Czy zastanawiamy się, co się dzieje pod ziemią, po której stąpamy? Książkę na ten temat opisuje Roman Soroczyński.
W większości książek na początku pojawiają się różne sceny i zdarzenia, które dopiero w trakcie czytania wiążą się ze sobą, a ich bohaterowie spotykają się. Tymczasem autor książki Podziemia. W głąb czasu, Robert Macfarlane już we wstępie „schodzi” do podziemnej komory, widząc w niej i opisując zarówno wydarzenia sprzed sześciu tysięcy lat, jak i współczesne.
Spod pióra autora książki, Roberta Macfarlane’a, wyszły nagradzane na całym świecie bestsellery: Mountains of the Mind (polskie wydanie: Góry. Stan umysłu, Wydawnictwo Poznańskie 2018), The Wild Places, The Old Ways (Szlaki. Opowieści o wędrówkach, Wydawnictwo Poznańskie 2018), Landmarks oraz The Lost Words (wspólnie z Jackie Morris). Jego książki zostały przetłumaczone na wiele języków oraz były adaptowane do filmu, telewizji, radia i teatru. W 2017 roku autor został uhonorowany nagrodą EM Forster Prize for Literature, przyznawaną przez Amerykańską Akademię Sztuki i Literatury. Jest członkiem Emmanuel College w Cambridge.
Zawarty w tytule książki, „głęboki czas” został sformułowany w 1981 roku. Jednak wcześniej, bo już w latach osiemdziesiątych XVIII wieku, John Playfair pisał o otchłani czasu. Czymże jest „głęboki czas”? Jest to chronologia podziemnych krain. Niestety, autor potwierdza to, co widzą wszyscy mądrzy ludzie: ocieplanie klimatu przynosi zgubne skutki! O ile jednak my mówimy o wpływie topniejących lodów na poziom wód, o tyle Robert Macfarlane przedstawia, co się dzieje na lądzie „wychodzącym” spod wiecznej – wydawałoby się – zmarzliny. W Arktyce złoża metanu wyciekają przez szczeliny w topniejącej wiecznej zmarzlinie. Zarodniki wąglika ulatniają się z rozkładających się ciał padłych reniferów, co jest chyba obecnie, w czasie epidemii COVID-19, szczególnie przerażające. Na Syberii gigantyczny krater pochłonął dziesiątki tysięcy drzew. W Grenlandii spod lodu wyłoniła się nieużywana, pełna odpadów chemicznych, baza rakietowa z czasów zimnej wojny.
Człowiek od dawna grzebie w ziemi wiele istotnych rzeczy. W ślad za innymi naukowcami Robert Macfarlane wykazuje ciekawy związek etymologiczny łacińskich słów: humanitas (człowiek) – humando (chować, grzebać) – humus (ziemia, gleba). Zatem człowiek grzebiącą istotą jest! Często jednak nie uświadamia sobie, że to co pochowano, zostaje w warstwach geologicznych dłużej, niż my istniejemy. Co zostawimy po sobie? Czy jesteśmy dobrymi przodkami?
Stąd coraz pilniejsza jest potrzeba zrozumienia krain podziemnych – wszystkiego, co się pod ziemią kryje. Wszak są tam pokłady surowców naturalnych i prowadzące do nich korytarze kopalń, laboratoria analityczne, labirynty grot i jaskiń, sieci kanałów miejskich, tunele metra, składowiska niebezpiecznych odpadów, systemy korzeniowe roślin i strzępki grzybów, a wreszcie szczątki kultur materialnych człowieka sprzed wielu wieków czy pozostałości wszystkich organizmów żyjących na ziemi przed nami i w naszych czasach.
Podziemia… zawierają mnóstwo informacji, których nie da się przyswoić jednym tchem. Niemniej nie powinno się robić zbyt długich przerw między rozdziałami czy fragmentami omawianej pozycji. Przekonałem się o tym, nie notując od razu istotnych informacji: późniejsze wyszukiwanie ich było o tyle trudne, że są one „otoczone” przemyśleniami autora na temat swoich wrażeń. Książka jest napisana pięknym, kunsztownym, czasem wręcz poetyckim, językiem. Zapewne duża w tym zasługa tłumacza, Jacka Koniecznego.
Podziemia. W głąb czasu – to lektura potrzebna, by zdiagnozować to, co się dzieje we współczesnym świecie. Może ona zainteresować zwłaszcza tych, którzy poszukują lub chcą rozszerzyć swoją wiedzę o sprawach dziejących się na styku człowieka z naturą.
Robert Macfarlane,
Podziemia. W głąb czasu.
- Przekład: Jacek Konieczny
- Redaktor prowadząca: Sylwia Smoluch
- Marketing i promocja: Agata Gać
- Redakcja: Piotr Chojnacki
- Konsultacja merytoryczna: Adam Robiński, dr hab. Grzegorz Haczewski
- Korekta: Magdalena Owczarzak, Anna Królak
- Projekt okładki i stron tytułowych: Ula Pągowska
- Obraz na okładce: Nether © 2013 by Stanley Donwood
- Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie Sp. z o.o., 2020
- ISBN 978-83-66553-57-6