0

Pochówek Księcia Bolesława V

Fragment pieczęci Bolesława V Warszawskiego
Fragment pieczęci – Bolesława V Warszawskiego
fot. domena publiczna

O perypetiach związanych z pochówkiem Piasta Mazowieckiego Bolesława V Księcia Warszawskiego, opowiada Janusz Grabowski z TMH.

Kolejny felieton pod wspólną nazwą: Stolica historii. Przedstawiają członkowie Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie, które są już od pół roku emitowane w każdą sobotę o 15:15, w nieco skróconej wersji, w Radiu Kolor.

Podcast Radia Kolor jest pod tekstem.

Z cyklu:

Stolica historii. Przedstawiają członkowie
Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie.

Logo Towarzystwa Miłośników Historii

Odcinek XXX:

Pochówek Księcia Bolesława

Opowiada Janusz Grabowski

Nazywam się Janusz Grabowski, jestem mediewistą, chciałbym opowiedzieć o perypetiach związanych z pochówkiem Piasta Mazowieckiego Bolesława, Księcia Warszawskiego.

Pieczęć Bolesława V Warszawskiego

27 kwietnia minęła 535. rocznica jego śmierci (zmarł w 1488 r.).
Zmarł on w Łomży w dzielnicy swego młodszego brata Janusza II, który już 2 dni później przybył z ciałem zmarłego księcia do nowej Warszawy, gdyż nie wpuszczono go do Starego Miasta.

Natomiast jego starszy brat Konrad III Rudy dowiedział się o zgonie Bolesława znacznie później. Dlatego pojawił się w Warszawie dopiero 4 maja. Jednak księcia Konrada również nie wpuszczono do starej Warszawy. Musiał zatrzymać się w spichlerzu na terenie posesji Kupca Warszawskiego Jana poza murami miasta.

Przez 3 tygodnie zwłoki księcia Bolesława znajdowały się w Kościele Świętego Jerzego w nowej Warszawie, jednak świątynia ta nie była wybrana na miejsce wiecznego spoczynku tego władcy, gdyż nekropolią Piastów Mazowsza Wschodniego od 15 wieku była kolegiata świętego Jana Chrzciciela.

Kościół św. Jerzego nie istnieje. Stał przy dzisiejszych ulicach Świętojerskiej i Ciasnej. Fot. domena publiczna
Kościół św. Jerzego – nie istnieje. Stał przy dzisiejszych ulicach Świętojerskiej i Ciasnej.
fot. domena publiczna

Rajcy Warszawscy na czele z burmistrzem Marcinem Rolą domagali się od przyszłego pana Warszawy potwierdzenia dotychczasowych przywilejów, zawarcia porozumienia między piastami oraz spłacenia długów Bolesława V. Dlatego do czasu zawarcia kompromisu bramy starej Warszawy, Krakowska i  Nowomiejska, były szczelnie zamknięte.

Dokument Bolesława V z 1478 r. dotyczący pożyczki 100 kóp groszy od mieszczan warszawskich (AGAD, dok. perg., nr 1532) Fot. Janusz Grabowski
Dokument Bolesława V z 1478 r. – dotyczący pożyczki 100 kóp groszy od mieszczan warszawskich (AGAD, dok. perg., nr 1532)
fot. Janusz Grabowski

Stara Warszawa była w XV wieku szczelnie zamknięta. Miała obwód obronny, około 1200 m, wysokości od 7 do 9 m z dwoma wjazdami. Bramą Krakowską od południa i Bramą Nowomiejską  od północy. Natomiast nowa Warszawa, małe, drewniane miasteczko żyjące w cieniu Starego Miasta, nie miało obwarowań. Z zachowanych przekazów  wiadomo, że bracia zmarłego księcia przez 4 dni prowadzili rozmowy w sprawie pogrzebu i zawarcia ugody. Jednak piątego dnia Konrad III obraził się na mieszczan warszawskich i wyjechał do Czerska.

Konrad III Rudy Książe Warszawski. Obraz nieznanego autora. Fot. Maciej Szczepańczyk (Wikimedia)
Konrad III Rudy Książe Warszawski – Obraz nieznanego autora.
fot. Maciej Szczepańczyk (Wikimedia)

Wówczas mieszczanie warszawscy otworzyli bramy przed księciem Januszem II i pozwolili mu wjechać z ciałem zmarłego brata do starej Warszawy.

Dokument nadania. Bolesław V książę mazowiecki wraz z braćmi (Konradem III Rudym, Kazimierzem III i Januszem II) nadaje miastu Starej Warszawie cztery doroczne jarmarki, Warszawa 8 kwietnia 1461 (AGAD, dok. perg., nr 1524, pieczęć majestatowa ojca Bolesława IV)
Dokument nadania – Bolesław V książe mazowiecki wraz z braćmi (Konradem III Rudym, Kazimierzem III i Januszem II) nadaje miastu Starej Warszawie cztery doroczne jarmarki, Warszawa 8 kwietnia 1461 (AGAD, dok. perg., nr 1524, pieczęć majestatowa ojca Bolesława IV)
fot. Janusz Grabowski

12 maja mieszczanie wyprawili uroczysty pogrzeb Bolesławowi V w kolegiacie Świętego Jana. Tego samego dnia Janusz II potwierdził dotychczasowe przywileje oraz uregulował długi i zobowiązania za zmarłego Brata.

Fragment tkaniny z orłami z krypty książąt mazowieckich w katedrze warszawskiej. Identyfikacja i opis tkanin nr inw. 10/12/p i 13/12/p według A. Szubert. Fragmenty tkanin archeologicznych z grobowca książąt mazowieckich w katedrze warszawskiej - dokumentacja konserwatorska, Zamek Królewski w Warszawie, Warszawa 1986. źr. Włodzimierz Pela, KRYPTA GROBOWA OSTATNICH KSIĄŻĄT MAZOWIECKICH. Almanach Muzealny 1, 7-29, 1997 r. Udostępniło Muzeum Historii Polski.
Fragment tkaniny z orłami z krypty książąt mazowieckich w katedrze warszawskiej – Identyfikacja i opis tkanin nr inw. 10/12/p i 13/12/p według A. Szubert. Fragmenty tkanin archeologicznych z grobowca książąt mazowieckich w katedrze warszawskiej – dokumentacja konserwatorska, Zamek Królewski w Warszawie, Warszawa 1986. źr. Włodzimierz Pela, KRYPTA GROBOWA OSTATNICH KSIĄŻĄT MAZOWIECKICH. Almanach Muzealny 1, 7-29, 1997 r. Udostępniło Muzeum Historii Polski.
fot. MHP

Z okazji pogrzebu Bolesława miał miejsce zjazd przedstawicieli mieszczan i warszawskich urzędników ziemskich, na których dokonano oficjalnego wyboru księcia Janusza II na pana starej i nowej Warszawy.

Pieczęć Janusza II warszawskiego
Pieczęć – Janusza II warszawskiego
fot. domena publiczna

Na koniec chciałbym dodać taką dygresję.
Otóż była to wyjątkowa sytuacja. Pierwsza w dziejach Warszawy, żeby Piastów  Mazowieckich nie wpuszczono do miasta, które było ich własnością. Świadczy to o silnej pozycji politycznej, gospodarczej patrycjatu warszawskiego w II połowie XV wieku.

 

Krypta ostatnich książąt mazowieckich w katedrze św. Jana w Warszawie. Fot. Krzysztof Dudzik (Wikimedia)
Krypta ostatnich książąt mazowieckich – w katedrze św. Jana w Warszawie.
fot. Krzysztof Dudzik (Wikimedia)

Dziękuję.

Janusz Grabowski

Janusz Grabowski. Fot. Piotr Bunar (Wikimedia)
Janusz Grabowski – Fot. Piotr Bunar
fot. Wikimedia

historyk, mediewista, profesor w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie.

Naukowo zajmuje się historią polityczną Mazowsza i genealogią Piastów.

Prowadzi badania z zakresy dyplomatyki, paleografii oraz dziejów Warszawy i miast mazowieckich.

Autor 8 książek i wielu artykułów naukowych w periodykach polskich i zagranicznych.

Członek TMH od ponad ćwierć wieku.

 

Podcast Radia Kolor

3:19 min.

(kliknij logo)Radio Kolor - Logo

 

Zobacz też inne odcinki cyklu:

  • Lista odcinków: [LINK]
30 kwietnia 2023 09:00
[fbcomments]