Na przeprowadzkę do Warszawy decyduje się znacząca liczba Polaków, zwłaszcza osób młodych. Kusi ich różnorodny rynek pracy, dostęp do edukacji, służby zdrowia oraz kultury.

Nawet ci, którzy wyprowadzają się ze stolicy, wybierają miejscowości położone w jej sąsiedztwie.

Skąd pochodzą nowi mieszkańcy Warszawy? Które dzielnice są najbardziej atrakcyjne dla przyjezdnych? Dokąd przeprowadzają się osoby decydujące się na wyprowadzkę ze stolicy? Te pytania były punktem wyjścia dla przygotowanego przez Urząd Statystyczny w Warszawie opracowania „Portret migranta. Migracje w m.st. Warszawie w latach 2005-2016”.

W latach 2005-2016 w Warszawie na pobyt stały zameldowało się 243 tys. osób, zaś wymeldowało 165 tys. Dodatnie saldo migracji odnotowały wszystkie dzielnice Warszawy z wyjątkiem Pragi-Północ. Najbardziej atrakcyjne dla nowych warszawiaków były Wilanów i Białołęka. Głównym atutem tych dzielnic jest bogata oferta mieszkaniowa, w przypadku Białołęki idąca w parze z korzystną ceną mieszkań.

Najwięcej nowych mieszkańców Warszawy przybyło z gmin zlokalizowanych na terenie województwa mazowieckiego (40%). Drugim pod względem napływu było województwo lubelskie (12%). Kolejne miejsca zajęły sąsiadujące województwa: łódzkie, podlaskie, świętokrzyskie oraz warmińsko-mazurskie. Natomiast najmniej ludności przybyło do Warszawy z województw najbardziej oddalonych: opolskiego, lubuskiego i zachodniopomorskiego.

Z jakich miast pochodzili nowi mieszkańcy stolicy? Najwięcej świeżo upieczonych warszawian przeprowadziło się z Piaseczna (5,5 tys.), Lublina (5,4 tys.), Radomia (4,6 tys.), Łodzi (4,4 tys.) oraz Białegostoku (3,9 tys.).

Warszawiacy, którzy postanowili wyprowadzić się ze swego miasta, chcieli mimo wszystko mieszkać blisko niego. Najwięcej osób wybrało Piaseczno (12,3 tys. osób), Marki (5,7 tys.), Ząbki (5,3 tys.), Łomianki (5,2 tys. osób) oraz Pruszków (4,1 tys.).

Decyzję o zmianie miejsca zamieszkania częściej podejmowały kobiety niż mężczyźni oraz osoby pozostające w związku małżeńskim. Najliczniejszą grupą wśród przyjeżdżających do stolicy na stałe były osoby młode w wieku 25–29 lat, a więc wchodzące na rynek pracy po skończeniu studiów. Natomiast Warszawę najczęściej opuszczały osoby nieco starsze – w wieku 30–34 lata – często w ramach rodzinnej przeprowadzki z dziećmi.

„Portret migranta” zawiera charakterystyki migracji we wszystkich dzielnicach Warszawy. W analizie Urzędu Statystycznego w Warszawie wykorzystano dane dotyczące migracji wewnętrznych na pobyt stały za lata 2005-2016. Badanie nie uwzględnia migracji między dzielnicami.

Portret Migranta

Migracje w m.st. Warszawie
w latach 2005-2016

Mazowiecki Ośrodek Badań Regionalnych
2017

Wprowadzenie

Warszawa,  jako  największe  miasto  Polski,  charakteryzuje  się  wysokim  poziomem  rozwoju  społeczno‐gospodarczego.  Różnorodny  rynek  pracy,  dostęp  do edukacji,  służby  zdrowia  czy  kultury stwarzają  warunki  umożliwiające  zapewnienie wysokiego standardu życia mieszkańców. Stąd stolica jest atrakcyjnym celem osób migrujących z całego kraju.

Niniejsze opracowanie jest kontynuacją Portretu migranta. Migracje wewnętrzne w miastach  subregionalnych  województwa  mazowieckiego  w  latach  2005–2015,  w  którym  przeanalizowano  kierunki  migracji  do/z  miast  subregionalnych.  W  tym  opracowaniu  skupiono  się  na  Warszawie,  zbadano skąd pochodzą nowi mieszkańcy stolicy i dokąd przeprowadzają się osoby decydujące się na  migracje  z  tego  miasta.  Ustalono  również,  kto  najczęściej  podejmuje  decyzję  o  zmianie  miejsca  zamieszkania.   W  analizie  uwzględniono  dane  dotyczące  migracji  wewnętrznych  na  pobyt  stały  za  lata   2005–2016.  Informacje  nie  obejmują  migracji między  dzielnicami. Wykorzystane dane dostępne są w bazie Demografia oraz Banku Danych Lokalnych na stronie Głównego Urzędu Statystycznego.

Migracje wewnętrzne w Warszawie

w latach 2005–2016

W latach 2005–2016 w ramach wewnętrznego ruchu wędrówkowego na pobyt stały w Warszawie zameldowało się 242,8 tys. osób, a z pobytu stałego wymeldowało się 165,4 tys. osób.

Końcowy efekt ilościowy procesów migracyjnych prezentowany jest za pomocą salda migracji, a  więc  różnicy  pomiędzy  napływem  i  odpływem. W  okresie  2005–2016 sumaryczne  saldo  migracji wewnętrznych  na  pobyt  stały  w  Warszawie  było dodatnie  i  wyniosło  ponad  77  tys.  osób. Warto  podkreślić,  że  w  roku  2007  odnotowano  spadek  salda  migracji,  a  w  latach  2008–2010  utrzymywało się ono na stosunkowo niskim poziomie. Analiza kierunków migracji wskazuje, że mogło się to wiązać ze wzrostem zainteresowania migracją za granicę, a w okresie 2008–2010 mógł przyczynić się do tego kryzys gospodarczy.

Analiza wielkości migracji w podziale na dzielnice wskazuje, że nie wszystkie dzielnice są tak samo atrakcyjne dla migrantów. Potwierdza to wskaźnik atrakcyjności migracyjnej.

Parametr ten pokazuje relację pomiędzy obrotem wędrówkowym (sumą napływu i odpływu)  a saldem migracji na pobyt stały (różnicą napływu i odpływu). Wartość wskaźnika zawiera się  w przedziale od ‐1 do +1, przy czym im wskaźnik jest bliższy wartości +1, tym większą rolę odgrywa napływ, a małą – odpływ ludności.

Szałtys D., Migracje wewnętrzne ludności w województwie warmińsko‐mazurskim w latach 2010–2015, GUS,  Warszawa 2017.

Najwyższy wskaźnik atrakcyjności migracyjnej odnotowały dwie dzielnice: Wilanów  i Białołęka. Niewątpliwie wpływ na to ma bogata oferta mieszkaniowa. W latach 2005–2016 Białołęka charakteryzowała się największą liczbą nowych mieszkań, które stanowiły 13,7% wszystkich mieszkań oddanych do użytkowania w Warszawie. Podobnie Wilanów, który jest dzielnicą realizacji wielu projektów deweloperskich. Dodatkowo, znaczenie przy wyborze mogła mieć cena mieszkań w przypadku Białołęki, natomiast w przypadku Wilanowa prestiż dzielnicy.

Najmniej atrakcyjną dzielnicą do osiedlania była Praga‐Północ, która w latach 2005–2016, jako jedyna z dzielnic odnotowała ujemne saldo migracji.

Kierunki migracji – napływ do Warszawy

Najwięcej nowych mieszkańców, przybyłych do Warszawy w latach 2005–2016, pochodziło z gmin zlokalizowanych na terenie województwa mazowieckiego – 39,5%. Drugim pod względem wielkości napływu było województwo lubelskie, z którego przeprowadziło się 12,2% migrujących do stolicy. Kolejne miejsca zajęły pozostałe województwa sąsiadujące: łódzkie, podlaskie, świętokrzyskie oraz warmińsko-mazurskie. Najmniej ludności przybyło do Warszawy z województwa opolskiego, lubuskiego i zachodniopomorskiego.

 

Analizując napływ ludności do Warszawy z gmin województwa mazowieckiego zauważyć można, że stolica przyciąga głównie mieszkańców gmin położonych w bezpośrednim sąsiedztwie oraz miast subregionalnych.

Przyjmując jako układ odniesienia Obszar Metropolitalny Warszawy (OMW) oraz Warszawski Obszar Funkcjonalny (WOF)² można zauważyć, że większość migracji odbywa się w granicach tych obszarów. W latach 2005–2016 ponad połowa (53,8%) migrantów przeprowadzających się do stolicy z terenu województwa mazowieckiego pochodziła z gmin wchodzących w skład Obszaru Metropolitalnego Warszawy. Natomiast uwzględniając granice Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego można zauważyć, że ponad 45% nowych mieszkańców Warszawy przeprowadziło się z tego terenu.

²Obszar Metropolitalny Warszawy (OMW) został określony przez Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie w jego skład wchodzi 71 gmin i 1 miasto na prawach powiatu. Do Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego (WOF) należą gminy objęte Zintegrowanym Instrumentem Terytorialnym. Obszar ten obejmuje 40 gmin. Więcej: http://warszawa.stat.gov.pl/publikacje-i-foldery/inne-opracowania/obszar-metropolitalny-warszawy-w-2015-r-,15,8.html

Biorąc pod uwagę obszar całego kraju, w latach 2005–2016 najwięcej nowych mieszkańców Warszawy pochodziło z Piaseczna (5,5 tys. osób), Lublina (5,4 tys.), Radomia (4,6 tys.), Łodzi (4,4 tys.) oraz Białegostoku (3,9 tys.).

O dużym zasięgu oddziaływania Warszawy świadczy również jej zlewnia migracyjna. Przeliczenie wielkości napływu w ostatnim roku analizy (2016 r.) na 10 tys. mieszkańców i prezentacja tych wyników na mapie pokazuje, że w znacznym stopniu wykracza ona poza granice województwa mazowieckiego. Obejmuje większość gmin zlokalizowanych na terenie województw: lubelskiego, podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, łódzkiego oraz świętokrzyskiego. To właśnie w tych regionach, głównie na obszarze miast, występuje największe natężenie wyjazdów do Warszawy.

Kierunki migracji – odpływ z Warszawy

Analiza wielkości odpływu wskazuje, że w latach 2005–2016 mieszkańcy Warszawy decydując się na zmianę miejsca zamieszkania wybierali gminy położone w granicach regionu. Ponad ¾ warszawiaków przeprowadziło się do gmin zlokalizowanych na terenie województwa mazowieckiego. Odpływ do innych województw był niewielki i mieścił się w granicach od 2,6% w przypadku odpływu do gmin województwa lubelskiego, do 0,3% – przeprowadzających się do województwa opolskiego.

Mieszkańcy Warszawy, którzy decydując się na przeprowadzkę nie zmieniali województwa, najczęściej wybierali gminy zlokalizowane w sąsiedztwie. Prawie 88% migrantów przeprowadziło się do gmin zlokalizowanych na terenie Obszaru Metropolitalnego Warszawy, a ponad 77% mieszczących się w granicach Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego. Migracje do gmin otaczających Warszawę to efekt procesu suburbanizacji. Warszawa z jednej strony przyciąga migrantów, z drugiej stymuluje rozwój gmin położonych w bezpośrednim sąsiedztwie. Mieszkańcy stolicy wyprowadzając się do strefy podmiejskiej nie tracą dostępu do dóbr i usług oferowanych w Warszawie, a jednocześnie poprawiają warunki życia głównie przez poprawę warunków mieszkaniowych.

W latach 2005–2016 najwięcej osób wybierało gminy podwarszawskie:
Piaseczno (12,3 tys. osób), Marki (5,7 tys.), Ząbki (5,3 tys.), Łomianki (5,2 tys. osób) oraz Pruszków (4,1 tys.). Ponadto analizując kierunki odpływu ludności w podziale na dzielnice zauważyć można, że mieszkańcy Warszawy najczęściej wybierali podwarszawskie gminy graniczące z dzielnicami wcześniejszego zamieszkania (bardziej szczegółowe informacje zawarte są załączonej galerii).

Portret migranta

W analizie ruchu wędrówkowego ludności ważna jest nie tylko liczba osób przemieszczających się, ale również ich struktura. Wyniki analizy danych za lata 2005–2016 wskazują, że zarówno wśród osób przyjeżdżających, jak i opuszczających Warszawę przeważały kobiety. W 2016 r. stanowiły one 56,1% migrujących do Warszawy oraz 52,5% wyjeżdżających ze stolicy. W całym analizowanym okresie udział kobiet w przypadku napływu do Warszawy był wyższy o kilka punktów procentowych niż w przypadku odpływu.

Na zmianę stałego miejsca zameldowania najczęściej decydowały się osoby młode należące do grup wieku 25–29 oraz 30–34 lata. Jednocześnie porównując rok 2005 i 2016 zauważyć można przesunięcie w górę granicy wieku osób, które zdecydowały się na migrację. W przypadku napływu zarówno w 2005 r. jak i 2016 r., przeważały osoby w wieku 25–29 oraz 30–34 lata. W 2005 r. trzecią pod względem liczebności grupą były osoby w wieku 20–24 lata, natomiast w 2016 r. znacznie starsze w wieku 35–39 lat.

W przypadku odpływu z Warszawy sytuacja wyglądała podobnie – w 2016 r. osoby migrujące były nieco starsze. W 2005 r. największy udział, odnotowano wśród osób w wieku 25–29 oraz 30–34 lata. Natomiast w 2016 r. najliczniejszą zbiorowością były osoby w wieku 30–34 lata oraz 35–39 lat. Warto zaznaczyć, że trzecią pod względem liczebności grupą w obydwu badanych latach, były dzieci w wieku 0–4 lata. Taka struktura odpływu wskazuje na fakt, że z Warszawy często wyprowadzały się rodziny z małymi dziećmi.

Analiza salda migracji pozwala na dokonanie bilansu przepływu ludności. W 2005 r. przyrost liczby ludności w wyniku migracji notowany był wśród osób z grup wiekowych do 39 lat, z wyjątkiem grupy 10–14 lat. W starszych grupach wieku (osób powyżej 40 lat) więcej osób wyjeżdżało ze stolicy, niż się do niej przeprowadzało. W 2016 r. sytuacja wyglądała nieco inaczej. Dodatnie saldo migracji odnotowano wśród najmłodszej grupy wieku (0–4 lata) oraz wśród osób należących do grup od 15 aż do 44 lat. Pozostałe grupy wieku charakteryzowały się ujemnym saldem migracji.

Analiza salda migracji według ekonomicznych grup wieku wskazuje, że największy wpływ na przyrost migracyjny w Warszawie miały osoby w wieku produkcyjnym³. W każdym badanym roku saldo migracji w tej grupie osób było dodatnie. Biorąc pod uwagę pozostałe grupy zauważyć można, że wśród osób w wieku przedprodukcyjnym⁴  dodatnie saldo migracji odnotowano tylko w latach 2005 i 2006. Natomiast wśród osób w wieku poprodukcyjnym⁵ notowano ujemne saldo migracji w całym badanym okresie. Dane te wskazują na fakt, że na przeprowadzkę z Warszawy najczęściej decydowały się osoby, które osiągnęły pewną stabilizację i mogły pozwolić sobie na zmianę mieszkania na dom. Często były to rodziny z dziećmi (o czym świadczy ujemne saldo migracji notowane w Warszawie w 2016 r. w grupie osób w wieku 5–9 lat oraz w obydwu badanych latach w wieku 10–14 lat).

³ Wiek zdolności do pracy, tj. dla mężczyzn grupa wieku 18–64 lata, dla kobiet – 18–59 lat.
⁴ Wiek, w którym ludność nie osiągnęła jeszcze zdolności do pracy, tj. grupa wieku 0–17 lat.
⁵ Wiek, w którym osoby zazwyczaj kończą pracę zawodową, tj. dla mężczyzn – 65 lat i więcej, dla kobiet – 60 lat i więcej.

Analiza migrantów według stanu cywilnego wskazuje, że w 2005 r. wśród osób przeprowadzających się do Warszawy przeważali kawalerowie i panny, natomiast w 2016 r. dominowały osoby żonate i zamężne. W przypadku osób opuszczających stolicę, w obu analizowanych latach najliczniejszą zbiorowość stanowiły osoby żonate i zamężne.

Dokonanie bilansu przepływu ludności pokazuje takie same tendencje. W 2005 r. najwyższe saldo migracji notowane było w grupie kawalerów i panien, natomiast w 2016 r. wśród osób zamężnych i żonatych. W dwóch pozostałych grupach: wdowców i wdów oraz osób rozwiedzionych, saldo migracji było ujemne.

Podsumowanie 

Wyniki analizy danych wskazują, że w latach 2005–2016 najczęstszym kierunkiem migracji mieszkańców Warszawy były gminy położone w najbliższym sąsiedztwie. Wynika to z zachodzącego w Obszarze Metropolitalnym Warszawy procesu suburbanizacji. Mieszkańcy stolicy wyprowadzając się do strefy podmiejskiej nie tracą dostępu do dóbr i usług oferowanych w Warszawie, poprawiając tym samym warunki życia, szczególnie warunki mieszkaniowe. Jednocześnie skutki suburbanizacji kompensowane są przez napływ z innych województw. Ponad 60% nowych mieszkańców Warszawy, przybyłych w latach 2005–2016 pochodziło z innych województw, najczęściej sąsiadujących: lubelskiego, łódzkiego oraz podlaskiego.

Najbardziej atrakcyjnymi dzielnicami dla osób decydujących się na zamieszkanie w stolicy były Wilanów i Białołęka co prawdopodobnie wiązało się z dostępną ofertą mieszkaniową. Najniższy wskaźnik atrakcyjności migracyjnej odnotowano dla Pragi-Północ. Dzielnica ta, jako jedyna, odnotowała ujemne saldo migracji w całym badanym okresie.

Decyzję o zmianie miejsca zamieszkania częściej podejmowały kobiety niż mężczyźni oraz osoby pozostające w związku małżeńskim. Biorąc pod uwagę wiek migrantów najbardziej mobilną grupą były osoby młode. Decyzję o zmianie adresu na warszawski najczęściej podejmowały osoby w wieku 25–29 lat, a więc osoby wchodzące na rynek pracy po skończeniu studiów. Natomiast z Warszawy najczęściej wyprowadzały się osoby nieco starsze – w wieku 30–34 lata. Struktura wieku migrantów opuszczających Warszawę wskazuje, że były to często rodziny z dziećmi.

Dzielnice Warszawy

Migracje na pobyt stały
w latach 2005 – 2016

Urząd Statystyczny w Warszawie