O wymuszonej likwidacji w 1950 roku słynnego w Europie Domu Braci Jabłkowskich opowiada Krzysztof Szujecki z Towarzystwa Miłośników Historii
96. felieton pod wspólną nazwą: Stolica historii. Przedstawiają członkowie Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie, które są już od trzech lat emitowane w każdą sobotę, w nieco skróconej wersji, w Radiu Kolor.
Podcast Radia Kolor jest pod tekstem.
Z cyklu:
Stolica historii.
Przedstawiają członkowie
Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie.
Odcinek XCVI:
Jabłkowszczacy
Opowiada Krzysztof Szujecki
Dom Towarowy Bracia Jabłkowscy to dla pokoleń warszawiaków symbol największej galerii handlowej w przedwojennej Polsce. Do dziś nazwa ta budzi jednoznaczne i niemal zawsze pozytywne skojarzenia
W latach 30., kiedy na czele firmy stał Feliks Jabłkowski, rodzinny biznes przeżywał lata swojej największej świetności. W firmie realizowano najlepsze, przekazywane z pokolenia na pokolenie, tradycje rzetelnego i etycznego kupiectwa.
Dom był otwarty na nowatorskie rozwiązania – i to zarówno w obszarze handlu, jak i reklamy. Pracownicy firmy wysyłani byli na pokazy mody do stolicy tego świata – Paryża, aby tam podpatrywać najnowsze kolekcje i rozwiązania w tej dziedzinie. Praca w Domu Towarowym była całkiem atrakcyjną wizją kariery zawodowej. Ale też nie dla każdego. Nie przyjmowano do niej osób przypadkowych – przeważnie szukano uzdolnionych uczniów i absolwentów szkół handlowych.
Oczekiwano od nich komunikatywnej znajomości co najmniej dwóch języków obcych. A w razie potrzeby pracodawcy zapewniali doszkalające kursy językowe, wszak do międzywojennej Warszawy ściągało coraz więcej zagranicznych turystów, którzy chętnie robili zakupy w nowoczesnym, największym w środkowej Europie, domu przy ul. Brackiej 25.
Firma jakoś przetrwała tragiczne lata niemieckiej okupacji. Komunizmu – niestety już nie, choć Jabłkowscy robili wszystko, aby z tzw. „drugiej bitwy o handel” wyjść zwycięsko. Na nic jednak się to zdało. Pewnego majowego, pochmurnego dnia 1950 roku, pod Dom Towarowy podjechały czarne citroeny. Po chwili w gabinecie szefa zadzwonił telefon, a w słuchawce zabrzmiał głos portiera:
Na parterze czeka grupa urzędników.
Chcą, aby zszedł do nich dyrektor firmy i cały zarząd.
Jako pierwszy zszedł 88-letni Józef Jabłkowski, któremu zakomunikowano, że jego firma utraciła zezwolenie na prowadzenie sprzedaży detalicznej i że ma bezzwłocznie opuścić budynek. Sędziwy nestor rodu tak też uczynił, zaś pozostali członkowie zarządu zostali aresztowani. Feliks składał zeznania w więzieniu na Rakowieckiej. Przesłuchiwała go owiana złą sławą Luna Brystygierowa z Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, oświadczając:
Zdecydowaliśmy się wyeliminować posiadaczy jako klasę, a jedynym ratunkiem dla was jest likwidacja firmy.
Feliks Jabłkowski, rozumiejąc doskonale powagę sytuacji, podpisał stosowne dokumenty. Następnego dnia Dom Towarowy Braci Jabłkowskich utracił także możliwość działalności hurtowej.
O przyjaznych stosunkach panujących w firmie Jabłkowskich najlepiej świadczy fakt, że nawet po latach od jej likwidacji byli pracownicy spotykali się w każdą pierwszą niedzielę po Wielkanocy, o godzinie dwunastej w południe, w Kościele Wizytek przy Krakowskim Przedmieściu. Odprawiano mszę w intencji byłych pracowników i członków zarządu, w której brał udział Feliks Jabłkowski (ostatni przedwojenny dyrektor).
Potem część z „Jabłkowszczaków”, jak nazywali siebie pracownicy dawnego Domu Towarowego, zapewne pod czujnym okiem agentów bezpieki, udawała się na uroczysty obiad do Harendy.
Zobacz też:
Felieton Hanny Dzielńskiej o DTBJ: [LINK]
Krzysztof Szujecki
Urodzony w 1987 w Warszawie,– absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Pasjonat historii i historii sportu.
Autor wielu książek o tej tematyce, zarówno dla dorosłych, jak i młodszych czytelników, m.in. „Życia sportowego w Drugiej Rzeczypospolitej” (Bellona 2012), „Życia sportowego w PRL” (Bellona 2014), „Zagadek sportowych” (Demart 2015) „Encyklopedii igrzysk olimpijskich” (SBM, 2016), „Historii sportu w Polsce, tom I” (Biały Kruk 2018), „Sportsmenek” (Muza 2020) „Milionerów przedwojennej Polski” (Księży Młyn 2021) i „Najpiękniejszych kobiet przedwojennej Polski” (Księży Młyn 2023).
W ramach swojej działalności publicystycznej i edukacyjnej wielokrotnie gościł w programach telewizyjnych i radiowych. Współpracował m.in. z Muzeum Literatury w Warszawie oraz Centrum Edukacyjnym Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie i Katowicach.
W Towarzystwie Miłośników Historii od 2024 roku.
Podcast Radia Kolor
3:08 min.
(kliknij logo)
Zobacz też inne odcinki cyklu:
- Lista odcinków: [LINK]
