Złota(?) epoka

Jedni żyli w tamtych czasach, inni znają je z opowieści. Kolejną książkę o dekadzie Gierka omawia Roman Soroczyński.

Na naszej stronie zamieszczaliśmy opis książki prezentującej postać Edwarda Gierka (zob. [LINK]).

Kolejna książka, opublikowana przez Wydawnictwo Bellona, skupia się na dekadzie, w czasie której Gierek stał na czele partii rządzącej wówczas Polską. Stąd jej tytuł: Czas Gierka. Epoka socjalistycznej dekadencji.

Autor publikacji, Piotr Gajdziński, jest z wykształcenia historykiem – absolwentem Wydziału Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Był dziennikarzem „Wprost” i „Rzeczpospolitej”, publikował m.in. w „Polityce”, „Tygodniku Powszechnym” i „Życiu Gospodarczym”. Napisał między innymi biografie: Józefa Piłsudskiego (Sztuka przywództwa), Władysława Gomułki (Dyktatura ciemniaków), Edwarda Gierka (Człowiek z węgla) i Wojciecha Jaruzelskiego (Czerwony ślepowron). Najwięcej kontrowersji wywołała inna biografia jego autorstwa – Delfin. Mateusz Morawiecki, w której opisał szereg szczegółów z życia obecnego premiera. Dużą część z nich poznał zapewne wówczas, gdy był rzecznikiem prasowym WBK (potem BZ WBK), obecnie noszącego nazwę Santander Bank Polska.

W książce Czas Gierka… znajdujemy błyskotliwy opis dekady lat 70. XX wieku. Piotr Gajdziński pokazuje, jak wyglądała i zmieniała się ówczesna Polska, skąd wziął się mit złotej epoki gierkowskiej, czy nasz kraj rzeczywiście rozwijał się jak nigdy przedtem, otwierał na świat i był „najweselszym barakiem w obozie komunistycznym”. Tropi też liczne absurdy tamtych czasów, które dowodziły, że ustroju komunistycznego (wówczas zwanego realnym socjalizmem) na dłuższą metę nie da się zreformować i usprawnić.

Edward Gierek doszedł do władzy po odsunięciu Władysława Gomułki, który krwawo stłumił robotnicze protesty na Wybrzeżu w grudniu 1970 roku. Cieszył się opinią dobrego gospodarza na Śląsku, miał też poparcie Moskwy. Siła Gierka brała się z tego, że był inny od Gomułki. Nosił eleganckie, dobrze skrojone garnitury, kolorowe krawaty i nie miał wciąż ponurej miny, która cechowała jego poprzednika. Propaganda gierkowska lansowała hasło: Żeby Polska rosła w siłę, a ludziom żyło się dostatniej, i wielu Polaków w nie uwierzyło. Bolesne przebudzenie nastąpiło w 1976 roku, wraz z buntami robotników z Radomia i Ursusa, a fala strajków w sierpniu 1980 roku ostatecznie zmiotła Gierka i jego ekipę.

A’ propos ekipy: I sekretarz KC PZPR nie mógł sam funkcjonować. Zatem Piotr Gajdziński przypomina ludzi, którzy w bliższy lub dalszy sposób współpracowali z Edwardem Gierkiem. Najważniejszym „aktorem” pierwszoplanowym był Piotr Jaroszewicz. Na drugim planie pojawiają się między innymi: Franciszek Szlachcic, Edward Babiuch, Jan Szydlak, Stanisław Kania, Wojciech Jaruzelski i Stefan Olszowski. Autor prezentuje również „aktorów prowincjonalnych”, skupiając się na Wolsztynie – mieście, które po reformie administracyjnej z 1975 roku zostało przeniesione z województwa poznańskiego do zielonogórskiego.

Autor nie ogranicza się li tylko do opisywania pretorian Edwarda Gierka.
Przypomina między innymi ówczesne wielkie budowy i sukcesy polskich sportowców, a przede wszystkim trzecie miejsce piłkarzy podczas mistrzostw świata w 1974 roku. Bardzo ciekawy jest rozdział Pączkowanie oporu, mówiący o początkach opozycji w PRL-u. Wiatr od morza oraz Polska na sznurku opowiadają z kolei o życiu codziennym w latach siedemdziesiątych, o coraz większych kłopotach z zakupami pewnych, często podstawowych, rzeczy.

Czas Gierka – okładka książki

fot. Roman Soroczyński_AJ

Czas Gierka… to opowieść o epoce, do której wiele osób ma ambiwalentny stosunek. Wówczas, za sprawą I sekretarza KC PZPR, do Warszawy przyjeżdżali prezydenci USA i… zespół ABBA. Sklepy (niestety, tylko w pierwszej połowie dekady) wypełniły się towarami, wprowadzono możliwość w miarę swobodnego wyjazdu do tzw. demoludów, prywatne samochody stały się bardziej osiągalne. Jednym zdaniem, Polska wstała z kolan. Niestety, szybko upadła na twarz. Był to bowiem również czas, gdy nieudolność i łapczywość funkcjonariuszy partii rządzącej oraz ideologiczne okowy zweryfikowały wielkie wizje i hojne obietnice. Zaraz, zaraz! Skąd my to znamy? Czyżby coś tu przypominało ostatnie kilka lat w naszym kraju?

Dlatego uważam, że Czas Gierka. Epoka socjalistycznej dekadencji Piotra Gajdzińskiego jest nie tylko świetną lekturą dla tych, którzy chcą sobie przypomnieć młode lata albo dowiedzieć się, w jakich warunkach żyli i dorastali ich dziadkowie i rodzice. Jest to również książka pisana ku przestrodze!