O Szopach Polskich na Mokotowie opowiada Maria Weronika Kmoch z Towarzystwa Miłośników Historii.
115. felieton pod wspólną nazwą: Stolica historii. Przedstawiają członkowie Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie, które są już od trzech lat emitowane w każdą sobotę, w nieco skróconej wersji, w Radiu Kolor.
Podcast Radia Kolor jest pod tekstem.
Z cyklu:
Stolica historii. Przedstawiają członkowie
Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie.
Odcinek CXV:
Szopy Polskie na Mokotowie
Opowiada Maria Weronika Kmoch
czyli Kurpianka w wielkim świecie
Przenieśmy się do wsi istniejącej dawniej w obrębie dzielnicy Mokotów, do Szop Polskich.
Powstała w XV w. 7 km na południe od Starego Miasta. Podlegała parafii św. Katarzyny w Służewie i należała do gałęzi rodu Radwanitów. Jan Służewski noszący przydomek Szoppa lub Soppan dał początek tej wsi. Potomkowie przyjęli nazwisko Szopscy. Potem wieś Szopy należała do karmelitów bosych. Po 1795 r., kiedy ją zsekularyzowano, nazwano Szopami Polskimi, by odróżnić od folwarku, gdzie władze pruskie osadziły niemieckich kolonistów – były to Szopy Niemieckie, o których innym razem. Część wsi leżała na, a część pod skarpą. W XVIII w. od Szop Polskich do Powiśla prowadzono sieć kanałów zasilających stawy i m.in. Park Łazienkowski.
W 1827 r. we wsi notowano 26 dymów, w których mieszkało 140 osób. W ciągu następnych 50 lat liczba ludności podwoiła się. Mieszkali tu rzymscy katolicy, ewangelicy i Żydzi. Istniały zakłady ogrodnicze, produkowano wino, były firmy budowlane i drobne rzemiosło. Było też wielu rolników. W 1916 r. Szopy Polskie, podobnie jak inne okoliczne wsie, zostały włączone do Warszawy, na czym zależało i mieszkańcom gminy Mokotów, i władzom miasta, które było przeludnione.
A gdzież te Szopy Polskie, zapytacie? To teren sąsiadujący ze stacją metra Wilanowska. To m.in. Jaśminowa i Bocheńska oraz Bukowińska, choć niektóre działki przy tej ulicy przypisane były do Szop Niemieckich. Były tu drogi nieutwardzone, pełno było wilczych dołów, a w innych miejscach kocich łbów, ale już przed wojną okolica zabudowywała się kamienicami i domami jednorodzinnymi.
Na mocy dekretu Bieruta z 1946 r. grunty w dawnych Szopach Polskich zostały skomunalizowane. Teren zelektryfikowano w latach 50. Jerzy Kasprzycki wspominał lata 60.: „Widziałem tu mały traktorek, który przeprowadził najpełniejsze żniwa, pozostawiając wzdłuż linii spiralnej regularne snopki zboża po sobie”. Niemniej okolica była intensywnie zabudowywana. W rejonie Cieszyńskiej i Czerniowieckiej powstało Osiedla „Skocznia”, bo w oddali majaczyła ukończona w 1959 r. skocznia narciarska.
W latach 70. miał powstać park przyjaźni polsko-radzieckiej im. Leonida Breżniewa. Pomysłu – a planowano wysiedlenie ludzi – nie zrealizowano m.in. dzięki „Solidarnośći”. Z zabudowy zrezygnowano, bo potrzebne było osuszenie podmokłego gruntu. W centralnej części dawniej wsi przez kilkadziesiąt lat funkcjonowały ogródki działkowe.
Dziś Jaśminowa biegnie przez zdziczałe sady, a Bocheńska prowadzi w górę skarpy, miejscami zanika. Są tu budynki drewniane, otynkowane i obłożone sidingiem. Są gospodarstwa i działki rolne. Gdzieniegdzie widać stare pordzewiałe maszyny i narzędzia rolnicze. Krowy i konie pasły się na pobliskich łąkach. Dziś mamy gołębie, kury, kaczki i koguty. Uprawia się warzywa, można znaleźć pasiekę i sad z jabłoniami. Na drogach trafiamy na tzw. warszawskie gorseciki – terakotowe kafelki popularne w latach 30.
Omawiany teren jest objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego uchwalonym w 2008 r. i leży w granicach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, co nakłada ograniczenia budowlane na nowe osiedla powstające w części dawnych Szop Polskich. Szybko zmienia się Bukowińska, przy której znajdziemy wiele nowych inwestycji, ale też ślady historii i ciekawostki. Przy ulicy od co najmniej lat 60. działa kwiaciarnia, obok zakład szewski, a w jednym z prywatnych mieszkań – Muzeum Diabła Polskiego.
Maria Weronika Kmoch
Historyczka i regionalistka badająca i popularyzująca dzieje oraz dziedzictwo powiatu przasnyskiego, Puszczy Zielonej i Puszczy Białej. Autorka dwóch książek, setek artykułów oraz bloga pt. Kurpianka w wielkim świecie (www.kurpiankawwielkimswiecie.pl). Członkini wielu organizacji społecznych i naukowych, edukatorka. Twórczyni i opiekunka Jednorożeckiego Archiwum Społecznego. Wikipedystka, członkini zarządu Wikimedia Polska. Prowadzi wykłady, warsztaty, projekty społeczne. Nauczycielka w I SLO „Bednarska” w Warszawie. W 2021 r. otrzymała nominację do Nagrody im. I. Sendlerowej Za naprawianie świata.
Więcej o autorce w Wikipedii.
Jest członkinią TMH od jesieni 2022 roku.
Podcast Radia Kolor
3:56 min.
(kliknij logo)
Zobacz też inne odcinki cyklu:
- Lista odcinków: [LINK]
