Spektakl pochodzi z XVIII wieku, z Włoch. O jego wystawieniu oraz związkach z Polską napisał Roman Soroczyński.
Czy pogoda może mieć wpływ na nasze samopoczucie? Wielu ludzi, a być może i większość, twierdzi, że tak. Nic dziwnego zatem, że wielu Polaków z chęcią wyjeżdża na południe Europy, gdzie jest znacznie więcej słońca. To właśnie tam, w słońcu, pod bezchmurnym włoskim niebem, zrodził się teatr komiczny.
Jednym z jego przedstawicieli był Carlo Goldoni, który – a jakże! – urodził się w lutym 1707 roku w Wenecji, podczas karnawału, wśród śpiewów, zabaw i maskarad. Czyż może być lepsza wróżba dla przyszłego twórcy komedii? Niemniej, do czterdziestego roku życia próbował on godzić pasję literacką z pracą adwokata, by ostatecznie, w 1748 roku, ulec przeznaczeniu: porzucił karierę prawniczą i poświęcił się pisaniu. Istotą jego twórczości była zabawa słowem i żywiołowy gest. Codzienne życie na naszych oczach stawało się teatrem.
Spośród dwustu komedii stworzonych przez Goldoniego Awantura w Chioggi jest uznawana za dzieło najdoskonalsze, o kunsztownie zbudowanej akcji, wyrazistych postaciach i wielowymiarowym komizmie. Autor odchodzi w niej od konwencji teatru dell’arte na rzecz prawdy obyczajowej i komedii charakterów. Przechwałki rybaków i przekomarzania ich kobiet, plotki i intrygi, sprzeczka, bójka, miłosne perypetie, figlarne przymrużenie oka i szczęśliwe zakończenie – ot, prawdziwa włoska robota. A przybyły z Wenecji rozjemca jest niczym żartobliwy autoportret samego Goldoniego – interesuje się sprawami mieszkańców Chioggi z nieskrywaną przyjemnością, jakby z góry wiedział, że nie do więzienia ich wepchnie, a do… komedii. Mimo tej sympatii ze strony autora mieszkańcy miasteczka obrazili się na niego, a pewien ksiądz nawet pomówił go o złośliwość i próbę zniesławienia miejscowych.
Mam wrażenie, że takie podejście było niesłuszne.
Bowiem opowieść o zżytej społeczności małej, nadmorskiej miejscowości – to historia, w której i polscy widzowie mogli przejrzeć się jako ludzie: dostrzec swoje wady, ale i wiele zalet.
Awantura w Chioggi to spektakl, w którym – na przekór czasom – witalność, żywiołowość, szczery śmiech, a przede wszystkim dobro, którego jest w człowieku więcej niż zła, poprowadzą nas „na jasną stronę ulicy”. Przynajmniej na chwilę.
Awantura w Chioggi została wystawiona po raz pierwszy w styczniu 1762 roku, na deskach teatru San Luca w Wenecji. Mimo, że spektakle Goldoniego były grane w Polsce już w XVIII wieku, nie było wśród nich tego tytułu.
Dopiero w 1953 roku Jerzy Jędrzejewicz przełożył treść na język polski.
Polska premiera, zatytułowana Awantury w Chioggi, miała miejsce 11 kwietnia 1953 roku w Teatrze Młodego Widza, w Krakowie. Reżyserem spektaklu był Jerzy Ronard Bujański.
Co ciekawe, w pierwszych polskich inscenizacjach używano liczby mnogiej: „Awantury…”. Dopiero 8 marca 1958 roku ten sam reżyser użył, w Teatrze im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie tytułu z liczbą pojedynczą. Bez względu na to, warto odnotować, że podczas blisko trzydziestu wystawień tego widowiska w różnych polskich teatrach chyba wszyscy korzystali z tego samego przekładu.
Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana w Warszawie ma na swoim koncie kilka sztuk Carlo Goldoniego. Po dwie premiery miały: Mirandolina (8 marca 1919 r. i 6 lutego 1992 r.) oraz Gbury (11 lipca 1957 r. i 26 kwietnia 1994 r.). Ponadto prezentowano Sługę dwóch panów (27 stycznia 1927 r.) i Sprytną wdówkę (31 października 1950 r.).
Jak się okazuje, Awantura w Chioggi również była już wystawiana na deskach Teatru Polskiego: w dniach 28.-30. kwietnia 1966 roku przedstawiał ją Piccolo Teatro di Milano.
Spektakl w reżyserii Edwarda Wojtaszka potwierdził wielkie możliwości zespołu Teatru Polskiego w Warszawie. O świetnym przygotowaniu aktorów miałem już okazję i przyjemność pisać.
W Awanturze w Chioggi szczególnie zafascynowali mnie Krzysztof Kwiatkowski jako przebiegły, ale życzliwy, Koadiutor, Szymon Kuśmider w roli cudownie jąkającego się Fortunato oraz Leszek Bzdyl jako zmagający się ze skutkami dobierania trunków Woźny Sądowy. Nawiasem, ostatni z wymienionych aktorów jest również pomysłodawcą ruchu scenicznego.
Warto jednak zwrócić również uwagę na piękną, kolorową scenografię, którą zaprojektowała Weronika Karwowska.
Spektakl wpisał się w, coraz częściej stosowane w teatrach, wykorzystanie wsparcia audio-wideo. Dzięki temu jesteśmy na morzu – wśród ławic ryb, a za chwilę widzimy, w powiększeniu, niektóre osoby dyskutujące z okien ich kamienic.
Jeśli zatem ktoś chce znaleźć wytchnienie od mniej lub bardziej szarej codzienności, powinien wybrać się do Teatru Polskiego w Warszawie, na Awanturę w Chioggi.
Awantura w Chioggi
premiera: 26 maja 2022 r.,
Duża Scena Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana w Warszawie
- Autor sztuki: Carlo Goldoni
- Tłumaczenie: Jerzy Jędrzejewicz
- Reżyseria: Edward Wojtaszek
- Scenografia i kostiumy: Weronika Karwowska
- Muzyka: Tomasz Bajerski
- Ruch sceniczny: Leszek Bzdyl
- Projekcje: Jagoda Chalcińska
- Światło: Karolina Gębska
- Realizacja nagrań: Bartłomiej Piasecki, Studio ART Cafe
- Asystent/Inspicjent: Mateusz Karoń
- Sufler: Małgorzata Ziemak
- Producent: Justyna Kowalska
- Obsada:
- Tomasz Błasiak (Antonio) / Katarzyna Skarżanka (Pasqua) / Dorota Bzdyla (Lucietta) / Paweł Krucz (Titta Nane) / Przemysław Wyszyński (Beppe) / Szymon Kuśmider (Fortunato) / Katarzyna Strączek (Libera) / Hanna Skarga (Orsetta) / Bernadetta Statkiewicz (Checca) / Adam Biedrzycki (Vicenzo) / Krystian Modzelewski (Toffolo) / Krzysztof Kwiatkowski (Koadiutor) / Leszek Bzdyl (Woźny sądowy) / Jakub Kordas (Cannocia)
- Portowcy/Pracownicy kancelarii – Ireneusz Blanc, Daniel Rasiński, Marcin Różycki, Robert Rydlewski, Krzysztof Serafinowicz, Marek Szadkowski, Wojciech Zygmunt
