Teatr – tak, Gołda – nie.

W sprawie Teatru Żydowskiego piszczy i zgrzyta. Pisze o tym Andrzej Rogiński w 31 numerze gazety Południe.

Artykuł ukazał się pod tytułem:

Nowa siedziba Teatru Żydowskiego
jak marzenie

Tymczasowo Teatr Żydowski korzysta z sali teatralnej Klubu Dowództwa Garnizonu Warszawa przy al. Niepodległości 141a. Po zakończeniu adaptacji obiektu pofabrycznego znanego jako Fabryka Trzciny przy ul. Otwockiej zostanie przeniesiony na Pragę, by czekać na docelową siedzibę. Sytuacja została spowodowana tragicznym stanem technicznym i pożarowym budynku teatru przy pl. Grzybowskim, co potwierdzili Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego oraz Państwowa Straż Pożarna.

Szczególną odpowiedzialność za narażanie życia i zdrowia widzów i pracowników Teatru Żydowskiego ponosi jego dyrektor, Gołda Tencer. Nie została z tego powodu odwołana przez organ założycielski ze względu na lekceważenie tej sytuacji przez Tomasza Thun-Janowskiego, dyrektora Biura Kultury Urzędu m.st. Warszawy. Na zadane przeze mnie pytanie podczas konferencji prasowej stwierdził, że nie ma wiedzy o stanie obiektu. Ale o tymczasowej siedzibie Teatru mówił.

Istnieje zobowiązanie firmy Ghelamco, że przy placu Grzybowskim zostanie wybudowany budynek po to, by Teatr Żydowski mógł tam grać. Ze znanych mi projektów będzie to teatr – marzenie, najnowocześniejszy w Polsce, świetnie wyposażony.

„Przy placu Grzybowskim 12/16 w Warszawie powstanie nowa siedziba Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce. Projekt zrealizowany zostanie przez firmę Ghelamco – wybranego przez TSKŻ inwestora strategicznego, który obecnie jest właścicielem nieruchomości. W ramach realizacji projektu ma powstać nowa siedziba dla Teatru Żydowskiego z widownią na 350 osób i salą kameralną o łącznej powierzchni ok. 4 100 m2”.

Powyższe wynika z umowy notarialnej między TSKŻ a Ghelamco.

„Cała nowa siedziba TSKŻ (wraz z teatrem) będzie mieć blisko 6 500 m2 powierzchni. Decyzją inwestora i TSKŻ wybrane elementy dotychczasowej siedziby Teatru Żydowskiego, takie jak fragmenty elewacji, schody i wartościowe mozaiki ceramiczne zostaną zinwentaryzowane, zdemontowane i odrestaurowane, aby w nowym obiekcie uświetnić jego wnętrza. W nowej siedzibie Teatru, w foyer, planowana jest również izba pamięci poświęcona twórczości architektów, którzy brali udział w projektowaniu obecnego budynku. Dodatkowo, na pozostałej części działki powstanie także niezależny budynek biurowo-usługowy”.

W świetle zawartej umowy, inwestor zagwarantował finansowanie działań statutowych TSKŻ – w ramach realizacji inwestycji. Ghelamco w ramach rozliczeń za nabycie nieruchomości pod budowę budynku biurowo-usługowe pokryje w całości koszt budowy nowej siedziby TSKŻ i Teatru w sąsiednim budynku, koszt budowy których wyniesie 63 mln zł. Inwestor planuje także przeznaczenie dodatkowej kwoty jako darowizny w wysokości 13 mln złotych na zakup wyposażenia dla Teatru obejmującego m.in. nowoczesne rozwiązania akustyczne i oświetleniowe, technikę sceniczną oraz wyposażenie widowni.

Budynek znajdujący się przy pl. Grzybowskim 12/16, w którym obecnie mieści się siedziba TSKŻ, a do niedawna i Teatru Żydowskiego, nie jest objęty ochroną konserwatorską i nie jest wpisany do Rejestru Zabytków, a m. st. Warszawa, po uzgodnieniach z Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wydało zgodę na jego rozbiórkę.

Zły stan techniczny części nieruchomości zajmowanej przez Teatr, w związku z ponad 50-letnią eksploatacją i brakiem odpowiedniej polityki remontowej, od lat był alarmujący. Na przestrzeni ostatnich pięciu lat Dyrekcja Teatru oraz m. st. Warszawa były o tym wielokrotnie informowane przez właścicieli i zarządcę obiektu, którzy wzywali do usunięcia występujących w tej części budynku licznych nieprawidłowości zagrażających bezpieczeństwu ludzi. Zawiadomienia te pozostały bez odpowiedzi, co doprowadziło do dalszego pogarszania się stanu technicznego części budynku zajmowanej przez Teatr aż do chwili obecnej. „Południe” mobilizowało Państwową Straż Pożarną do przeprowadzenia kontroli stanu obiektu.

Sprawą zajęły się KM Państwowej Straży Pożarnej oraz Nadzór Budowlany, który wydał decyzję o wyłączeniu tej części budynku z użytkowania. Inspekcja Nadzoru Budowlanego wykazała, że w części budynku zajmowanej przez Teatr występują rażące naruszenia, a jej stan techniczny zagraża życiu i zdrowiu osób (tj. widzów, aktorów oraz pracowników) w nim przebywających. Inspekcja potwierdziła wyniki wcześniejszych ekspertyz i wykazała niedopuszczalny stan konstrukcji budynku, instalacji elektrycznej oraz liczne nieprawidłowości w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Dalsza eksploatacja lokalu i organizowanie tam wydarzeń publicznych okazało się niemożliwe, a część budynku zajmowana przez Teatr została niezwłocznie zabezpieczona.

Od kilku lat trwają też prace nad projektem nowej siedziby Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce z pomieszczeniami dla Teatru Żydowskiego przy placu Grzybowskim. Nowa siedziba dla Teatru mogłaby już powstawać, gdyby Teatr oraz Urząd Miasta St. Warszawy zrealizowały porozumienie z 2014 r., które gwarantowało powstanie nowej siedziby dla TSKŻ oraz Teatru, jak również zapewnienie działalności Teatru do czasu wybudowania nowej sceny. Porozumienie zakłada, że dopiero po wybudowaniu nowej siedziby TSKŻ i przeniesieniu na nową scenę Teatru nastąpi realizacja budynku biurowo-usługowego. Projekt realizowany będzie wspólnie przez TSKŻ, największą świecką organizację żydowską w Polsce, oraz wybranego partnera strategicznego, firmę Ghelamco.

Opracowano kilka wersji projektu. Obecne projekty pomieszczeń przeznaczonych na nową siedzibę dla TŻ są wynikiem porozumienia wszystkich stron: TSKŻ, Teatru Żydowskiego i firmy Ghelamco Poland przy udziale M. St. Warszawy. Prace nad ostatecznym projektem architektonicznym inwestycji nadal trwają.

Do dzisiaj ratusz nie przyjął od TSKŻ oferty wynajmowania teatru. Oferta została złożona w czerwcu 2016 roku i zakłada bardzo niski czynsz, pięciokrotnie niższy niż rynkowy w tej lokalizacji. Jeśli taka umowa nie zostanie zawarta to prawdopodobnie zamiast pomieszczeń dla żydowskiego teatru miejskiego powstanie nowa scena teatralna dla innych teatrów.

Komentarz redaktora:

Teatr Żydowski jest instytucją kultury, której organem założycielskim, a więc nadzorującym i współfinansującym, są Miasto St. Warszawa i Ministerstwo Kultury. Miasto Warszawa i Dyrekcja Teatru miały od 2011 r. świadomość złego stanu technicznego obiektu. Stanowiło to zagrożenie życia i zdrowia widzów oraz osób tam pracujących. Wobec powyższych faktów zadziwiają działania i wypowiedzi dyr. Gołdy Tencer o pokrzywdzeniu Teatru Żydowskiego przez TSKZ oraz Ghelamco. Dziwię się brakowi aktywności Miasta, gdy jest konkretna propozycja zapewnienia siedziby dla miejskiego teatru bez udziału środków z pieniędzy publicznych.

Nie rozumiem, dlaczego Dyrekcja TŻ i Miasto, zamiast pomóc, by inwestycja szybko powstała a wraz z nią nowa siedziba dla Teatru, robi tak niewiele, by tak się wreszcie stało? Dlaczego nie jest realizowane przez Teatr i Miasto porozumienie podpisane w lutym 2014 r. o współpracy? Dlaczego nadal nie ma konkretnej odpowiedzi m. st. Warszawy na ofertę wynajęcia miastu przez TSKŻ pomieszczeń nowo wybudowanego Teatru?

Władze Warszawy – jako organ założycielski Teatru Żydowskiego, a także Gołda Tencer, dyrektor tegoż Teatru, sprawiają wrażenie, jakby nie interesowała ich budowa nowego obiektu w miejsce zaniedbanego budynku. Czyżby chodziło o inne rozdysponowanie środków przeznaczonych na budowę? Bardzo bym chciał, abyśmy jak najkrócej czekali na teatr krzewiący kulturę żydowską.

Gołda Tencer niech występuje na deskach nowego Teatru Żydowskiego, niech będzie jego szefem artystycznym, ale oby nie była tam dyrektorem. Lekceważenie życia widzów przez brak dbałości o stan obiektu, to dyskwalifikacja.

Andrzej Rogiński