Samorząd i jego niepodległościowe początki to temat wiodący w najnowszym wydaniu magazynu Stolica nr 3 w 2018.

Jakie okoliczności towarzyszyły narodzinom pierwszego samorządu niepodległej Warszawy i czym zasłużył się dla miasta Piotr Drzewiecki – pierwszy prezydent wolnej stolicy – przypominają Andrzej Sołtan i Marian Marek Drozdowski. Dlaczego w marcu 1918 r. zakazano wypieku ciastek, wprowadzono podatek za wykonywanie muzyki w kawiarniach i restauracjach, a także zakaz bywania żołnierzy w Gospodzie Artystycznej przy Nowym Świecie 59 – o tym, między innymi, piszemy w naszym niepodległościowym kalendarium przygotowywanym przez Jerzego S. Majewskiego i Jarosława Zielińskiego.

Z Magdaleną Stopą udajemy się na ul. Pańską 10 i 12. Dziś w tym miejscu stoi Pałac Kultury, a przed wojną, w okazałych kamienicach, mieszkała m.in. rodzina Florczaków. Krzysztof Traczyński przypomina powstańczy epizod z historii Instytutu Ociemniałych i Głuchoniemych, a Rafał Dajbor prowadzi nas alejami warszawskiego pozawarszawskiego cmentarza w Antoninowie.

Rozmawiamy z: Krzysztofem Zanussim o architekturze, Adamem Struzikiem o nowym podziale statystycznym Mazowsza, Beatą Michalec o 55-leciu Towarzystwa Przyjaciół Warszawy i Pawłem Sołtysem, czyli Pablopavo, o śpiewaniu, pisaniu i dilersko-bandyckich Stegnach lat 90.

A ponadto:

• składamy wizytę w Muzeum Nurkowania,
• walczymy o Laur Wiecha
• nucimy jednym głosem z rodzinnym duetem Teściowa Śpiewa,
• wspieramy Jacka Fedorowicza i Arkadiusza Szarańca w ich bojach ze smogiem,
• z Marią Terlecką wspominamy nogi Tyrmanda.

Marcowa STOLICA już jest w sprzedaży.

Spis treści

Str 4.
Kronika miesiąca

Str 6.
Co nam budują

Str 8.
Wspólnie można więcej
z Adamem Struzikiem, marszałkiem województwa mazowieckiego o nowym podziale statystycznym Mazowsza, rozmawia Ewa Kielak Ciemniewska

Jestem przekonany, że znakomite koleje, dobre lotniska, zmodernizowane drogi, nowoczesne szpitale to nie wszystko – trzeba też dbać o zachowanie dziedzictwa kulturowego, pielęgnować tradycje, okazywać szacunek przeszłości.

Warszawy droga do niepodległości 1915-1918

Str 12.
Narodziny samorządu
Andrzej Sołtan o tym, jak odradzał się miejski samorząd

Podstawowym zadaniem powołanych w trybie pilnym komisji i sekcji było zapewnienie Warszawie regularnych dostaw artykułów pierwszej potrzeby i prawidłowy ich rozdział […]. Na początku 1915 r. działało w Warszawie ponad 200 różnego rodzaju placówek podległych Komitetowi – tanich kuchni i herbaciarni, sklepów, schronisk i przytułków oraz punktów oferujących pracę potrzebującym.

Str 13.
Kalendarium warszawskie 1918
czym żyła Warszawa i jej mieszkańcy w marcu 1918 roku przypominają – Jerzy S. Majewski i Jarosław Zieliński

1 marca w licznych cukierniach podawano gościom chleb pszenny i razowy lub herbatniki, sucharki i pierniki. Nie brakowało jednak cukierni, które nie dostosowały się do zakazu i nadal oferowały ciastka deserowe i drożdżowe. Rozpowszechniano wiadomość, że piece cukiernicze zostaną wkrótce opieczętowane. Odnotowano pokątny wypiek ciastek w mieszkaniach.

Str 20.
Pierwszy prezydent wolnej Warszawy
sylwetkę Piotra Drzewieckiego, inżyniera, przemysłowca, społecznika i pierwszego prezydenta wolnej stolicy, przypomina Marian Marek Drozdowski

Jedną z pierwszych decyzji Drzewieckiego po objęciu prezydentury było złagodzenie sankcji władz okupacyjnych wobec strajkujących pracowników miejskich, których związek zawodowy nie został zalegalizowany. W 1919 r., kiedy gabinet Ignacego Jana Paderewskiego powołał – w celu wzmocnienia samorządu terytorialnego – Polski Bank Komunalny, na jego czele stanął prezydent Warszawy Piotr Drzewicki. Był z tą instytucją związany do końca II RP.

Str 24.
Muzyk, polityk, filantrop
Katarzyna Radzimirska zachęca do obejrzenia wystawy ,,Paderewski”, prezentowanej w Muzeum Narodowym w Warszawie w ramach ogólnopolskich obchodów odzyskania niepodległości

Centralną częścią pierwszej sali ekspozycyjnej jest fortepian – instrument, który go ukształtował i wpłynął na całe jego życie. Jest to niezwykły instrument, ponieważ został wykonany przez firmę Steinway & Sons, która robiła fortepiany specjalnie dla Paderewskiego.

Z historią w tle

Str 26.
Tam, gdzie stoi Pałac Kultury
Magdalena Stopa opowiada, jak krótki wpis w książkowym indeksie pomógł Maciejowi Florczakowi w znalezieniu cennych informacji o jego przodkach

O moich pradziadkach nie miałem właściwie żadnych informacji poza jedną: mieszkali tam, gdzie dziś stoi Pałac Kultury i Nauki – opowiadał. – Przeglądałem książkę i nagle w indeksie zobaczyłem nazwisko: Florczak. Tylko nazwisko, bez imienia. Ale było to nazwisko moich pradziadków!

Str 30.
Te mury pamiętają Powstanie
o historii gmachu Instytutu Głuchoniemych i planach jego rozbudowy
opowiadają  Krzysztof Traczyński i Katarzyna Radzimirska

Str 34.
Antoninów. Warszawski cmentarz pozawarszawski
Rafał Dajbor o Cmentarzu Komunalnym Południowym w Antoninowie

Kultura

Str 36.
Jestem uzależniony od architektury
z Krzysztofem Zanussim, urodzonym w Warszawie reżyserem filmowym i teatralnym, dyrektorem Studia Filmowego TOR – rozmawia Marcin Mierzejewski

Str 40.
Notatnik warszawski

Str 44.
Palmami biją
czyli Wielkanoc na Mazowszu

Dawniej na Mazowszu powaga, cisza i skupienie, sprzyjające pobożności i rozmyślaniom o sensie życia, ustępowały w połowie czterdziestodniowego Wielkiego Postu. Biegano wówczas po wsi z klekotkami i rozbijano gliniane garnki o drzwi domów, wybijając nadejście półpościa. Pozwalano też na drobne psoty. W radomskiem na domach i płotach powstawały tzw. kozaki – podobizny ludzkich postaci.

Str 46.
,,Órsynuf” zatrzymany w kadrze, czyli Ursynowa i jego mieszkańców portret nieznany
Katarzyna Radzimirska

Str 48.
Warszawa – jak szczęśliwa kobieta
o Towarzystwie Przyjaciół Warszawy z dr Beatą Michalec rozmawia Maria Kamińska

Towarzystwo zostało powołane do życia przez ludzi, którzy przeżyli drugą wojnę światową i byli świadkami powrotów do gruzowisk. To było pokolenie ludzi i młodych, i dojrzałych, którzy wiedzieli, że muszą wrócić do tego miasta, by je odbudować. 18 marca 1963 r. to właśnie oni założyli Towarzystwo Przyjaciół Warszawy. To była warszawska elita – nie tylko historycy, ale także historycy sztuki, muzealnicy, inżynierowie, architekci.

Str 50.
Jednym głosem jak zięć z teściową
rozmowa z Beatą Łubczonek i Marcinem Milanowiczem, czyli rodzinnym duetem Teściowa Śpiewa

Str 53.
Stolica czyta

Str 54.
Ja mieszam. O tym, jak pieśniarz Warszawy Pablopavo bezboleśnie stał się pisarzem
z Pawłem Sołtysem (pseudonim artystyczny Pablopavo), urodzonym w Warszawie wokalistą, muzykiem, dziennikarzem i pisarzem, rozmawia Paweł Dunin-Wąsowicz

Str 58.
Śladami podwodnych odkrywców
czyli o Muzeum Nurkowania, które zrodziło sie z pasji małżeństwa Kariny i Grzegorza Kowalskich

Miłośników fotografii i filmu z pewnością zainteresuje kolekcja podwodnych aparatów i kamer, wśród których jest m.in. kamera filmowa firmy Paillard Bolex z 1961 r. Ciekawostką są też tzw. samoróbki, np. samodzielnie skonstruowana obudowa do aparatu Smiena, do wykonania której wykorzystano zezłomowanie części samolotu.

Str 66.
Warszawa na starej fotografii
Jarosław Zieliński tym razem o domu z bliznami.