Teatr Żydowski wystawił spektakl będący współczesnym odczytaniem tekstu Singera. Na premierze był Roman Soroczyński.
Teatr Żydowski w Warszawie zaprezentował spektakl Jentl, będący współczesnym odczytaniem tekstu opowiadania Isaaca Bashevisa Singera, zatytułowanego Jentł, chłopiec z jesziwy. Po raz pierwszy angielska wersja opowiadania laureata Nagrody Nobla ukazała się we wrześniu 1962 roku w miesięczniku „Commentary”. Natomiast wersja w języku jidysz, którym najczęściej Singer posługiwał się, została opublikowana w 1963 roku w kwartalniku „Di Goldene Kejt”, wydawanym w Tel Avivie. 23 października 1975 roku funkcjonujący na Broadwayu Teatr Eugene O’Neill zaprezentował premierę spektaklu w reżyserii Roberta Kalfina. Autorami adaptacji byli Isaac Bashevis Singer i Leah Napolin. Opowiadanie zostało rozsławione przez film Yentl, w reżyserii Barbry Streisand, z 1983 roku. Hollywoodzką interpretację uznaje się za kanoniczną, ale sam Singer bardzo krytycznie odnosił się do tej wersji. Teatr Żydowski przeniósł na scenę pierwotną adaptację.
Tytułowa bohaterka jest młodą i niezwykle utalentowaną dziewczyną. Buntuje się przeciw ortodoksyjnej tradycji, zabraniającej kobietom uczenia się. Jej nauczycielem jest ojciec, który jednocześnie jest rabinem. Po śmierci ojca Jentl przebiera się za chłopca, przyjmuje imię Anschel i opuszcza rodzinne miasto. W drodze poznaje Avigdora, który się nią opiekuje. Oboje zamieszkują w Bychawie, u znajomej gospodyni. Rabin, któremu Avigdor przedstawił Anschela, zgadza się przyjąć go na naukę. Młodzi ludzie uczą się w miejscowej jesziwie. Jentl musi ukrywać swoją miłość do Avigdora, który ma narzeczoną Hadass. Kiedy – z powodu oporu rodziców dziewczyny – nie dochodzi do ślubu, zdesperowany Avigdor proponuje Anschelowi, by ten zastąpił go w roli męża. Jentl musi dokonać trudnego wyboru.
Akcja spektaklu toczy się na początku XX wieku, ale w pełni można ją odnieść do współczesnej sytuacji kobiet – zwłaszcza w Polsce. Jest to przejmujący opis walki o wolność, rozumianą jako prawo do podejmowania decyzji zgodnych z własnym sumieniem i wizją własnej osoby w otaczającym nas świecie.
– Chciałam być wolna, mam czego chcę –
śpiewa Jentl. Ta deklaracja brzmi gorzko, ale ma w sobie siłę i determinację osoby, która nie tylko chce zmienić siebie, ale również świat, zapisany w tradycji i przyzwyczajeniach innych.
Spektakl doskonale wpisuje się we współczesne dyskusje na temat płci i tożsamości seksualnej, spory między młodą generacją a starszymi tradycjonalistami. Wartością dodaną sztuki jest kultywowanie obrzędów żydowskich. Niektórzy narzekali, że wydłuża to spektakl, osobiście jednak uważam, że w ten sposób Teatr Żydowski spełnia wziętą na siebie misję. Zauroczyła mnie muzyka, skomponowana przez Hadriana Filipa Tabęckiego. Co ciekawe, była to kompilacja wcześniejszych nagrań z muzyką graną na żywo. Sądzę, że przedstawiciele rodziny Isaaca Bashevisa Singera, którzy przyjechali z zagranicy na premierę, byli zadowoleni z tej inscenizacji. Na pewno podobała się ona widzom, którzy długo bili brawa na stojąco.
- Jentl – premiera: 26 listopada 2021 r., Duża Scena Teatru Żydowskiego w Klubie Garnizonu Dowództwa Warszawy, al. Niepodległości w Warszawie
- Autorzy: Isaac Bashevis Singer, Leah Napolin – na podstawie opowiadania Izaaka Bashevisa Singera
- Tłumaczenie: Remigiusz Grzela
- Reżyseria i teksty piosenek: Robert Talarczyk
- Muzyka: Hadrian Filip Tabęcki
- Scenografia, kostiumy, reżyseria świateł: Katarzyna Borkowska
- Choreografia: Jakub Lewandowski
- Producentka: Roksana Szmigiero
- Inspicjentka: Beata Szaradowska
OBSADA:
- Adrianna Dorociak – Jentl/Pokojówka (gościnnie) // Izabela Rzeszowska -Jentl/Pokojówka // Aleksandra Idkowska – Jentl/Pokojówka/Chaim/Nachum/Finzele (gościnie) // Henryk Rajfer – Reb Todrus // Daniel Antoniewicz (Awigdor oraz Dawid/Gerszon/ Grojnem Swat // Piotr Chomik – Awigdor oraz Dawid/Gerszon/ Grojnem Swat // Adrianna Kieś – Hadasa (gościnnie) // Katarzyna Kanabus – Hadasa (gościnnie) // Marta Tabęcka (Hadasa Ziszech/ Finkele (gościnnie) // Monika Chrząstowska – Frumka // Joanna Przybyłowska – Frumka // Jerzy Walczak – Reb Alter/ Icchak // Sylwia Najah – Pesza // Małgorzata Majewska – Pesza // Ewa Dąbrowska – Złota // Piotr Wiszniowski – Mordechaj/Fejtel // Małgorzata Trybalska – Rywka // Rafał Rutowicz – Nehemiasz, Szeftel // Maciej Winkler – Reb Nata/ Badchan/Rabin/Kantor // Marcin Błaszak – Trejtel/Szmuel/Mojsze // Joanna Rzączyńska – Rajzele // Alina Świdowska – Zelda/Lea // Piotr Sierecki – Fulcha Głupiec/ Posłaniec // Ewa Tucholska – Jachna // Monika Soszka – Nechele // Michał Słomka – Lemel/Zelig (gościnnie).
Obsada dodatkowa:
Muzykę wykonują na żywo:
- Mario Jeka – klarnet, klarnet basowy // Marta Maślanka – cymbały
W nagraniach muzyki wzięli udział:
- Izabela Buchowska – wiolonczela // Anna Ozner – wokal // Grzegorz Bożewicz – akordeon // Piotr Malicki – gitary // Piotr Maślanka – perkusja // Maciej Szczyciński – kontrabas, gitara basowa, moog // Hadrian Filip Tabęcki – instrumenty klawiszowe, wokal.
