Sportową historię miejsca gdzie stanął Stadion Narodowy opowiada Stefan Szczepłek z Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie.
Kolejny felieton pod wspólną nazwą: Stolica historii. Przedstawiają członkowie Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie, które są już od dziewięciu miesięcy emitowane w każdą sobotę o 15:15, w nieco skróconej wersji, w Radiu Kolor.
Podcast Radia Kolor jest pod tekstem.
Z cyklu:
Stolica historii. Przedstawiają członkowie
Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie.
Odcinek XXXVIII:
Kiedyś w miejscu
Stadionu Narodowego
Opowiada Stefan Szczepłek
Dziś opowiem państwu o sportowej przeszłości miejsca, na którym znajduje się Stadion Narodowy w Warszawie.
Grano tam i biegano już blisko sto lat temu. Przed wojną były na tym terenie dwa boiska. W pobliżu dzisiejszego Ronda Waszyngtona, przy Zielenieckiej – boisko Stowarzyszenia Dom Ludowy (związanego z Polską Partią Socjalistyczną).
Na wschód od dzisiejszej stacji kolejowej Warszawa Stadion, w stronę ulicy Zielenieckiej znajdowało się boisko klubu Makabi. Jego zawodnikiem był pochodzący z Krakowa Józef Klotz, pierwszy piłkarz, który strzelił bramkę dla reprezentacji Polski.
Makabi było największym i najbogatszym klubem żydowskim stolicy, stworzył więc plany budowy na bazie swojego obiektu areny, która w założeniu miała stać się centralnym stadionem sportu żydowskiego w Polsce. Wybuch wojny przekreślił te plany, a po jej zakończeniu kluby żydowskie już się nie odrodziły.
Historia współczesna zaczęła się w święto państwowe, 22 lipca roku 1955, kiedy uroczyście otwarto Stadion Dziesięciolecia.
Dzień wcześniej celebrowano otwarcie Pałacu Kultury i Nauki. Wszystkie delegacje partyjne „bratnich krajów” udały się stamtąd na Pragę, aby po ceremonii otwarcia największej sportowej areny w kraju obejrzeć mecz piłkarski Warszawa – Stalinogród, czyli wcześniej i później Katowice.
Strzelec pierwszej bramki na Stadionie Dziesięciolecia, repatriant z Francji, napastnik Polonii Bytom Czesław Ciupa, w nagrodę za swój wyczyn otrzymał teczkę ze świńskiej skóry z metalowymi okuciami.
Sportowe życie Stadionu Dziesięciolecia trwało zaledwie 28 lat. Z braku sztucznego oświetlenia i tartanowej bieżni zaczął przegrywać z nieco nowocześniejszymi obiektami Legii czy Skry.
Ale tyle czasu wystarczyło, aby zapisać się w historii miasta nie tylko z powodów sportowych. Tutaj co roku w maju finiszowali kolarze, biorący udział w Wyścigu Pokoju.
Istniejący wciąż tunel od strony ulicy Zielenieckiej nosi nieoficjalnie imię pierwszego Polaka, który wygrał wyścig – Stanisława Królaka. Miał on rzekomo zdobywać pierwszą pozycję na finiszu, dzięki umiejętności wkładania pompki w szprychy kół rowerów przeciwników ze Związku Radzieckiego i Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Odbywało się to właśnie w tunelu, dokąd nie docierały kamery telewizyjne.
Choć nie ma to nic wspólnego z prawdą, naród wciąż chce wierzyć w patriotyczny odruch sportowca, startującego w wyścigu, który „pokój” miał tylko w nazwie.
Tutaj trzykrotnie, w latach 1958, 1961 i 1963 przychodziło po sto tysięcy kibiców, na mecze lekkoatletyczne ze Stanami Zjednoczonymi. Gromadziły one wielu mistrzów olimpijskich i rekordzistów świata, ale stanowiły też wydarzenie kulturowe. Ludzie chcieli zobaczyć z bliska jak wygląda Amerykanin.
Podczas meczu w roku 1963 John Pennel w niecodziennych warunkach pobił rekord świata w skoku o tyczce. Zapadł już zmierzch, więc kibice zrobili pochodnie z „Trybuny Ludu”, a na bieżnię wjechało kilkanaście samochodów z włączonymi reflektorami.
Kiedy wszystko stało się jasne, Pennel przeskoczył poprzeczkę na wysokości pięć metrów, dziesięć i pół centymetra. Ledwo przeżył, bo spadał na cienkie materace.
Na Stadionie Dziesięciolecia trenował dwudziestoletni Pele, grał najlepszy bramkarz świata Lew Jaszyn, Franz Beckenbauer w drużynie niemieckich mistrzów świata i Europy. W przerwie meczu Polska – Brazylia w roku 1968 rezerwowi zawodnicy brazylijscy dali pokaz żonglerki, podczas którego piłka przez dziesięć minut nie spadła na ziemię. Na żużlowej bieżni stadionu zaczynała karierę Irena Szewińska.
Do końca PRLu odbywały się tu centralne dożynki, na które zwożono autokarami skacowanych i niewyspanych rolników z całego kraju.
Msza papieska w roku 1983 zgromadziła na stadionie i w jego okolicach ponad milion wiernych, najwięcej w dziejach Warszawy.
Jarmark Europa, na którym można było kupić piracie płyty, czołg w częściach i dyplom wyższej uczelni to już inna historia.
Tutaj, w roku 1987 odbył się pierwszy koncert rockowy na polskim stadionie. Wystąpiła grupa Perfect. Żeby oświetlić scenę należało przywieźć generator. Po jego włączeniu na Pradze Południe zgasło światło.
Dwa lata później koncert dał tutaj Stevie Wonder. Miał garderobę w szatni piłkarzy, znajdującej się w pawilonie, położonym poza stadionem, w stronę stacji kolejki. Wożono go stamtąd na próby meleksem przez blisko stumetrowy tunel.
W dniu koncertu niewidomy artysta wsiadł do meleksa i oznajmił: znam drogę, sam pojadę. Jak powiedział, tak zrobił. Dla bezpieczeństwa obok usiadł pracownik Stołecznej Estrady – Krzysztof Materna.
Ten tunel wciąż tam jest, chociaż stadion już inny, a jego historię pisze Robert Lewandowski.
Stefan Szczepłek
Jeden z najlepszych polskich dziennikarzy sportowych, przez lata związany z redakcją „Rzeczpospolitej”.
Pierwszy zdobywca nagrody Grand Press im. Bohdana Tomaszewskiego i dwukrotny laureat nagrody im. Dariusza Fikusa.
Autor licznych książek o historii futbolu. Ostatnio opublikował dwa tomy opowieści o dawnych stadionach i widowiskach sportowych w stolicy pt: „Warszawa idzie na mecz”.
Kolekcjoner pamiątek sportowych.
Od lutego br. członek TMH.
Przewodniczący Sekcji Historyków Sportu i Turystyki TMH.
Podcast Radia Kolor
3:31 min.
(kliknij logo)
Zobacz też inne odcinki cyklu:
- Lista odcinków: [LINK]
