O świątecznym mazurku w świątecznym odcinku Stolicy Historii opowiada Agnieszka Cubała z Towarzystwa Miłośników Historii.
112. felieton pod wspólną nazwą: Stolica historii. Przedstawiają członkowie Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie, które są już od trzech lat emitowane w każdą sobotę, w nieco skróconej wersji, w Radiu Kolor.
Podcast Radia Kolor jest pod tekstem.
Z cyklu:
Stolica historii.
Przedstawiają członkowie
Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie.
Odcinek CXII:
Mazurek słodki i przystojny
Opowiada Agnieszka Cubała
Z okazji Świąt Wielkanocnych chciałabym w imieniu Towarzystwa Miłośników Historii Warszawa złożyć Państwu życzenia zdrowia, szczęścia oraz wiosennego nastroju przy rodzinnym stole.
Wielkanoc stanowi w kalendarzu kościoła katolickiego najważniejsze święto. Kojarzy nam się z Triduum Paschalnym, święceniem pokarmów, dzieleniem się jajkiem, śmigusem-dyngusem i bogato zastawionym stołem. Na tym ostatnim, obok żuru albo białego barszczu oraz różnorodnych mięs, nie może zabraknąć także słodkości, a zwłaszcza babki i mazurka. W oparciu o setki lat doświadczeń kulinarnych powstało nawet powiedzenie dotyczące przygotowywania obu ciast. Zgodnie z nim baba powinna być duża i trzymana w cieple, a mazur słodki i ‘przystojny’.
Dziś chciałabym skoncentrować się na mazurku, zwanym także często plackiem z migdałami. Wypiek ten ma swoich zagorzałych zwolenników i przeciwników. Do tych pierwszych należał m.in. słynny warszawski przedwojenny aktor Eugeniusz Bodo, który ciasto to kupował i pochłaniał w ilościach hurtowych.
Bez względu na upodobania warto poznać historię wypieku, który na naszych stołach zagościł już w średniowieczu. Badacze tematu do tej pory toczą spory o to, jak, kiedy i skąd trafił do Polski.
Według jednej z hipotez początkowo ciasta tego nie kojarzono wcale z Wielkanocą. Był to po prostu jeden z placków mazurskich, a właściwie mazowieckich, charakterystyczny dla kuchni tego regionu. (Przy okazji warto przypomnieć, że przed laty Mazurami nazywano mieszkańców Mazowsza). Inna hipoteza głosi, że wypiek przywędrował do nas z Turcji. A trafił na stoły mieszkańców Rzeczpospolitej dzięki częstym, nie zawsze pokojowym, kontaktom z przedstawicielami Imperium Osmańskiego. Niektórzy twierdzą, że początków ciasta należy szukać w klasztorach zakonnych, gdzie pieczono je z okazji ważnych świąt religijnych, wykorzystując do tego przede wszystkim mąkę, jajka, miód i orzechy.
Po jakimś czasie mazurek trafił na stoły szlachty i magnaterii. Podawany był najpierw przede wszystkim podczas wesel, chrzcin czy urodzin, stając się ciastem o charakterze reprezentacyjnym oraz symbolem dobrej zabawy i wspólnego świętowania z bliskimi. Na Wielkanoc zaczęto przygotowywać wypiek, by nasycić się słodyczami i bakaliami po czterdziestodniowym poście.
Mazurki należały do ciast popisowych, stanowiących wizytówkę każdej pani domu. Gospodynie prześcigały się w wymyślaniu oryginalnych połączeń smaków oraz wyszukanych dekoracji. To dlatego w dawnych książkach kucharskich odnajdujemy tyle odmian tego ciasta. Mamy mazurki cygańskie, królewskie, staropolskie, warszawskie, szare, pomarańczowe, a nawet pieczone z chleba razowego!
Odnajdujemy je także w literaturze. Wspominał o nich także Lucjan Siemieński, dziewiętnastowieczny poeta i pisarz: „Pani domu nocy nie dosypia czuwając nad (…) ciastami, doglądając gorącości pieca, siląc głowę nad najgustowniejszem ubraniem i ulukrowaniem bab i placków, w które sypie przedziwne kordyały i słodycze”.
Mając nadzieję, że przy okazji nadchodzących Świąt Wielkanocnych panie domu zadbają nie tylko o suto zastawiony stół, ale również o wypoczynek i pogodę ducha, życzymy wszystkim smacznego i wesołego Alleluja!
Agnieszka Cubała
Pasjonatka historii Powstania Warszawskiego, autorka 11 książek, a miedzy innymi:
- „Sten pod pachą, bimber w szklance, dziewczyna i… Warszawa. Życie codzienne powstańczej Warszawy”;
- „Skazani na zagładę? 15 sierpnia 1944 Sen o wolności a dramatyczne realia”;
- „Igrzyska życia i śmierci. Sportowcy w Powstaniu Warszawskim”;
- „Miłość’44”;
- „Piaseczno’44. Miasto i ludzie”;
- „Kobiety’44”,
- „Warszawskie dzieci’44”;
- „Sportowe dzieje Piaseczna”.
Opracowała hasła autorskie do „Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii Powstania Warszawskiego”, konsultowała dwa rozdziały polskiej edycji książki Normana Davisa „Powstanie’44”; współpracowała z Muzeum Powstania Warszawskiego przy realizacji prac nad ekspozycją stałą placówki.
Za popularyzację tematu dwukrotnie otrzymała prestiżową nagrodę Klio w kategorii varsaviana, a także odznakę „Zasłużony dla Warszawy”, medal „Orzeł Pęcicki” i srebrny Krzyż Zasługi.
Jest członkiem TMH od jesieni 2022 roku.
Podcast Radia Kolor
3:08 min.
(kliknij logo)
Zobacz też inne odcinki cyklu:
- Lista odcinków: [LINK]
