O politycznie niebezpiecznym wydarzeniu w życiu Jarosława Iwaszkiewicza opowiada dr hab. Robert Gawkowski z Towarzystwa Miłośników Historii.
119. felieton pod wspólną nazwą: Stolica historii. Przedstawiają członkowie Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie, które są już od trzech lat emitowane w każdą sobotę, w nieco skróconej wersji, w Radiu Kolor.
Podcast Radia Kolor jest pod tekstem.
Z cyklu:
Stolica historii. Przedstawiają członkowie
Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie.
Odcinek CXIX:
Towarzysz Markiz
Opowiada dr hab. Robert Gawkowski
Jarosław Iwaszkiewicz to wielki pisarz polski.
W 1920 r. miał ok. 25 lat, gdy na ochotnika zgłosił się do wojska by walczyć z bolszewikami. W przedwojennej Polsce był twórcą Skamandrytów, drukował w Wiadomościach Literackich i napisał mnóstwo cudnych książek, w tym moich ulubionych Panny z Wilka i powieść Czerwone Tarcze.
Z żoną Anną z Lilpopów stworzyli prawdziwe artystyczną oazę poetycko-literacką jakim był dwór w Stawisku pod Podkową Leśną. Stawisko stało się miejscem ratunku dla dziesiątek ludzi zagrożonych przez Niemców aresztowaniem, a być może i śmiercią.
Zyskał szacunek, który w komunistycznej Polsce zwolna trwonił.
Był bezpartyjny, ale bezwolność wobec władzy ludowej, pozwoliła mu zasiadać w sejmie PRL, aż w 7 kadencjach.
Aż 4 krotnie nominowany do literackiej Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Nobla nie dostał, ale na pocieszenie w 1969 r. dostał Leninowską Nagrodę Pokoju czyli taki blady radziecki odpowiednik pokojowej Nagrody Nobla. Otrzymał też najwyższe odznaczenie państwowe ówczesnej komunistycznej PRL – Order Budowniczych Polski Ludowej.
O tym wszystkim łatwo możemy przeczytać w różnych encyklopediach.
Dziś nie mam zamiaru oceniać życia Iwaszkiewicza w II Rzeczpospolitej i porównywać je z serwilizmem wielkiego poety i pisarza w okresie PRL-u. Chce jedynie opowiedzieć o jednym zdarzeniu z życia Jarosława Iwaszkiewicza, w którym jak w kabarecie Qui pro quo, wszystko zostało poplątane i pomieszane.
Było to w latach siedemdziesiątych.
Jarosław Iwaszkiewicz otrzymał zgodę na wyjazd do Francji by tam jako prezes Związku Literatów Polskich reprezentować swoją twórczość i całej literackiej Ludowej ojczyzny. Zgodnie z planem pisarz wylądował w Paryżu a Francuzi zaczęli realizować program wizyty. Przewieziono więc Iwaszkiewicza do pewnego departamentu oddalonego trochę od Paryża. I tam wśród licznie zgromadzonych gości, przewodniczący zebrania w imieniu lokalnej społeczności nadał zdumionemu Jarosławowi Iwaszkiewiczowi – arystokratyczny tytuł Markiza!
Iwaszkiewicz swoim piórem udowodnił, że jego zasługi dla literatury są ogromne, ale nadawanie arystokratycznego tytułu komuś, kto jest posłem na sejm w komunistycznym kraju i laureatem Leninowskiej Nagrody – no to już rzecz bez precedensu. Mogło też być „pocałunkiem śmierci”, bo w PRL-u taki tytuł mógł być tylko kłopotem.
Gdy Iwaszkiewicz wrócił do Polski, ktoś z Urzędu Cenzury, najwyraźniej przeoczył arystokratyczny tytuł nadany pisarzowi. No i z oficjalnego życiorysu nikt nie usunął tego kłopotliwego Markiza. Gdy Iwaszkiewicz zjawił się w Domu Kultury pewnego małego miasteczka, tamtejszy Przewodniczący Gminnej Rady Narodowej, przemówił do licznej publiki i do szanownego literata. Zebranie rozpoczął od słów:
Obywatele i Obywatelki!
Serdecznie witam wszystkich zebranych, a szczególnie serdecznie
witam Was Towarzyszu Markizie!
I tak to już jest, gdy komuś myli się marksizm z Markizem.
Dr hab. Robert Gawkowski
Historyk i archiwista publikujący głównie o dziejach sportu w II RP. Jest też znawcą historii Warszawy.
W 2014 roku za książkę „Krybar. Uniwersytet w cieniu powstańczych walk” otrzymał nagrodę KLIO.
W 2014-17 był członkiem Rektorskiego Komitetu Obchodów 200-lecia Uniwersytetu Warszawskiego.
Od 8 lat zasiada w jury konkursu varsavianów im. Hanny Szwankowskiej.
Od stycznia 2023 r. kieruje oddziałem naukowo-wystawienniczym Muzeum Sportu i Turystyki
Od kwietnia 2022 jest prezesem TMH.
Członkiem Towarzystwa jest od 15 lat.
Podcast Radia Kolor
0:00 min.
(kliknij logo)
Zobacz też inne odcinki cyklu:
- Lista odcinków: [LINK]
