Najpierw mówili więzienie ”w Mokotowie”, później areszt śledczy ”na Mokotowie”, a dziś były areszt na Mokotowie.
Wraz ze 100-leciem Niepodległości Polski Służba Więzienna świętuje 100-lecie swego istnienia.
Warszawiacy wiedzą, że Warszawa miała pięć miejsca odosobnienia. To Areszt Śledczy na Grochowie przy ulicy Chłopickiego, Areszt Śledczy na Służewcu przy ulicy Kłobuckiej, Zakład Karny i Areszt Śledczy na Białołęce przy ulicy Ciupagi, półotwarty oddział na Bemowie przy ul. Kocjana (od 2003 r.) oraz Areszt Śledczy przy ulicy Rakowieckiej zwany Więzieniem Mokotowskim.
Ten ostatni już nie przetrzymuje zatrzymanych.
Będzie tu Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL.
Z końcem maja 2018 r., po 114 latach, zakończyła się penitencjarna działalność więzienia mokotowskiego.
Historia
(1904 -2018)
Więzienie zostało oddane do użytku w 1904 r. w odpowiedzi na reformę prawa karnego w Rosji. Była to jedna z najnowocześniejszych jednostek penitencjarnych w Europie, do każdej celi doprowadzona była bieżąca woda, kanalizacja, światło elektryczne z własnej elektrowni i centralne ogrzewanie z własnej kotłowni. Więźniowie korzystali z miejscowej łaźni i pralni, na terenie więzienia funkcjonował szpital.
Polski wymiar sprawiedliwości przejął więzienie mokotowskie we wrześniu 1918 r. Zaliczono je do więzień kategorii I., przeznaczonych do odbywania kary więzienia powyżej lat 3, aresztu do roku, oraz tymczasowego zatrzymania i aresztowania.
W październiku 1939 r. część funkcjonariuszy Straży Więziennej nawiązuje pierwsze kontakty z powstającymi polskimi organizacjami konspiracyjnymi. Funkcjonariusze prowadzą wywiad więzienny, przekazują informacje z i do więzienia na temat więźniów itp. Zgodnie z decyzją niemieckich władz okupacyjnych Więzienie Mokotowskie przeznaczono, jak przed wojną, dla więźniów kryminalnych wszystkich narodowości.
W sierpniu 1944 po nieudanym powstańczym ataku na więzienie Niemcy przystąpili do likwidacji jednostki, polegającej na rozstrzelaniu pozostałych więźniów. W wyniku zamieszania powstałego podczas wyprowadzania więźniów z cel obezwładniono i zabito kilku Niemców, co pozwoliło uciec dużej grupie więźniów na teren zajęty przez powstańców, pozostałych więźniów rozstrzelano i pogrzebano wzdłuż obecnego pawilonu „B”. Do końca Powstania Warszawskiego teren więzienia był wykorzystywany jako miejsce straceń ludności cywilnej Mokotowa.
W latach 1944-1956 w Więzieniu Mokotowskim władze komunistyczne przetrzymywały czołowych polskich polityków, żołnierzy i działaczy podziemia niepodległościowego. W tym okresie w murach wiezienia wykonano ponad 400 wyroków śmierci. Życie stracili m.in. rtm. Witold Pilecki, gen. August Emil Fieldorf „Nil”, mjr Bolesław Kontrym ps. „Żmudzin”, ppłk Łukasz Konrad Ciepliński „Pług”, mjr Hieronim Kazimierz Dekutowski „Zapora”, mjr Zygmunt Edward Szendzielarz „Łupaszko”.
Po 1956 r. mokotowskie więzienie funkcjonowało jako jednostka karno-śledcza, do 1989 r. w ramach więzienia istniał oddział specjalny administrowany przez Służbę Bezpieczeństwa.
W marcu 2016 r. Minister Sprawiedliwości podjął decyzję o zlikwidowaniu Aresztu Śledczego Warszawa-Mokotów jako jednostki penitencjarnej i przekazaniu działki wraz z zabudowaniami na potrzeby powstającego Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL.
Z końcem maja 2018 r., po 114 latach, zakończyła się penitencjarna działalność więzienia mokotowskiego.
