0

Co kryją podziemia?

Podziemia fragment okładki
Podziemia – fragment okładki
fot. Roman Soroczyński

Czy zastanawiamy się, co się dzieje pod ziemią, po której stąpamy? Książkę na ten temat opisuje Roman Soroczyński.

W większości książek na początku pojawiają się różne sceny i zdarzenia, które dopiero w trakcie czytania wiążą się ze sobą, a ich bohaterowie spotykają się. Tymczasem autor książki Podziemia. W głąb czasu, Robert Macfarlane już we wstępie „schodzi” do podziemnej komory, widząc w niej i opisując zarówno wydarzenia sprzed sześciu tysięcy lat, jak i współczesne.

Spod pióra autora książki, Roberta Macfarlane’a, wyszły nagradzane na całym świecie bestsellery: Mountains of the Mind (polskie wydanie: Góry. Stan umysłu, Wydawnictwo Poznańskie 2018), The Wild PlacesThe Old Ways (Szlaki. Opowieści o wędrówkach, Wydawnictwo Poznańskie 2018), Landmarks oraz The Lost Words (wspólnie z Jackie Morris). Jego książki zostały przetłumaczone na wiele języków oraz były adaptowane do filmu, telewizji, radia i teatru. W 2017 roku autor został uhonorowany nagrodą EM Forster Prize for Literature, przyznawaną przez Amerykańską Akademię Sztuki i Literatury. Jest członkiem Emmanuel College w Cambridge.

Zawarty w tytule książki, „głęboki czas” został sformułowany w 1981 roku. Jednak wcześniej, bo już w latach osiemdziesiątych XVIII wieku, John Playfair pisał o otchłani czasu. Czymże jest „głęboki czas”? Jest to chronologia podziemnych krain. Niestety, autor potwierdza to, co widzą wszyscy mądrzy ludzie: ocieplanie klimatu przynosi zgubne skutki! O ile jednak my mówimy o wpływie topniejących lodów na poziom wód, o tyle Robert Macfarlane przedstawia, co się dzieje na lądzie „wychodzącym” spod wiecznej – wydawałoby się – zmarzliny. W Arktyce złoża metanu wyciekają przez szczeliny w topniejącej wiecznej zmarzlinie. Zarodniki wąglika ulatniają się z rozkładających się ciał padłych reniferów, co jest chyba obecnie, w czasie epidemii COVID-19, szczególnie przerażające. Na Syberii gigantyczny krater pochłonął dziesiątki tysięcy drzew. W Grenlandii spod lodu wyłoniła się nieużywana, pełna odpadów chemicznych, baza rakietowa z czasów zimnej wojny.

Człowiek od dawna grzebie w ziemi wiele istotnych rzeczy. W ślad za innymi naukowcami Robert Macfarlane wykazuje ciekawy związek etymologiczny łacińskich słów: humanitas (człowiek) – humando (chować, grzebać) – humus (ziemia, gleba). Zatem człowiek grzebiącą istotą jest! Często jednak nie uświadamia sobie, że to co pochowano, zostaje w warstwach geologicznych dłużej, niż my istniejemy. Co zostawimy po sobie? Czy jesteśmy dobrymi przodkami?

Stąd coraz pilniejsza jest potrzeba zrozumienia krain podziemnych – wszystkiego, co się pod ziemią kryje. Wszak są tam pokłady surowców naturalnych i prowadzące do nich korytarze kopalń, laboratoria analityczne, labirynty grot i jaskiń, sieci kanałów miejskich, tunele metra, składowiska niebezpiecznych odpadów, systemy korzeniowe roślin i strzępki grzybów, a wreszcie szczątki kultur materialnych człowieka sprzed wielu wieków czy pozostałości wszystkich organizmów żyjących na ziemi przed nami i w naszych czasach.

Podziemia... okładka książki
Podziemia... – okładka książki
fot. Roman Soroczyński

Podziemia… zawierają mnóstwo informacji, których nie da się przyswoić jednym tchem. Niemniej nie powinno się robić zbyt długich przerw między rozdziałami czy fragmentami omawianej pozycji. Przekonałem się o tym, nie notując od razu istotnych informacji: późniejsze wyszukiwanie ich było o tyle trudne, że są one „otoczone” przemyśleniami autora na temat swoich wrażeń. Książka jest napisana pięknym, kunsztownym, czasem wręcz poetyckim, językiem. Zapewne duża w tym zasługa tłumacza, Jacka Koniecznego.

Podziemia. W głąb czasu – to lektura potrzebna, by zdiagnozować to, co się dzieje we współczesnym świecie. Może ona zainteresować zwłaszcza tych, którzy poszukują lub chcą rozszerzyć swoją wiedzę o sprawach dziejących się na styku człowieka z naturą.

Robert Macfarlane,
Podziemia. W głąb czasu.

  • Przekład: Jacek Konieczny
  • Redaktor prowadząca: Sylwia Smoluch
  • Marketing i promocja: Agata Gać
  • Redakcja: Piotr Chojnacki
  • Konsultacja merytoryczna: Adam Robiński, dr hab. Grzegorz Haczewski
  • Korekta: Magdalena Owczarzak, Anna Królak
  • Projekt okładki i stron tytułowych: Ula Pągowska
  • Obraz na okładce: Nether © 2013 by Stanley Donwood
  • Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie Sp. z o.o., 2020
  • ISBN 978-83-66553-57-6
14 czerwca 2020 11:24
[fbcomments]