Festiwal Warszawa Singera pojawi się po raz dwudziesty. Niektóre wydarzenia zapowiada Roman Soroczyński.
Dwudziesta edycja Festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera będzie nietypowa. W końcu jubileusz zobowiązuje! Na czym polega wyjątkowość? Ot, choćby na tym, że będzie miał on dwa otwarcia. Pierwsze zapowiedziano na piątek, 11 sierpnia 2023 roku, w Biłgoraju – rodzinnym mieście matki patrona Festiwalu, Isaaka Bashevisa Singera i miejscu jego zamieszkiwania na przełomie dwóch pierwszych dekad XX wieku. Drugie otwarcie nastąpi w niedzielę, 27 sierpnia, w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Inauguracyjny koncert otrzymał tytuł NOA&AMJ, czyli Achinoam Nini z gościnnym udziałem Anny Marii Jopek. I to też jest nietypowe, bowiem podczas dwóch poprzednich edycji Teatr Wielki był gospodarzem finałowych koncertów Festiwalu. Skro wymieniłem nazwiska dwóch artystek, przypomnę, że obie są utalentowanymi kompozytorkami, autorkami tekstów i wokalistkami. NOA, o korzeniach w Jemenie i Izraelu, której droga życia przeszła również przez Stany Zjednoczone, może poszczycić się niemal 20 albumami i ponad 30-letnią obecnością na scenie, podczas której występowała z takimi legendami jak Stevie Wonder, Andrea Bocelli czy Sting.
Warszawa zostanie opanowana przez tętniącą życiem, pełną energii i kolorów eksplozję kultury żydowskiej już 26 sierpnia 2023 roku. Do 3 września królować będą dwa filary kultury: muzyka i teatr, co oznacza duże plenerowe koncerty, kameralne występy i recitale, teatralne premiery i pokazy znanych już sztuk, czytania performatywne i małe formy teatralne. Wszystko to ożywi przestrzeń miasta, przenikając z jego zakątków do serc widzów.
Gołda Tencer – pomysłodawczyni i dyrektorka festiwalu, a także dyrektorka i aktorka warszawskiego Teatru Żydowskiego podkreśliła:
Warszawa Singera to kultura żydowska prezentowana w najlepszym wydaniu. Nie tylko odkrywamy dla naszych widzów niesamowitych artystów, pisarzy, muzyków i ich innowacyjne projekty, ale dajemy też szansę na zrozumienie żydowskiej historii, tradycji i zwyczajów. Festiwal to platforma dla dyskusji, wymiany poglądów i wiedzy.
Przywołując historię, wracamy do momentu, gdy Gołda Tencer, pełna pasji i optymizmu, ogłosiła swoim kolegom: „Kochani, robię wielki festiwal! Macie pomysły, chętnie je usłyszę”. Było to na początku 2004 roku, długo zanim ktoś przewidział, że Teatr Żydowski może zniknąć z Placu Grzybowskiego… W połowie października tego samego roku Plac Grzybowski napełnił się kolorowym tłumem artystów i gości pierwszego Festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera. Z czasem, cztery dni festiwalu przekształciły się w dziewięć, a liczba wydarzeń wzrosła z 60 do około 150 rocznie… Festiwal zyskał partnerów, patronów, sponsorów, swoją wierną publiczność i instytucje, które razem z nim tworzą Warszawę Singera już od 20 lat. W tym miejscu warto nadmienić, że relacje z Festiwalu na bieżąco ukazywały się również na stronie www.warszawa.pl, zaś w tym roku redakcja portalu, po raz trzeci, sprawuje patronat medialny nad Festiwalem.
Jak napisałem wyżej, ważną cześć festiwalu stanowi teatr. Tegoroczny repertuar teatralny jest wyjątkowo bogaty. Na Scenie Letniej oraz Scenie Kameralnej im. Szymona Szurmieja, przy ul. Senatorskiej 35, publiczność będzie miała okazję obejrzeć małe formy teatralne oraz czytania performatywne. W tym roku do programu włączone są spektakle: Rehab. Wszystkie bitwy Amy Winehouse według scenariusza i w reżyserii Karoliny Kirsz, Podróżnicy Pawła Mossakowskiego w reż. Gosi Dębskiej, zrealizowany na 55. rocznicę wydarzeń Marca ’68 oraz Pieśni Getta według scenariusza i w reż. Gołdy Tencer, przygotowane na 80. Rocznicę Powstania w Getcie Warszawskim. Tutaj także odbędzie się czytanie performatywne utworów Irit Amiel w reż. Karoliny Kowalczyk, a także spektakl muzyczno-kabaretowy w wykonaniu artystów Teatru Żydowskiego. Na większych scenach zagoszczą – jako wydarzenia towarzyszące – spektakle: Dus buch fyn Gan Ejdn / Księga Raju na podstawie tekstu Icyka Mangera, w reż. Damiana Josefa Necia oraz spektakl muzyczny Jentl Icchoka Baszewisa Singera i Leah Napolin w reż. Roberta Talarczyka, oparty na opowiadaniu laureata Nagrody Nobla, z muzyką graną na żywo w oryginalnych kompozycjach Hadriana Filipa Tabęckiego. Obydwa spektakle były opisywane na naszej stronie (zob. https://www.warszawa.pl/raj-nie-raj/ oraz https://www.warszawa.pl/zmiana-rol/).
Ponadto wystawiane będą: Madagaskar – inspirowany losami znanych Polaków pochodzenia żydowskiego, wg tekstu Magdaleny Drab i w reż. Gosi Dębskiej oraz Circus Kafka„, oparty na motywach książki Remigiusza Grzeli „Bagaże Franza K. Podróż, której nigdy nie było”, w reż. Michała Walczaka.
Na Festiwalu nie zabraknie także recitali, koncertów i spotkań z gośćmi przedsięwzięcia. Bogate doświadczenia muzyczne zapewnią występy takich artystów, jak: Daniel Kahn (Niemcy), Christian Dawid (Niemcy), Jake Shulman-Ment (USA), Thomas Handzel (Niemcy), Izabela Szafrańska, Siostry Rajfer (Izrael), Aleksandra Idkowska, Monika Chrząstowska i Genady Iskchakov. Na Scenie Letniej Teatru Żydowskiego zaprezentują się także artyści z Włoch: Paola Quagliata oraz zespół Fandujo, proponując unikalną mieszankę muzyki sefardyjskiej, Arbëreshë i tradycyjnych pieśni południowych Włoch, reinterpretowanych przez różne style, od klasycznego do jazzu.
Miejsce to będzie również gospodarzem jednej z najbardziej oczekiwanych imprez festiwalu, przygotowanej przez dyrektorkę i twórczynię festiwalu, Gołdę Tencer – W kuchni mamy Soni.
Festiwal Warszawa Singera zagości także na scenie Teatru Kwadrat. Tu wystąpią gwiazdy muzyki, które nie potrzebują przedstawiania. Koncerty zaprezentują: wybitny polski pianista jazzowy, Leszek Możdżer oraz niepowtarzalna Aga Zaryan, która w ubiegłym roku świętowała 20-lecie swojej kariery artystycznej. Na festiwalu pojawi się również Mark Elyahu – izraelski muzyk i kompozytor pochodzący z Dagestanu, twórca muzyki filmowej, który gra na tradycyjnym bliskowschodnim instrumencie kemancze (kamancheh). Janusz Tencer zaprosi na wieczór pełen muzyki i humoru, podczas którego wraz z artystami z grupy Mazl Tow przedstawi program Bałagan w stolarni.
Synagoga im. Małżonków Nożyków ponownie będzie miejscem uroczystej Hawdali oraz koncertu kantoralnego, który w tym roku po raz pierwszy zakończy festiwal. W koncercie finałowym wystąpią znani i lubiani przez publiczność festiwalu izraelscy kantorzy Israel Nachman i Chaim Stern, przy akompaniamencie Eytana Sobola. Oprócz wydarzeń wpisujących się w unikalny klimat tego miejsca – jednej z ostatnich i jedynej z warszawskich synagog, która przetrwała II wojnę światową i jest nadal czynna – odbędą się tu koncerty muzyki świeckiej: m.in. koncert kameralny z wyjątkowym utworem Piotra Mossa ELEGIA III na altówkę i fortepian i kompozycjami Maxa Brucha w wykonaniu pianistki Anny Prabuckiej-Firlej oraz altowiolisty Krzysztofa Komendarka-Tymendorfa. Jazzowy kontrabasista Paweł Pańta zaprezentuje swój debiutancki album Młodość: z własnymi utworami zestawionymi z kompozycjami takich twórców jak Williams (z filmu „Lista Schindlera”), Kurylewicz, Chopin czy Moniuszko. Synagoga otworzy swoje drzwi dla zwiedzających, a także będzie możliwość spotkania z rabinem i zadania mu „stu pytań”.
Kolejna ulubiona lokalizacja festiwalowa, Austriackie Forum Kultury, zaprosi uczestników na spotkania festiwalowe, wykłady (m.in. Andrzeja Krakowskiego), wystawy i pokazy filmów. Dzięki współpracy z Centre Simon Wiesenthal Europe, uczestnicy będą mieli okazję obejrzeć dwie produkcje zdobywające Oscara za najlepszy film dokumentalny: Ludobójstwo (Oscar 1981) oraz The Long Way Home (Oscar 1998). Miejsce to gościć będzie również spotkania Żydowskiego Salonu Literackiego pod opieką Remigiusza Grzeli, a także spotkania Klubu Miłośników Kultury Żydowskiej.
Podczas spotkań z cyklu Mistrzowie Czytają można będzie posłuchać prozy żydowskiej w interpretacji znanych polskich aktorek Anny Seniuk oraz Ewy Ziętek. AFK będzie również miejscem spotkań z ważnymi osobami dla świata kultury i literatury żydowskiej m.in. : świadkami historii – Anną Bando, Marianem Kalwary, Marianem Turskim oraz wybitnym francuskim historykiem II wojny światowej, Francois Kersaudy.
29 sierpnia organizatorzy zapraszają na spotkanie z wybitnym pisarzem, publicystą, dramaturgiem i scenarzystą filmowym Józefem Henem, z okazji jego setnych urodzin. Spotkanie poprowadzi niestrudzony Remigiusz Grzela, który… dwa dni później będzie przepytywany przez Magdalenę Rigamonti na temat książki Trzy życia Ireny Gelblum, którą prezentowaliśmy na naszej stronie (zob. https://www.warszawa.pl/nowe-ksiazki/).
Festiwalowa publiczność zostanie ponownie zaproszona do Centrum Kultury Jidysz – miejsca wyjątkowego na mapie kulturowo-edukacyjnej Warszawy. To tutaj podczas debat i sesji naukowych będą mieli okazję zapoznać się z najnowszymi osiągnięciami polskiej jidyszystyki, odkrywać dźwięki jidysz we współczesnej muzyce elektronicznej oraz w performatywnym słuchowisku, bazującym na klasyce literatury żydowskiej. Organizatorzy zapraszają do wspólnego tworzenia ajngemachts, czyli konfitur ze śliwek, jidyszowych zinów i trójwymiarowych obrazów, inspirowanych bajkami Icchoka Baszewisa Singera.
Co rok organizatorzy Festiwalu Warszawa Singera zapraszają mieszkańców Warszawy do uczestnictwa w festiwalowym piątku na Placu Grzybowskim. Podobnie będzie podczas 20., jubileuszowej edycji. Wspólna kolacja szabatowa przy wielkim stole zapewni ciepłą rodzinną atmosferę, a po zakończeniu uroczystego wieczoru Szabat Szalom, na placu odbędzie się koncert plenerowy, z udziałem wyjątkowej izraelskiej grupy Light in Babylon. Członkowie zespołu (Metehan Ciftci, Michal Elia Kamal, Julien Demarque, Priam Arnoux i Stuart Dickson) przeniosą nas w świat muzyki wschodniej części Morza Śródziemnego. Podczas tej pełnej kolorów i emocji nocy, Plac Grzybowski przemieni się w palący tygiel kultur. W tle przepięknej muzyki wschodniej części Morza Śródziemnego, przy dźwiękach inspirowanych kulturowym dziedzictwem Stambułu oraz melodiach charakterystycznych dla tradycji muzycznej Żydów sefardyjskich, uczestnicy będą mogli doświadczyć niepowtarzalnej atmosfery wspólnoty i radości – bo taki właśnie jest Festiwal Kultury Żydowskiej Warszawa Singera już od dwudziestu lat.
Projekt Festiwal Warszawa Singera finansowany jest ze środków: Miasta Stołecznego Warszawy; Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca; Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji; Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej i Włoskiego Instytutu Kultury w Polsce.
Bilety na poszczególne imprezy można nabyć za pośrednictwem stron: kicket.com/warszawa i teatr-zydowski.art.pl oraz w Biurze Organizacji Widowni (tel. 48 602 534 270; 22 850 64 50 lub 51), a także w kasach Teatru Żydowskiego: przy ul. Senatorskiej 35 (tel. 22 850 64 35) lub w Klubie Dowództwa Garnizonu Warszawa, al. Niepodległości 141a, (tel. 22 850 56 56).
Więcej szczegółów można znaleźć na stronie Organizatora, Fundacji Shalom: shalom.org.pl.
