemieckie.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Lucjan Rudnicki zaangażował się w działania na rzecz zjednoczenia rewolucyjnych SDKPiL i PPS-Lewicy w Komunistyczną Partię Robotniczą Polski (KPRP), od 1925 r. działającą pod nazwą Komunistyczna Partia Polski, stanowiącą polską sekcję Międzynarodówki Komunistycznej z siedzibą w Moskwie. Podczas trwania wojny polsko-bolszewickiej zasiadał z ramienia KPRP w Warszawskiej Radzie Delegatów Robotniczych. W latach 20. pracował jako urzędnik w warszawskim Zarządzie Miejskim. Współpracował z wieloma gazetami, debiutował także jako powieściopisarz. W 1933 r. odszedł na wcześniejszą emeryturę.
W strukturach nielegalnej i antypaństwowej KPP pozostawał aż do jej rozwiązania przez Komintern w 1938 r. W latach 20. i 30. XX w. KPP prowadziła konspiracyjną działalność antypaństwową na rzecz Związku Sowieckiego i ruchu komunistycznego. Żądała oderwania od Polski zarówno ziem wschodnich, jak i Pomorza oraz Górnego Śląska. Na pozostałym terytorium kraju zamierzała tworzyć polską republikę sowiecką. W uchwałach VI Zjazdu KPP z 1932 roku partia oświadczała:
Imperializm Polski ustanowił swe panowanie na Górnym Śląsku na mocy imperialistycznego traktatu wersalskiego, przez zdławienie walki rewolucyjnej proletariatu górnośląskiego, przez oszustwo plebiscytowe, przez rozpętanie nacjonalistycznej antyniemieckiej nagonki […]. KPP walczy o prawo każdego narodu ujarzmionego przez imperializm polski do całkowitego samookreślenia, aż do oderwania się od państwa polskiego […]. KPP mobilizuje masy pracujące na Górnym Śląsku, jak również na Pomorzu [Gdańskim] do walki z uciskiem narodowym ludności niemieckiej pod hasłem praw do samookreślenia aż do oderwania od Polski […]. W stosunku do Górnego Śląska i Pomorskiego Korytarza proletariat polski przekreśli orzeczenia imperialistycznych traktatów i zapewni ludności tych ziem prawo samookreślenia aż do oderwania od Polski. W stosunku do Gdańska KPP zwalcza narzucone mu jarzmo Polski i Ligi Narodów, zwalcza aneksjonistyczną politykę imperializmu polskiego i uznaje prawo ludności gdańskiej, siłą oderwanej od Niemiec, do ponownego złączenia się z Niemcami.
Sowieckie władze Międzynarodówki Komunistycznej (Kominternu) zadecydowały o przeorganizowaniu haseł programowych dopiero w roku 1935. Wtedy również w KPP rozpoczęto promocję haseł „jednolitofrontowych”, ale już w 1938 roku KPP została przez Komintern rozwiązana.
W okresie II wojny światowej Rudnicki przebywał przede wszystkim w Warszawie. Po przerzuceniu z Moskwy do kraju grupy dywersyjnej z poleceniem Stalina w sprawie odbudowy partii komunistycznej Rudnicki w styczniu 1942 r. wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej. Pełnił funkcję kolportera prasy partyjnej, Rozbudowywał komórki stalinowskiej konspiracji – współtworzył Gwardię Ludową.
Po zajęciu Polski przez Armię Czerwoną Rudnicki objął z nominacji komunistów stanowisko burmistrza Sulejowa, które zajmował od stycznia do maja 1945 r. W tym samym czasie pełnił funkcję sekretarza tamtejszego Komitetu Miejskiego PPR.
Następnie w 1946 r. został przeniesiony do Katowic na stanowisko kierownika biura propagandy Centralnego Zarządu Przemysłu Hutniczego, a później do Warszawy, gdzie pracował jako referent propagandy PZUW. Wówczas powstało „dzieło jego życia”, czyli kolejna powieść autobiograficzna pt. Stare i nowe.
Nadal był aktywistą partii komunistycznej (PPR/PZPR). Był delegatem na tzw. Kongres Zjednoczeniowy PPR i PPS oraz na II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1952-1956 był z ramienia PZPR posłem na Sejm PRL.
Lata 1949-56, to szczytowy okres aktywności Rudnickiego i jego obecności w życiu literackim stalinowskiego państwa. Działał w Związku Literatów Polskich; był wieloletnim członkiem egzekutywy i skarbnikiem Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR Oddziału Warszawskiego ZLP.
Był też współzałożycielem Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli, skupiającego radykalnych antyklerykałów (1957): członkiem Zarządu Głównego, z czasem – członkiem honorowym. Współpracował również z Zakładem Historii Partii przy KC PZPR i CA KC PZPR.
Zmarł 8 czerwca 1968 r. w Warszawie.
Gustaw Reicher
(1900-1938) ps. „Rwal”. W styczniu 1938 r. został aresztowany i stracony.”
Początkowo działał w łódzkich strukturach rewolucyjnej SDKPiL.
W latach 1917-1918 był członkiem zarządu tej partii w Dzielnicy Stare Miasto. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej przedostał się na własną rękę do sowieckiej Rosji. Dnia 4 września 1918 r. został osobą do zadań specjalnych bolszewickiego komisarza Zachodniej Dywizji Strzelców Armii SDKPiL. Otrzymał też zadanie powrotu do kraju i tworzenia w Polsce ruchu rewolucyjnego.
Na początku 1919 r. przerzucono go do Zagłębia Dąbrowskiego, gdzie współtworzył Zagłębiowską Radę Delegatów Robotniczych oraz Zagłębiowski Komitet Okręgowy KPRP. Latem 1919 r. znalazł się w Warszawie. Tam też w czasie jednej z demonstracji został aresztowany przez policję polską i osadzony w więzieniu. W kwietniu 1920 r. został zwolniony w drodze wymiany więźniów politycznych z bolszewicką Rosją i ponownie znalazł się w Moskwie. Włączył się w organizację struktur rewolucyjnych, przygotowujących się do objęcia władzy na terenie Polski, po planowanym zwycięstwie Armii Czerwonej w 1920 r.
26 maja 1920 r. agitował na rzecz bolszewizmu wśród mniejszości polskiej w Niżnym Nowogrodzie. Stamtąd przeniesiony został do struktur administracyjnych Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski – powołanego przez bolszewików marionetkowego „rządu” pod przewodnictwem F. Dzierżyńskiego, na ziemiach polskich zajętych przez Armię Czerwoną. Po klęsce bolszewików w Bitwie Warszawskiej Moskwa zleciła Reicherowi do realizacji zadania w strukturach komunistycznych w Berlinie i na Górnym Śląsku.
12 grudnia 1920 r. uczestniczył w I Zjeździe Komunistycznej Partii Górnego Śląska, gdzie wnioskował o bojkot plebiscytu w sprawie przynależności tych ziem do Polski. Wybrany został także do Komitetu Centralnego KPGŚ i z ramienia tej partii brał udział w III Kongresie Międzynarodówki Komunistycznej w Moskwie. Po powrocie do Polski został 30 sierpnia 1922 r. został aresztowany i wyrokiem Sądu Okręgowego w Sosnowcu skazany na 3 lata więzienia za działalność antypaństwową.
15 marca 1923 r. ponownie został, uwolniony w ramach wymiany więźniów politycznych z ZSRR. Znalazł się w Moskwie. Jak zaufany aktywista skierowany został do Niemiec Tam wzmocnić miał struktury Komunistycznej Partii Niemiec (KPD). Wkrótce został też sekretarzem politycznym KPD w Zagłębiu Ruhry.
W latach 1924-1925 po raz kolejny skierowano go do działalności komunistycznej na terenie Polski. Od 1925 kierował pracami KPP na Górnym Śląsku, za co został wkrótce po raz kolejny aresztowany. Skazany na 6 lat więzienia i tym razem dzięki zabiegom Międzynarodówki Komunistycznej odsiedział tylko 2 lata z zasądzonej kary, a następnie w drodze wymiany więźniów powrócił na terytorium ZSRR.
Od 1929 r. Reicher pracował w Moskwie w Komitecie Wykonawczym Międzynarodówki Komunistycznej. Był instruktorem Wydziału Organizacyjnego oraz wykładowcą w Szkole Wojskowo-Politycznej KPP. W kolejnych latach działał w strukturach KPP i Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi na terenie Berlina, gdzie przy berlińskim tzw. punkcie łączności specjalnej komórki Kominternu, funkcjonowała siedziba KC KPP.
Należał do najbardziej oddanych Stalinowi funkcjonariuszy Kominternu.
Po dojściu Hitlera do władzy Reicher opuścił Niemcy.
Od stycznia 1934 r. do kwietnia 1937 r. przebywał w Pradze, w której także funkcjonował kominternowski punkt łączności. Później skierowano go – jako przedstawiciela KC KPP – do ogarniętej wojną domową Hiszpanii. Stamtąd w grudniu 1937 r. został wezwany do Moskwy, gdzie toczyły się już na fali stalinowskich czystek procesy najwyższych działaczy KPP.
Julian Brun
(1886–1942) – działacz komunistyczny, publicysta, krytyk literacki, członek SDKPiL, KPRP/KPP, Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików), członek gremiów kierowniczych partii i Kominternu.
Urodził się 21 kwietnia 1886 r. w Warszawie. W 1905 r. wstąpił do rewolucyjnej Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL). Wielokrotnie aresztowany przez władze rosyjskie.
Na emigracji studiował socjologię w Paryżu.
Kiedy wybuchła I wojna światowa, pracował w Bułgarii, gdzie został internowany jako poddany cara.
Powrócił do Polski w 1919 roku i rozpoczął aktywną działalność w Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (KPRP). Za działalność na rzecz Sowietów został aresztowany w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Zwolniony w 1921 roku, powrócił do działalności w konspiracji komunistycznej. Działał w Centralnej Redakcji KPRP. Redagował wraz z innymi prasę komunistyczną. Był członkiem Centralnego Wydziału Rolnego KPRP, a następnie Wydziału Kulturalno-Oświatowego KC KPRP.
W 1922 r. jako jeden z czołowych działaczy partyjnych był przerzucony do Moskwy jako reprezentant Komitetu Centralnego KPRP. Uczestniczył w posiedzeniach gremiów kierowniczych Międzynarodówki Komunistycznej (Kominternu) oraz w IV Kongresie Kominternu. Tam został formalnie członkiem KC KPRP i członkiem Komitetu Wykonawczego Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom (MOPR) – struktury będącej dodatkowym narzędziem oddziaływania bolszewików na społeczeństwa innych krajów. Był członkiem Komisji Związkowej Kominternu.
Latem 1924 r. był w Polsce aresztowany za działalność antypaństwową i skazany na 8 lat więzienia. W 1926 r. został przekazany do ZSRS w zamian za uwolnienie i przekazanie do Polski sowieckich więźniów politycznych. Był członkiem Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików). Został sowieckim urzędnikiem – korespondentem Telegraficznej Agencji Związku Sowieckiego (TASS). Jako korespondent był wysyłany do Paryża, Berlina i Wiednia. Tam angażował się w polityczną i tajną działalność struktur komunistycznych.
Po powrocie do Moskwy brał udział w VI Kongresie Kominternu. Został członkiem Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi (KPZB) – działającej jako autonomiczna część KPP. Od 1929 r. ponownie pracował w Centralnej Redakcji KPP; brał udział w V Zjeździe partii pod Leningradem. Brał udział w pracach gremiów kierowniczych KPZB i KPP. Uczestniczył w VI Zjeździe KPP (1932), na którym formalnie został zastępcą członka KC KPP, a na II Zjeździe KPZB – ponownie członkiem KC KPZB (1935). Uczestniczył w VII Zjeździe Kominternu. Tam wybrano go do Biura Politycznego KC KPP. Kierował ośrodkiem wydawniczym KC KPP w Brukseli. Tam zastały go rozwiązanie KPP przez Komintern, a potem wybuch II wojny światowej.
Był autorem szeregu publikacji prasowych oraz książek. W 1940 r. został w Belgii internowany i przewieziony do Francji. Po ucieczce z obozu internowania przedostał się do ambasady sowieckiej przy władzach kolaboracyjnego Państwa Francuskiego w Vichy. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej wraz z ambasadą był ewakuowany do Moskwy. Zmarł w Saratowie 28 kwietnia 1942 r.
Józef Ciszewski
(1876-1937) ps. „Felek”, działacz socjalistyczny, potem komunistyczny, członek PPS, następnie PPS-Lewica oraz KPP, funkcjonariusz aparatu państwowego ZSRR. Mąż czołowej działaczki KPRP Marianny Koszutskiej „Wery Kostrzewy”.
Józef Ciszewski urodził się 15 XII 1876 r. na Podolu. Z zawodu był inżynierem elektrykiem. Studiował w Petersburgu i w Karlsruhe. W 1899 r. wstąpił do sekcji zagranicznej Polskiej Partii Socjalistycznej. Przyjechał do Łodzi, gdzie m.in. kierował lokalną strukturą PPS. Aresztowany przez policję, został zwolniony za kaucją, a następnie skazany na zesłanie, skąd powrócił po kilku miesiącach. Kierował okręgiem radomskim PPS, a po podziale w łonie tej partii przeszedł w 1906 r. do PPS-Lewicy. Wydalony z Rosji, przebywał w Krakowie. Po powrocie do Królestwa Kongresowego został aresztowany i ponownie zesłany. Zbiegł za granicę. Po wybuchu I wojny światowej prowadził działalność wśród robotników łódzkich. W 1916 r. został radnym miejskim w Warszawie z listy PPS-Lewicy i Bundu.
Po rewolucji bolszewickiej wyjechał do Moskwy, gdzie prowadził rozmowy z przedstawicielami Rosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików) i przygotowywał zasady połączenia rewolucyjnych PPS-Lewica i SDKPiL w nową partię komunistyczną. Powrócił do Warszawy w grudniu 1918 r. w celu udziału w zjeździe zjednoczeniowym obu partii, na którym powstała Komunistycznej Partii Robotnicza Polski (KPRP). Był członkiem Komitetu centralnego KPRP, która wkrótce została oficjalnie ogłoszona sekcją polską Międzynarodówki Komunistycznej (Kominternu) z siedzibą w Moskwie. Do 1921 r. był jednym z czołowych działaczy partyjnych. Redagował i wydawał komunistyczny „Głos Robotniczy”. Aresztowany za działalność antypaństwową w lutym 1920 r. Zwolniony w 1921 r., wyjechał do sowieckiej Rosji. Tam wstąpił do Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) – WKP(b). W ZSRR został skierowany z racji wykształcenia do pracy przy elektryfikacji państwa. Od 1929 r. był członkiem Państwowej Komisji Planowania ZSRS, potem został przewodniczącym Zarządu „Energostroju”, należąc w latach 30. do elitarnych środowisk bolszewickiego państwa.
W X 1937 r. jako wysoki działacz WKP(b) w ramach wewnątrzpartyjnych czystek został aresztowany przez NKWD i najprawdopodobniej jeszcze w 1937 roku zamordowany
