Specjalne wydanie „Stolicy”

A w nim historie warszawiaków, którzy 70 lat temu – w styczniu 1945 r. – wracali do zrujnowanego miasta.

Jacek Głuski w artykule „Powrót do zamordowanego miasta” informuje, że w samym tylko styczniu 1945 r. do stolicy wróciło 12 tysięcy jej dawnych mieszkańców. Mimo że jeszcze przez wiele miesięcy większość ulic pozostawała nieodgruzowana, życie zaczęło się odradzać błyskawicznie. Jego widomym znakiem był handel uliczny – pisze Tomasz Markiewicz, autor tekstu „Kto handluje, ten żyje”. Na Pradze, ale i w lewobrzeżnej Warszawie działalność rozpoczynały pierwsze teatry – o czym w rozmowie „Na scenę wchodziło się po drabinie”, przeprowadzonej przez Rafała Dajbora, mówi aktor Witold Sadowy. Piotr Łopuszański pisze natomiast o niekiedy trudnych, głównie ze względów ideologicznych, powrotach pisarzy. Styczniowy numer przedstawia też liczne relacje zwykłych warszawiaków z ich spotkania z Warszawą ’45. Hitem są niewątpliwie niepublikowane dotyczas dzienniki Wacława Borowego, historyka literatury, dyrektora Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, poświęcone ratowaniu dóbr kultury w styczniu 1945 r.

Stolica styczeń 2015 – okładka

fot. Stolica

O tym, jak szybko warszawiacy odbudowali swoje miasto, mogą świadczyć zdjęcia Zbyszka Siemaszki, fotografa tygodnika „Stolica” z lat 50.-80. XX wieku. Rodzinne tradycje fotografowania i pracę ojca opisuje Maciej Siemaszko w artykule Tatiany Hardej „Zbyszko Siemaszko, fotograf Stolicy”.

Swojego ojca – Kazimierza Moczarskiego, wieloletniego więźnia PRL, autora książki „Rozmowy z katem” – wspomina w tym numerze również Elżbieta Moczarska. We współczesnej części styczniowej „Stolicy” z dyrektor Muzeum Narodowego Agnieszką Morawińską o zmianach, jakie zaszły w muzeum podczas ostatnich czterech lat, rozmawia Ewa Kielak Ciemniewska.

Zajrzyj do kiosku.

Specjalne wydanie w 70. rocznicę powrotu warszawiaków do zrujnowanego miasta

Str. 4
Powrót do zamordowanego miasta
Jacek Głuski

Jedynie w styczniu 1945 r. do Warszawy wróciło 12 tysięcy jej dawnych mieszkańców, a potem pojawiało się ich coraz więcej. Większość ulic przez wiele miesięcy pozostawała nieodgruzowana, ale na „parterowej Marszałkowskiej” już umawiali się ludzie na obowiązkowym „deptaku”.

Str. 8
Wspomnienia Wacława Borowego
niepublikowane dotychczas dzienniki historyka literatury, dyrektora Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, o ratowaniu w styczniu 1945 r. dóbr kultury

„Drogi przejazdowej w centrum nie ma; są tylko ścieżki, wydeptane wśród gruzów, lejów i barykad. Koczorowski i Korzeniewski wyprawiają się do domu, w którym mieszkał Zenon Przesmycki „Miriam”; stwierdzają, że mieszkanie jest spalone, ale w piwnicy znajdują się skrzynie z papierami, wszelako dokładnie zawartości ich zbadać nie można, przywalone są bowiem górami ciuchów”.

Str. 9
Akcja pruszkowska
Sebastian Pawlina

Str. 24
Kalendarium 1945

Str. 28
Kto handluje, ten żyje
Tomasz Markiewicz

„Bar, paszteciarnia, kawiarnia, owocarnia, wędliniarnia. Obok znów bar, paszteciarnia, kawiarnia i tak dookoła Wojtek…” – utyskiwał w lecie1945 r. dziennikarz „Życia Warszawy”, opisując handel na straganach przy Marszałkowskiej. Ale cudzoziemcy przebywający wtedy w Warszawie mówili, że to typowo warszawski zmysł zaradności i samoorganizacji, bez którego nie byłby możliwy cud odbudowy.

Str. 32
Na scenę wchodziło się po drabinie
rozmowa z aktorem Witoldem Sadowym

„Scena była niewielka i kompletnie nieprzystosowana do wystawiania spektakli. Nie było kulis ani zaplecza. Przestrzeń pod sceną została przedzielona jakąś dyktą i tak powstały garderoba męska i garderoba damska. Stały dwa wiadra – jedno z wodą do mycia się, a drugie do załatwiania czynności fizjologicznych. Na scenę wychodziło się po drabinie. W takich warunkach pracowali aktorzy”.

Str. 36
Miasto to ludzie

Str. 42
Powroty pisarzy
Piotr Łopuszański

Stefan Kisielewski przybył do miasta widma 20 stycznia. Kisiel, który po powstaniu został wywieziony do Pruszkowa, uciekł z pociągu. Nie miał dokąd wracać. Jego dom na Lesznie nie istniał. Spłonęła biblioteka, fortepian, płyty.

Str. 48
Trudne wybory Antoniego Słonimskiego
Jacek Głuski

Str. 50
Czekał na nas Psubrat
Maria Terlecka

Str. 51
Feniks z popiołów
Marek Krawczyński mówi o odbudowie Starego Miasta

Str. 53
Doktor, szklanka i świnka
Jacek Fedorowicz

Str. 54
Niezłomny
fragment nieopublikowanej jeszcze książki Aliny Kietrys „Niespokojni” poświęcony Kazimierzowi Moczarskiemu.

„Myślę, że mój ojciec w ogóle zwyciężył, bo przeżył – mówi Elżbieta Moczarska. – W więzieniu nikogo nie wydał, a dał świadectwo. Napisał książkę [„Rozmowy z katem”]. On czasami mówił, że jego zwycięstwem jestem ja, bo jemu chcieli zabrać życie, a on dał życie… mnie”.

Str. 58
Zbyszko Siemaszko, fotograf „Stolicy”
Tatiana Hardej

Kto obejrzy publikowane w „Stolicy” zdjęcia, wie wszystko o Warszawie od lat 50. do 80. XX wieku. Ich autor Zbyszko Siemaszko bywał w urzędach, hutach, biurach, szkołach, na plażach, działkach i basenach, chodził na msze i pochody. W jego obiektywie równie naturalnie wyglądały monumentalne budowle socjalizmu, jak i przekupki na bazarze.

Str. 62
Jak widzą nową Warszawę

Str. 64
Miasto z charakterem
rozmowa z Józefem Zubelewiczem