”Na wyraj, na wyraj, w wakacje odpocznij, nie tyraj!” zachęcają redaktorzy Stolicy w ślad za Jeremim Przyborą.
„Na wyraj, na wyraj, w wakacje odpocznij, nie tyraj!” – w ślad za słowami niegdyś popularnej piosenki Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego Stolica poleca najlepsze miejsca na wakacyjny reset!
Byle dalej od przegrzanego słońcem asfaltu i betonu – spływamy kajakami po mazowieckich rzekach z Jakubem Jagiełłą (mamy trasy i dla odważnych, i dla ostrożnych!), z Michałem Wardzyńskim kluczymy wśród barokowych zabytków Urzecza i Zapilicza, a z Włodzimierzem Winkiem wybieramy jedną z autobusowych „zielonych” linii Warszawy i ruszamy nad Zalew Zegrzyński, do Białobrzegów lub Magdalenki.
Dawne nadwiślańskie przystanie prezentuje na historycznych pocztówkach Robert Marcinkowski.
Meandry dziejów Księstwa Warszawskiego i związanych z nim nadziei Polaków przypomina Jerzy S. Majewski, tropem szacha perskiego podczas jego wizyt w Warszawie w latach 1873, 1878 i 1889 podąża Daniel Brachman, a skomplikowaną historię panoramy Męczeństwo chrześcijan w cyrku Nerona Jana Styki przybliża Katarzyna Dzierzbicka.
Po tej dawce emocji wracamy do przedwojennej warszawskiej codzienności – o technicznych i estetycznych elementach wystroju i wyposażenia przedwojennych łazienek opowiada Adrian Sobieszczański, przypominamy dzieje fabryki Hirchmanna, Kijewskiego i Scholtzego na Powiślu i Targówku, a Marta Gawryluk zaprasza na odpoczynek w Ogrodzie Saskim.
Na koniec zaglądamy do nowo otwartej Galerii Wettynów na Zamku Królewskim, a z Agnieszką Jędrzejewską-Kurek podziwiamy niezwykłą kolekcję dywanów Teresy Sahakian w pałacu Pod Blachą.
Jak zwykle w STOLICY najlepsze propozycje na lato!
Stolica
Spis treści numeru 6-7-8/2022
- Str. 4.-5. Kronika miesiąca
ZAPOMNIANE ROCZNICE
- Str. 6. Warszawa czasów napoleońskich
meandry dziejów Księstwa Warszawskiego przypomina Jerzy S. Majewski
W oczach ówczesnych Polaków Księstwo Warszawskie stanowiło etap do odbudowy Rzeczypospolitej. Pomimo zależności od Francji było to państwo polskie. To Polacy zaprowadzali w nim prawo, wydawali po polsku akty prawne. Zakładali organizacje i stowarzyszenia o charakterze naukowym, politycznym, edukacyjnym czy artystycznym, tworząc fundamenty pod budowę przyszłego nowoczesnego państwa i społeczeństwa.
ODPOCZNIJ NA MAZOWSZU
- Str. 16. Jak przyjemnie kołysać się wśród fal
najlepsze trasy kajakowe na Mazowszu poleca Jakub Jagiełło
Jeszcze kilkanaście lat temu wypożyczalnie kajaków w naszym regionie można było policzyć na palcach dwóch rąk. Obecnie jest ich znacznie więcej – nawet po kilka lub kilkanaście przy jednej rzece. […] Bez problemu znajdziemy kajak na dowolną z większych rzek, a niektóre wypożyczalnie starają się promować mało znane dotychczas szlaki, np. Radomkę […]. Renesans kajakarstwa na polskich rzekach był także możliwy dzięki przełomowi w konstrukcji kajaków i wprowadzeniu trwałego polietylenu jako podstawowego obecnie tworzywa do ich konstrukcji.
- Str. 22. Wokół historycznego Mazowsza (cz. 7)
po rezydencjach i świątyniach baroku oraz rokoka od Urzecza do Zapilicza oprowadza Michał Wardzyński
W przeciwieństwie do najbardziej rozpropagowanego odcinka szlaku wiślanego, który prowadzi w dół Wisły z Warszawy przez Zakroczym, Wyszogród i Płock, dalej na Kujawy oraz Pomorze, tematem naszej trasy drogowej będzie odcinek południowy mazowieckiej naturalnej doliny Wisły oraz dolny odcinek Pilicy. Obszary te odpowiadają przyrodniczo-kulturowym mikroregionom Urzecza i Zapilicza, które dopiero w ostatnich latach zostały na powrót ,,odkryte” przez badaczy dziedzictwa Mazowsza.
- Str. 30. Na wyraj!
czyli gdzie wypoczywali dawniej warszawiacy – Włodzimierz Winek
Tylko w samym 1972 r., w okresie od 23 kwietnia do 15 października, z wszystkich „zielonych” połączeń skorzystało ponad milion osób. Obsługiwało je w każdą niedzielę ponad 130 autobusów. Bywały dnie, że dziennie korzystało z nich ponad 60 tys. osób. Najwięcej – oczywiście nad Zalew Zegrzyński i Wisłę. Centralnym punktem wyjazdu niemal wszystkich linii był plac Defilad koło Pałacu Kultury, czasami także Dworzec Wileński, plac Narutowicza czy plac Unii Lubelskiej.
ZE STAREGO ALBUMU
- Str. 36. O dawnych przystaniach nad Wisłą
opowiada Robert Marcinkowski
Ikonografia związana z Wisłą jest niezwykle skąpa. Najczęściej są to przypadkowe scenki rodzajowe wkomponowane w widoki obejmujące panoramy miast. W XIX i XX w. zdarzały się obrazy ilustrujące życie koncentrujące się wokół rzek, jak sceny z pracy piaskarzy, rybaków czy przewoźników. W naszym albumie spoglądamy na Wisłę od przełomu XIX i XX w. po II wojnę światową.
HISTORIA
- Str. 39. Warszawa oczami szacha
czyli czym nasze miasto zachwyciło władcę Iranu – Daniel Brachman
Szach po śniadaniu udał się na przejażdżkę po parku, a potem na Nowy Świat – do gmachu Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, aby zwiedzić mieszczące się tam gabinet zoologiczny i muzeum figur gipsowych. Kolejnym punktem była Starówka, gdzie oglądał m.in. archikatedrę św. Jana. Następnie odwiedził Łaźnię Rzymską w kamienicy należącej do fotografa Maksymiliana Fajansa, przy Krakowskim Przedmieściu 58, gdzie zażył kąpieli.
- Str. 42. Męczeństwo chrześcijan na Dynasach
o panoramie Jana Styki Katarzyna Dzierzbicka
Wojciech Gerson, zapytany, czy obejrzy dzieło Styki, odpowiedział, że nie pójdzie na Dynasy, „bo tam jest trup za tapetą”.
CODZIENNOŚĆ DAWNEJ WARSZAWY
- Str. 48. Warszawiak w kąpieli
o wystroju i wyposażeniu przedwojennych łazienek pisze Adrian Sobieszczański
Pomieszczenia kąpielowe początkowo nie były ogrzewane, ale już w latach 80. XIX w. pojawiły się specjalnie projektowane łazienkowe piece węglowe. W luksusowych domach z przełomu wieków łazienki stały się standardem. Dodatkowym luksusem były umieszczone osobno waterklozety, a także toalety dla służby. Chociaż początkowo łazienki starano się ukrywać, to już w początku XX w. nadawano im indywidualny charakter zgodny z duchem epoki.
KULTURA
- Str. 54. Kiepurze zawdzięczam życie
z Marcelem Prawym wywiad Ewy Kielak-Ciemniewskiej z 1989 r.
Kiedyś na planie, a film nazywał się W słońcu, zobaczył mnie Jan Kiepura i powiedział: „Ja pana znam, pan bywa co wieczór w operze. Czy chce pan być moim sekretarzem?”.
- Str. 58. „W Saskim Ogrodzie koło fontanny…”
Marta Gawryluk - Str. 62. Za króla Sasa…
o Galerii Wettynów na Zamku Królewskim w Warszawie Jerzy S. Majewski
O ile trudno bronić szaleństwa Augusta II, to ocena panowania jego syna jest w naszej dawniejszej historiografii, delikatnie mówiąc, niezbyt obiektywna. Warto pamiętać, że to w czasach Augusta III, w latach 40. i 50. XVIII w., Rzeczpospolita przeżywała boom gospodarczy.
- Str. 67. Bezcenny dar Polki i warszawianki
o kolekcji Teresy Sahakian dla Zamku Królewskiego w Warszawie opowiada Agnieszka Jędrzejewska-Kurek
Teresa Sahakian pragnęła dorobek swojego życia przekazać Polsce. Kiedy w jednym z wywiadów telewizyjnych pytano ją, kim się czuje, odpowiadała, że przede wszystkim jest Polką, a potem warszawianką.
- Str. 70. Notatnik kulturalny
- Str. 74. O czym mówi teatr – Tomasz Miłkowski
- Str. 76. Crème de la crème po warszawsku – Rafał Skąpski
- Str. 78. W oparach kwasu siarkowego – Katarzyna Komar-Michalczyk
FELIETONY
- Str. 80. Miasteczko w bzach – Maria Terlecka
- Str. 81. Wspomnienie warszawskich kąpieli – Jacek Fedorowicz
- Str. 82. Pasaż „Wiecha” – Patrycja Jastrzębska