230 lat temu, 30 XI 1794 r., decyzją władz rozbiorowych została zamknięta Szkoła Rycerska w Warszawie.
Miała wiele nazw:
- Akademia Szlacheckiego Korpusu Jego Królewskiej Mości i Rzeczypospolitej,
- Królewski Korpus Kadetów,
- Królewska Kompania Kadetów.
Spotykana jest również w literaturze nazwa Szkoła Rycerska JPP Kadetów J. K. Mości i Rzplitej.
Upadek powstania kościuszkowskiego w 1794 r. zakończył 30 letni okres działalności tej znakomitej, pierwszej polskiej szkoły wojskowej. Zadaniem Szkoły było przygotowywanie młodzieży do służby wojskowej i cywilnych zadań publicznych.
Kadeci otrzymywali w szkole solidne przygotowanie wojskowe, ale także uczyli się między innymi matematyki, fizyki i chemii, języka francuskiego czy… tańca.
Szkoła kształciła chłopców z rodów szlacheckich, zazwyczaj średnio zamożnej szlachty, w wieku od 16 do 21 lat, przyjmowanych na trzyletni okres nauki. Począwszy od 1768 organizowano także kursy niższe trwające pięć lat dla młodzieży mającej od 8 do 12 lat. Absolwentów tych klas kwalifikowano z kolei na dalsze dwuletnie kursy o kierunku wojskowym lub prawnym. Jednym z nauczycieli był także Fryderyk Chopin.
Szkołę ukończyli między innymi późniejsi generałowie Tadeusz Kościuszko, Jakub Jasiński, Stanisław Fiszer, Maurycy Hauke.
Wśród absolwentów byli naukowcy, urzędnicy, pedagodzy czy literaci jak Józef Hoene-Wroński (matematyk, fizyk, filozof, ekonomista i prawnik), Fryderyk Józef Moszyński (referendarz wielki litewski, sekretarz wielki litewski, marszałek wielki koronny), Julian Ursyn Niemcewicz (polski dramaturg, powieściopisarz, poeta, historyk, pamiętnikarz, publicysta i tłumacz), Michał Sokolnicki (generał wojsk polskich, inżynier wojskowy, polityk, autor rozpraw naukowych i wynalazków z dziedziny techniki), Stanisław Kostka Potocki polityk, mówca i krytyk literacki, publicysta, historyk kultury, pamiętnikarz, poeta, dramatopisarz i tłumacz, senator-wojewoda Księstwa Warszawskiego, członek Izby Edukacyjnej Księstwa Warszawskiego, poseł, działacz oświatowy, wolnomularz, prezes Rady Stanu i Rady Ministrów Księstwa Warszawskiego, prezes Senatu Królestwa Polskiego, minister.
Łączna liczba absolwentów Korpusu Kadetów w ciągu jego 30 lat funkcjonowania jest trudna do ustalenia. O ile w latach późniejszych znane są dokładne liczby, o tyle braki występują w odniesieniu do okresu z początku działania. Łączne liczby podawane przez badaczy oscylują wokół 950-1000, przy czym uważa się, że około 650 stanowili kadeci „funduszowi”, czyli utrzymywani przez państwo, natomiast około 300-350 „eksterni” mieszkający poza Szkołą Rycerską, a przychodzący wyłącznie na zajęcia.
Korpus zapoczątkował dzieje polskiego, nowoczesnego szkolnictwa wojskowego. Osiągnięcia szkoły oraz wartości jakie propagowała i kultywowała stały się dobrym przykładem oraz wręcz wzorcem dla szeregu późniejszych inicjatyw w zakresie organizacji i budowy szkolnictwa wojskowego XIX i XX wieku.
Współcześnie to m.in. Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie kultywuje tradycje Szkoły Rycerskiej.
Warto powtarzać jak najczęściej przesłanie księcia Adama Czartoryskiego nakazujące:
żebyście (…) wy, płód nowy, odmienili starą postać kraju swojego, i roznosząc każdy po swoim województwie, ziemi, powiecie, światła [nauki] z pilnością tutaj nabrane (…), swoim uczyli przykładem, pożytecznego obywatelstwa powinności.
No i jeszcze najważniejsze – pamiętaj, żeś miał honor być kadetem.
