W 125. rocznicę urodzin Haliny Konopackiej, zdobywczyni pierwszego złotego medalu olimpijskiego dla Polski, opowiada o niej Marta Marek z Towarzystwa Miłośników Historii.
105. felieton pod wspólną nazwą: Stolica historii. Przedstawiają członkowie Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie, które są już od trzech lat emitowane w każdą sobotę, w nieco skróconej wersji, w Radiu Kolor.
Podcast Radia Kolor jest pod tekstem.
Z cyklu:
Stolica historii.
Przedstawiają członkowie
Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie.
Odcinek CV:
Halina Konopacka
Opowiada Marta Marek
W dniu 26 lutego 2025 roku minęła 125. rocznica urodzin wybitnej polskiej sportsmenki – Haliny Konopackiej, zdobywczyni pierwszego złotego medalu olimpijskiego dla Polski.
Dokonała tego triumfując w rzucie dyskiem na Igrzyskach w Amsterdamie w 1928 roku. Konopacka już wcześniej cieszyła się w kraju sporą popularnością, ale ten olimpijski sukces sprawił, że stała się ulubienicą niemal całego społeczeństwa i zyskała status gwiazdy, wręcz bohaterki narodowej. Choć to sport uczynił z niej legendę, to jednak jej życie nie ograniczało się tylko do niego. Była kobietą o szerokich zainteresowaniach i talentach, aktywną na wielu płaszczyznach. Pisała wiersze, w 1929 r. opublikowała nawet tomik poezji „Któregoś dnia”. Ponadto malowała obrazy, rzeźbiła…
Prawdziwa kobieta renesansu…
Choć Konopacka urodziła się w Rawie Mazowieckiej, to w Warszawie spędziła dzieciństwo i lata młodości. Tu także rozpoczęła się i rozwijała jej przygoda ze sportem. Początkowo Halina mieszkała w kamienicy na ul. Grochowskiej 326 wraz ze starszym rodzeństwem – siostrą Czesławą i bratem Tadeuszem oraz rodzicami, którzy rozumieli, jak ważną rolę wychowawczą może pełnić sport. Jakub i Maria Konopaccy dbali nie tylko o wykształcenie i rozwój duchowy dzieci, ale pozwalali im także spędzać czas aktywnie, grając i bawiąc się na świeżym powietrzu.
Halina jeździła więc m.in. na łyżwach i konno, pływała…
Chodziła również na mecze i treningi piłki nożnej swojego starszego brata Tadeusza, który był piłkarzem warszawskiej Polonii. Na takim treningu Halina stawała za bramką lub za linią boczną boiska i odrzucała chłopcom piłkę, gdy ta poleciała w jej stronę. Być może był to jej pierwszy, nieświadomy jeszcze trening rzutowy, który w przyszłości zaowocował pierwszym w historii złotym medalem olimpijskim dla Polski…
Konopacka była członkinią Akademickiego Związku Sportowego. To dzięki tej organizacji wiosną 1924 roku na stołecznej Agrykoli zaznajomiła się z lekkoatletyką, którą ze znaczącymi sukcesami uprawiała wyczynowo przez siedem lat. Nie ograniczała się jednak tylko do tej dyscypliny.
Swoich sił próbowała także m.in. w narciarstwie, pływaniu, koszykówce, przypominającej dzisiejszą piłkę ręczną – hazenie, tenisie, a także… w wyścigach samochodowych, co jak na czasy dwudziestolecia międzywojennego – muszą Państwo przyznać – było dość nietypowe.
Sportowe sukcesy Konopackiej i osiągnięta dzięki nim sława zaowocowały nie tylko wieloma wyróżnieniami, m.in. Wielką Honorową Nagroda Sportową czy dwukrotnym triumfem w plebiscycie „Przeglądu Sportowego” na najlepszego sportowca Polski, ale także licznymi zaproszeniami na wydarzenia kulturalne i bankiety, w tym te najbardziej prestiżowe, organizowane chociażby przez prezydenta II RP Ignacego Mościckiego. Konopacka chętnie z nich korzystała. Czynnie uczestniczyła więc w życiu towarzyskim i kulturalnym Warszawy, a poprzez małżeństwo z płk. Ignacym Matuszewskim – dyplomatą, ministrem skarbu II Rzeczypospolitej i członkiem MKOl – również politycznym.
Konopacka wyszła za mąż w 1928 roku, czyli w tym samym, w którym sięgnęła po olimpijski złoty medal. Choć ślub z dyplomatą wiązał się z wieloma dodatkowymi obowiązkami, w tym m.in. służbowymi wyjazdami, Konopacka nie zrezygnowała z wyczynowego uprawiana sportu. Musiała jednak zmienić nieco swoje nawyki treningowe. Gdy Ignacy Matuszewski został posłem przy ambasadzie polskiej w Budapeszcie, Halina pojechała razem z nim i przebywając częściej na Węgrzech niż w ojczyźnie, tam przygotowywała się do zawodów. Kiedy po powrocie do Polski, małżeństwo zamieszkało w Warszawie, w kamienicy na ul. Filtrowej 69, trenowała z kolei w nowo otwartym pobliskim akademiku przy placu Narutowicza. Gdy pogoda nie dopisywała, to Konopacka biegała wówczas po długich i dostatecznie szerokich korytarzach tego akademika, a koledzy z AZS stawali przy drzwiach i starannie pilnowali, aby podczas treningowego biegu żaden ze studentów jej nie przeszkodził. Z wyczynowego uprawiania lekkoatletyki Konopacka zrezygnowała w 1931 roku, czyli w wieku 31 lat.
Polki łącznie na igrzyskach olimpijskich zdobyły już 89 medali.
Teraz gdy obchodzimy 125. rocznicę jej urodzin warto pamiętać, że to Halina Konopacka była tą pierwszą.
Z okazji 125. rocznicy urodzin Haliny Konopackiej w Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie można oglądać wystawę Pierwsza dama „królowej” przypominającą sylwetkę tej wybitnej polskiej lekkoatletki. Pokazane są na niej nie tylko sportowe sukcesy naszej pierwszej mistrzyni olimpijskiej, ale także inne aspekty jej ciekawego życia.
Na wystawie można zobaczyć replikę zaginionego złotego medalu Haliny Konopackiej z Igrzysk IX Olimpiady w Amsterdamie (1928) wykonaną przez Polski Komitet Olimpijski za zgodą MKOl. Oryginał zaginął, gdy lekkoatletka uczestniczyła wraz z mężem Ignacym Matuszewskim w akcji ewakuacji do Francji majątku Banku Polskiego po wybuchu II wojny światowej. Ponadto na wystawie prezentowane są m.in. plakieta pamiątkowa dla Haliny Konopackiej za rekord świata w rzucie dyskiem ustanowiony podczas międzypaństwowych zawodów w pięcioboju kobiecym w Warszawie (1927), rzeźba przedstawiająca jej wizerunek autorstwa Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej, tomik jej poezji wydany w 1929 roku czy obrazy, które namalowała.
Wystawa Pierwsza dama „królowej” została zorganizowana przez Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie we współpracy z Fundacją LOTTO im. Haliny Konopackiej. Jest dostępna na Ekspozycji Stałej Muzeum do końca kwietnia 2025 r.
Marta Marek
Pracownik Działu Wystaw i Projektów Naukowych w Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie.
Autorka wielu wystaw i opracowań dotyczących historii sportu, ze szczególnym uwzględnieniem „olimpizmu”, m.in. „Modnie na igrzyska”, „Pochodni olimpijskich”, „Historii polskiej lekkiej atletyki w stu artefaktach”.
Członkini Koła Młodych Polskiej Akademii Olimpijskiej.
Od roku sekretarz Koła Historyków Sportu Towarzystwa Miłośników Historii.
Prywatnie pasjonatka sportu, aktywnego spędzania wolnego czasu, książek, podróży i …czekolady.
Podcast Radia Kolor
4:45 min.
(kliknij logo)
Zobacz też inne odcinki cyklu:
- Lista odcinków: [LINK]
