Nie-cenzuralny pomnik

Na przeciwko dawnej siedziby głównej Cenzury w Warszawie powstał nowy pomnik na nowym skwerze Wolnego Słowa. Pomnik nazwany „Memoriał Wolnego Słowa” powstał przy ul. Mysiej pod numerem 5., czyli przed dawną siedzibą Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk – urzędu zajmującego się cenzurowaniem przekazów mających trafić do narodu.

A w pobliżu znajdował się budynek Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, skąd bezpośrednio sterowano pracą cenzorów.

Wszystkie prace związane projektami prowadzone były przez Komitet Budowy Memoriału Wolnego Słowa.

Wykonawca projektu Memoriału został wyłoniony w drodze konkursu zorganizowanego przez Komitet, przy współpracy z Zarządem Terenów Publicznych m.st. Warszawy.

Honorowemu Komitetowi Budowy przewodniczył Jan Lityński, Doradca Prezydenta R.P., a w jego skład weszli Hanna Gronkiewicz-Waltz, Prezydent Warszawy, Zbigniew Bujak, Witold Łuczywo oraz pomysłodawcy upamiętnienia wolnego słowa. Budowa Memoriału została objęta honorowym patronatem Prezydenta R.P.

Konkurs został ogłoszony 13 grudnia 2012 r. Jego przedmiotem było wykonanie projektu Memoriału Wolnego Słowa na skwerze przy ul. Mysiej w Warszawie, a także planu zagospodarowania skweru i jego najbliższego otoczenia.

W skład Sądu Konkursowego weszli: prof. Mirosław Bałka, Wiktor Gutt, Stefan Kawalec, prof. Grzegorz Klaman, Maciej Miłobędzki, Anna Stasiewicz, Grzegorz Stiasny, Tomasz Tywonek, który ogłosił wyniki na uroczystej Gali w Hotelu Sofitel Victoria 25 kwietnia 2013 r., z udziałem Prezydenta R.P., przedstawicieli służb dyplomatycznych Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych oraz blisko 300 zaproszonych gości. Przeprowadzono tam również aukcję dzieł sztuki oraz pamiątek z okresu walki o wolne słowo, a zebrane pieniądze przeznaczono na budowę Memoriału.

Konkurs został sfinansowany ze zbiórki publicznej.
Fundatorami było kilkadziesiąt osób oraz firm.

Laureatami Konkursu zostali:

• I nagroda
  Katarzyna Brońska, Mikołaj Iwańczuk oraz Michał Kempiński (wizualizacja pracy konkursowej)
• II nagroda
  Hills-architekci: Andrzej Szydłowski (wizualizacja pracy konkursowej)
• Wyróżnienie
  ARC Autorska Pracownia Architektury: Jakub Kawałkowski, Łukasz Mużacz, Zofia Roguska, Maciej Roguski (wizualizacja pracy konkursowej)

Odsłonięcie pomnika nastąpiło we czwartek, 5. czerwca 2014 r.

GUKPiW został zlikwidowany w kwietniu 1990 roku, ale już od zwycięstwa Komitetów Obywatelskich „Solidarności” w wyborach 4 czerwca 1989 w praktyce nie pełnił swej funkcji.

Skwer Wolnego Słowa jest ładny i wreszcie ulica Mysia jest ulicą Mysią, a nie poszarpanym parkingiem.

Tymczasem sam pomnik jest czymś na kształt taśmy, która położona od strony Nowego Światu podnosi się na wysokości byłej cenzury.
Różnie można interpretować to artystyczne przesłanie, bo jednak cenzorzy raczej mniej taśmą zalepiali teksty a bardziej je namiętnie kreślili.

W latach kiedy autorzy walczyli z cenzurą i robili wszystko by nie dać sobie wykreślić najważniejszych treści, to można powiedzieć, że był sport ekstremalny.

Dziś po 25 latach od likwidacji tego znienawidzonego urzędu najbardziej zawiedzeni pomnikiem są, zdaje się, deskorolkarze, rolkarze i ekstremalni rowerzyści.
Przez kilka dni mogli na pomniku używać do woli. Jednak twórcy wyłożyli go specjalną powłoką z głębokim „bieżnikiem”, który dość skutecznie uniemożliwia po nim jazdę, szczególnie tym pierwszym.

Jednak doświadczenie może podpowiadać, że wcześniej czy później skejci i z tym problemem sobie poradzą.