Bańki na mleko, a w nich pamięć o niemal pół milionie ludzi żyjących na terenie warszawskiego getta. Jeden z najcenniejszych zabytków światowego piśmiennictwa, Archiwum Ringelbluma, zostanie uczczony sesją naukową w 70. rocznicę śmierci swego twórcy.
– Emanuel Ringelblum pozostaje dla mnie kimś wyjątkowym. Łączył, co dzisiaj nie uchodzi, aktywność społeczną i polityczną z pracą badawczą. Był z powołania naukowcem, ale nie chciał odgrodzić się do świata murem akademizmu. Chciał, by rzetelne uprawianie historii było dziełem jak najszerszych grup. Był kimś, kto niepokoił, swoją energią budował kolejne instytucje. – mówi prof. Paweł Śpiewak, dyrektor będącego organizatorem konferencji Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma.
Obecność na międzynarodowym spotkaniu potwierdziło szerokie grono historyków, m.in. prof. Jan Grabowski z Université d’Ottawa. Już w czwartkowy wieczór, 15. maja,
o godzinie 18:00, w należącej do ŻIH sali wystawowej Błękitnego Wieżowca (wybudowanego częściowo na miejscu Wielkiej Synagogi) odbędzie się panel dyskusyjny „Emanuel Ringelblum. Zapamiętany i zapomniany”, na który serdecznie zapraszamy.
W drugim dniu wydarzenia omawiać będziemy przedwojenne dokonania Ringelbluma, historię powstania zbioru oraz jego współautorów – często bezimiennych mieszkańców warszawskiego getta.
– „Wiemy, że Ringelblum, patron naszego Instytutu, żyje poprzez swoje dzieło. Siedzibą ŻIH jest ocalały mimo wojny budynek, w którym pracował. W naszych zbiorach znajduje się starannie konserwowane Archiwum. Jest ono pieczołowicie opracowywane i wydawane. W ten oto sposób trwa pośród nas. – dodaje prof. Śpiewak.
Sesję zakończymy plenerowym pokazem wyreżyserowanego przez Aleksandra Forda filmu „Ulica Graniczna” z 1948 r. Zgromadzeni mieszkańcy Warszawy i przybyli goście obejrzą powstały kilka lat po Powstaniu w Getcie obraz Zagłady widziany oczami tych, którzy przeżyli wojenną katastrofę. Szczególne będzie również miejsce projekcji – pod gołym niebem, na ul. Bohaterów Getta, gdzie przed wojną przebiegała granica żydowskiej i aryjskiej strony miasta. Pokaz odbędzie się w piątek 16. maja, po zachodzie słońca, o 20:15.
Program międzynarodowej sesji naukowej
15. maja – sala w Błękitnym Wieżowcu, pl. Bankowym 2, wejście od ul. Tłomackie;
18:00 – 19:00
Panel dyskusyjny „Emanuel Ringelblum. Zapamiętany i zapomniany” – prof. Paweł Śpiewak, dr Eleonora Bergman, dr Karolina Szymaniak, dr Agnieszka Żółkiewska – ŻIH, prof. Jan Grabowski – University of Ottawa;
16. maja
11:00 – 11:10
Otwarcie sesji – prof. Paweł Śpiewak, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma;
Część pierwsza: wokół przedwojnia
11:10 – 12:10
Moderator bloku – dr Agnieszka Żółkiewska, ŻIH, Polskie Towarzystwo Studiów Jidyszystycznych.
- Nowosądeckie rodowody historyków. Ringelblum–Eisenbach–Mahler, Łukasz Połomski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie;
- Środowisko młodych historyków żydowskich w II RP, dr Natalia Aleksiun, Touro College, IH PAN;
- Problemy społeczne i medyczne w tekstach Emanuela Ringelbluma – perspektywa nie tylko historyczna, Marek Tuszewicki, UJ, PTSJ;
12.10 – 12.20
Dyskusja;
12.20 – 12.30
Przerwa;
Część druga: Ringelblum – dokumenty
12:30 – 13:30
Moderator bloku – prof. Jan Grabowski, Université d’Ottawa.
- Fragmenty „Kroniki” Emanuela Ringelbluma ze zbiorów YIVO, dr Joanna Nalewajko-Kulikov, IH PAN, PTSJ;
- „Kronika” Emanuela Ringelbluma przez pryzmat krytyki bundowców, Martyna Rusiniak-Karwat, ISP PAN;
- Na marginesie listów Emanuela i Judyty Ringelblumów, listopad 1943 – marzec 1944, dr Eleonora Bergman, ŻIH, PTSJ;
13:30 – 13:40
Dyskusja;
13:40 – 15:30
Przerwa obiadowa;
Część trzecia: Oneg Szabat – spojrzenia, biografie, interpretacje
15:30 – 16:50
Moderator bloku: prof. Andrzej Żbikowski, ŻIH.
- Oneg Szabat a warszawska Rada Żydowska, Marta Janczewska, ŻIH;
- Nieznani i mniej znani współpracownicy Emanuela Ringelbluma, czyli co wynika z rozczytania księgi kasowej Oneg Szabat, Aleksandra Bańkowska, ŻIH;
- Hersz Wasser – kontynuator dzieła Emanuela Ringelbluma, dr Katarzyna Person, ŻIH;
- Śmietnik: kształtowanie się (po)zagładowej poetyki Racheli Auerbach, dr Karolina Szymaniak, ŻIH, PTSJ;
16:50 – 17:00
Dyskusja;
17:00 – 17:10
Przerwa;
Część czwarta: Kontynuacje
17:10 – 18:10
Moderator bloku: dr Helena Datner, ŻIH.
- Sądeckie ślady E. Ringelbluma. Świadomość uczniów szkoły I LO o twórcy archiwum getta warszawskiego, Artur Franczak, dyrektor Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Nowym Sączu;
- Centralna Żydowska Komisja Historyczna jako kontynuator badań Oneg Szabat?, Ewa Koźmińska-Frejlak, ŻIH;
- „Werter un wertlech fun der churbn-tkufe” Nachmana Blumentala – spojrzenie językoznawcze, dr Agata Kondrat, PTSJ;
18:10 – 18:20
Dyskusja i zamknięcie sesji
Po zachodzie słońca, od 20:15
ul. Bohaterów Getta
Plenerowy pokaz filmu „Ulica Graniczna” z okazji 71. rocznicy wysadzenia Wielkiej Synagogi na Tłomackiem.
