W samo południe – historia wokół jednego plakatu autorstwa Tomasza Sarneckiego.
Jako preludium do obchodów 4 czerwca, 31 maja 2019 r. o g. 12.00, Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej (oddział Muzeum Niepodległości) zaprasza na otwarcie wystawy poświęconej plakatowi i jego twórcy.
Udział w spotkaniu zapowiedzieli Monika Sarnecka, żona zmarłego w minionym roku artysty, oraz Ludwika i Henryk Wujcowie.
Na wystawie zobaczymy m.in. Oryginalny plakat, odręczny wpis z podziękowaniami dla Artysty od wnuczki aktora, zdjęcie ślubne Sarneckich, dyplom ukończenia uczelni Tomasza Sarneckiego z 4 czerwca, zdjęcie dziadków Artysty będące drugą inspiracją do stworzenia plakatu.
Wernisaż
- Galeria Malarstwa Historycznego
- Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej
- 31 maja 2019 r.
- o godzinie 12:00
Prezentacja wystawy potrwa do 4 czerwca
Jest rok 1989.
W niedzielę 4 czerwca mają się odbyć pierwsze po II wojnie światowej wybory, w których opozycja może wystawić swoich kandydatów. Częściowo wolne wybory do sejmu oraz całkowicie wolne do nowo utworzonego senatu. Ich wyniki będą miały decydujący wpływ na upadek systemu komunistycznego w Polsce.
Tomasz Sarnecki, wówczas 23-letni student grafiki na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, postanawia stworzyć plakat, który zmobilizuje elektorat Solidarności. Podobieństwo sytuacji dostrzega w głośnym amerykańskim westernie W samo południe. W ten oto sposób na plakat zachęcający do głosowania na kandydatów polskiej opozycji trafia wizerunek Gary’ego Coopera, który wcielił się w tym filmie w postać osamotnionego szeryfa stającego do walki z bandą kryminalistów – obrońcę wolności.
Aby przesłanie było jednoznaczne, młody grafik zarówno w tle, jak i nad odznaką szeryfa umieszcza logo „Solidarności”, w dłoni ukazanej postaci – kartkę ze słowem „wybory”, a u dołu plakatu napis: „W samo południe 4 czerwca 1989”.
Początkowo, w obawie przed reakcją władz, pracy Sarneckiego nikt nie chce wydrukować. Jest postrzegana jako zbyt odważna. Ostatecznie, między innymi dzięki opozycjoniście Henrykowi Wujcowi, zostaje wydrukowana za granicą. Plakaty docierają do Warszawy 3 czerwca wieczorem.
Następnego dnia można je zobaczyć w centrum stolicy i w miejskich autobusach. Cała Polska poznaje je, dzięki dokonanemu w kraju dodrukowi, dopiero przed drugą turą wyborów.
W roku 1999 Victoria & Albert Museum w Londynie uznało go za jeden ze stu najważniejszych plakatów XX wieku.
Dziś
plakat Tomasza Sarneckiego jest symbolem tamtych wyborów i najbardziej rozpoznawalną pracą powstałą na potrzeby Komitetu Wyborczego „Solidarność”.
Tomasz Sarnecki
ur. 15 lutego 1966 w Warszawie, zm. 2 stycznia 2018
polski grafik, autor słynnego plakatu Solidarności.
Był absolwentem Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie prowadził Dyskusyjny Klub Filmowy.
W 1989 zaprojektował plakat W samo południe dla Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Plakat został rozwieszony w Warszawie w dniu 4 czerwca 1989, w trakcie wyborów parlamentarnych (tzw. wybory czerwcowe). Nakład wynosił 10 tys. egzemplarzy. Plakat prezentował amerykańskiego aktora Gary’ego Coopera jako szeryfa z filmu W samo południe, na tle napisu „Solidarność” oraz z wpiętym znaczkiem „Solidarności” w klapę, ponad gwiazdą szeryfa. Później plakat prezentowany był między innymi w Victoria and Albert Museum w Londynie na wystawie stu najważniejszych plakatów XX wieku oraz na wystawie w Autry Museum of Western Heritage w Los Angeles.
Był także autorem opracowań, artykułów, prezentacji i wystaw historycznych. Współpracował z Dowództwem Garnizonu Warszawa i Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Pracował w Wojskowym Centrum Edukacji Obywatelskiej, współpracował także z Komendą Garnizonu Warszawa. Kierował również Stowarzyszeniem Historycznym „Cytadela”.
