Świąteczne książki 2024

Książka zawsze jest dobrym prezentem, pod choinkę – również. Kilka pozycji poleca Roman Soroczyński.

Już niedługo Święta Bożego Narodzenia.
Ktoś jeszcze nie znalazł prezentu dla bliskiej osoby?
Zawsze dobrym prezentem są książki.
A zatem…

Irena Santor. Tych lat nie odda nikt. – okładka książki autorstwa Jana Osieckiego.

fot. Roman Soroczyński

Pierwsza z polecanych przeze mnie książek powinna być zaprezentowana kilka dni wcześniej. Bowiem 9 grudnia 2024 roku Pierwsza Dama Polskiej Piosenki, Irena Santor, obchodziła 90. Urodziny. Jej artystyczny i osobisty portret zaprezentował Jan Osiecki w biografii Irena Santor. Tych lat nie odda nikt.

Historia Ireny Santor to ucieleśnienie mitu, a raczej prawdy, że wszystko jest możliwe. Dziewczynka z robotniczej rodziny, urodzona na zapadłej wsi, szczyty popularności osiągnęła wyłącznie dzięki talentowi i uporowi w dążeniu do celu. Występowała między innymi przed Królową Matką, czyli Elżbietą Bowes-Lyon, Stalinem, Mao Zedongiem, Janem Pawłem II.

Jan Osiecki
jest dziennikarzem, autorem książek z dziedziny literatury faktu. Pracował m.in. dla Programu III Polskiego Radia, „BusinessWeeka”, „Newsweeka”. Autor wywiadów rzek: Zbigniew Religa. Człowiek z sercem w dłoni, Generał. Wojciech Jaruzelski, Andrzej Rzepliński. Sędzia gorszego sortu. Współautor serii książek reporterskich Ostatni lot, poświęconych katastrofie smoleńskiej.

Irena Santor…

… niespecjalnie lubi udzielać wywiadów, bo uważa, że prowadzi zwyczajne życie, które nikogo nie zainteresuje.

Nic dziwnego zatem, że Jan Osiecki musiał poszukiwać jej archiwalnych wypowiedzi. Wykorzystał też efekty swoich rozmów ze Zbigniewem Korpolewskim, partnerem naszej Bohaterki, który pierwotnie miał napisać biografię.

Autor opisuje dzieciństwo Ireny Santor oraz jej karierę zawodową. Nie zapomina przy tym o ludziach, którzy mieli duży wpływ na przebieg tej kariery. Ot, choćby Tadeusz Sygietyński – założyciel i dyrektor zespołu „Mazowsze”, gdzie stawiała ona pierwsze kroki na dużej scenie:

… szlifował każde słowo w komponowanym utworze, wymagał, by śpiewany tekst w pełni docierał do odbiorcy. Późniejsza nienaganna dykcja Ireny Santor to w dużej mierze jego zasługa.

Na łamach książki pojawia się również, kierujący Orkiestrą Polskiego Radia, Stefan Rachoń, który…

… nie narzucał wokaliście niczego, co w tamtym czasie stanowiło rzadkość. (…) Rachoń, jak podkreślała później w wywiadach Santor, uważał, że to orkiestra powinna się podporządkować wykonawcy, a nie odwrotnie.

Przepustką do wielkiej kariery Ireny Santor stała się pierwsza edycja Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie: zdobyła pierwszą nagrodę za Walc Embarras Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego. Co ciekawe, ten utwór nie powstał dla niej, a później Starsi Panowie też nie stworzyli żadnego utworu adresowanego do Ireny Santor, która…

… nie miała odwagi, aby poprosić Wasowskiego i Przyborę o kolejną piosenkę, tym razem napisaną dla niej na wyłączność. Po latach dowiedziała się, że obaj panowie byli bardzo chętni do takiej współpracy. Zabrakło maleńkiego znaku z jej strony.

Owa nieśmiałość czy skromność ciągle cechuje Irenę Santor. Pochwalę się, że miałem zaszczyt spotkać Pierwszą Damę Polskiej Piosenki poza sceną i przekonałem się o tym osobiście.

Każdy rozdział książki Irena Santor. Tych lat nie odda nikt zawiera fascynujące historie. Warto je poznać czy przypomnieć sobie. Po prostu smakować! Tym bardziej, że Irena Santor – choć oficjalnie ogłosiła zakończenie kariery – rusza w kolejną trasę koncertową!

Jan Osiecki
Irena Santor. Tych lat nie odda nikt

Redaktor prowadzący: Michał Nalewski
Redakcja: Ewa Charitonow
Korekta: Anna Sidorek, Bożena Hulewicz
Projekt okładki: Mariusz Banachowicz
Zdjęcie na okładce: © Krzysztof Opaliński dla Magazynu Viva
Wybór i opracowanie zdjęć: Mieczysław Chróścielewski
Podpisy: Mieczysław Chróścielewski, Jan Osiecki
Projekt graficzny: Ewa Wójcik
Wydawca: Prószyński Media Sp. z o.o., Warszawa 2024
ISBN 978-83-8352-416-0

Potwory. Dylemat fanki. – okładka książki autorstwa Basi Flow Adamczyk.

fot. Roman Soroczyński

Jeśli ktoś lubi historie słynnych ludzi [specjalnie nie używam słowa „biografie” – przyp. RS], to może zajrzeć do książki Potwory. Dylemat fanki, której autorką jest Claire Dederer.

Na czym polega tytułowy dylemat?
Otóż autorka zastanawia się, czy – wiedząc o grzechach geniuszy sztuki – ciągle możemy (i powinniśmy) zachwycać się ich dziełami? Czy wielcy artyści to zwyczajni ludzie, którym wolno tyle, co innym, czy może półbogowie, którym w geście wdzięczności za ich olśniewające dary społeczeństwo pozwala na więcej?

Roman Polański, Woody Allen, Pablo Picasso, Miles Davis, ale także Virginia Woolf, Valerie Solanas, Doris Lessing. Pedofilia, przemoc, uprzedzenia rasowe, porzucanie dzieci, zdrady, nałogi… Czasy się zmieniają i to, co kiedyś akceptowano, a przynajmniej puszczano płazem, dziś jest nie do wybaczenia. Kolejne fale feminizmu, ruchy emancypacyjne mniejszości, w końcu #MeToo zmieniły nasz świat. I bardzo dobrze.

Claire Dederer
jest amerykańską dziennikarką, krytyczką literacką i eseistką. Kierowała działem krytyki filmowej w „Seattle Weekly”, publikowała m.in. w „Vogue” i „The Nation”, stale współpracuje z „New York Timesem”. Prowadzi zajęcia kreatywnego pisania na Uniwersytecie Waszyngtońskim, swojej macierzystej uczelni. Zadebiutowała w 2010 roku głośnym tomem Pozerka. Moje życie w dwudziestu pozycjach jogi. Wydała również pamiętnik Love and Trouble. A Midlife Reckoning oraz omawiany w tym miejscu esej Potwory. Dylemat fanki. Umiejętnie łączy refleksję nad współczesną kulturą z wątkami autobiograficznymi, co nadaje jej książkom osobisty, wiarygodny ton.

Zanim strącimy z piedestału kolejną wielkość, wyrzucając na śmietnik „zbrukane” filmy, książki, płyty i obrazy, zastanówmy się, jak działa mechanizm cancel culture, czyli kultury unieważniania. Ile w nim słusznej chęci życia w lepszym, sprawiedliwym świecie, a ile brutalnej rynkowej gry oraz lęku „inkwizycji” przed jej własnymi grzechami. W końcu zapytajmy samych siebie: czy naprawdę nigdy nie fascynowało nas życie „potworów”? A zatem – czy w jakimś sensie nie złożyliśmy podpisu pod wspólnym zamówieniem na ich karygodne wyczyny i przestępstwa? My, konsumenci kultury…

Właśnie: konsumenci kultury… W jednym z rozdziałów Claire Dederer prowadzi nas do pewnego pokoju.

To był taki pokój, w którym na całym świecie rozpoznano by kwaterę pracownika kultury lub jej wielbiciela. Pokój, który dawał do zrozumienia – tyle książek! – że wszystkie ludzkie problemy można rozwiązać przez skrupulatny namysł, dochowując wierności zasadom moralnym. Pokój humanistki. Przy odrobinie dobrej woli moglibyście go uznać za bezpośrednią spuściznę wieku oświecenia.

Po tych słowach odetchnąłem.
Okazało się bowiem, że nie jestem aż takim ekscentrykiem!
A książkę Potwory. Dylemat fanki polecam, mimo że nie daje ona łatwych odpowiedzi.

Claire Dederer,
Potwory. Dylemat fanki

Tłumaczenie: Dorota Konowrocka-Sawa
Redakcja: Jadwiga Makowiec
Korekty: d₂d.pl
Projekt okładki: Frycz i Wicha
Projekt typograficzny, skład i redakcja techniczna: Robert Oleś
Wydawca: Wydawnictwo Filtry Sp. z o.o., Warszawa 2024
ISBN 978-83-68180-07-7

Mistrzostwo umysłu – okładka książki autorstwa Mateusza Breli

fot. Roman Soroczyński

A gdyby tak, po znakomitej dawce kultury, znaleźć czas na odrobinę sportu? Sądzę, że łatwiej będzie nam zmobilizować się do choćby drobnego wysiłku fizycznego po przeczytaniu książki Mateusza Breli, zatytułowanej Mistrzostwo umysłu. Psychologia sukcesu w sporcie.

Jest ona adresowana do wszystkich, którzy pragną przekraczać własne granice – w sporcie i w życiu: początkujących sportowców, sportowców zawodowych i amatorów, rodziców i trenerów wspomagających młodych sportowców na drodze do mistrzostwa, a wreszcie do każdej osoby, która chce samodzielnie pracować nad sobą z pomocą technik psychologicznych.

Mateusz Brela
jest psychologiem sportu z ponad 20-letnim doświadczeniem gry w piłkę nożną. Z połączenia jego doświadczeń profesjonalnego sportowca i wiedzy psychologicznej powstał autorski system treningu mentalnego — Mateusz Brela Trening Mentalny (MBTM). Wspiera on sportowców z Polski i zagranicy w lepszym radzeniu sobie ze stresem i wyzwaniami, aby mogli realizować swoje sportowe marzenia.

Czym jest stres?

Gdy kilka lat temu (…) prowadziłem warsztat grupowy o tematyce psychologicznej i zapytałem uczestników, z czym kojarzy im się stres, praktycznie 100% odpowiedzi wiązało go z czymś negatywnym. Stres był postrzegany przede wszystkim jako coś, co paraliżuje, wywołuje lęk i zaburza zdolność do skutecznego działania. (…) Dzisiaj … coraz więcej osób zaczyna dostrzegać jego pozytywne aspekty. Zwłaszcza sportowcy częściej mówią o stresie jako czynniku mobilizującym, dającym siłę i motywację do działania.

Autor podzielił swoją książkę w sposób metodyczny. W pierwszej części konfrontuje swoje osobiste i zawodowe doświadczenia z teoretyczno-praktycznymi założeniami autorytetów psychoterapii, m.in. Terry’ego Orlicka, Irvina Yaloma, Phila Stutza. W drugiej proponuje własną, wspomnianą wyżej, koncepcję treningu mentalnego MBTM. Warto zauważyć, że po raz pierwszy prezentuje on publicznie założenia swojego programu w tak drobiazgowy sposób. I wreszcie, w części trzeciej znajdziemy Lekcje od mistrzów. Swoimi receptami na to, jak znaleźć drogę do doskonałości, dzielą się m.in.: medalista olimpijski Mateusz Kusznierewicz, utytułowany trener Jacek Magiera, psychoterapeuta i ekspert od uzależnień Robert Rutkowski oraz psycholożka Matylda Kozakiewicz – autorka jednego z najpopularniejszych blogów w Polsce, zatytułowanego Segritta.

Mistrzostwo umysłu. Psychologia sukcesu w sporcie jest inspirującym przewodnikiem do samodzielnego doskonalenia niezbędnych umiejętności umysłowych. Warto zatem skorzystać z tego obszernego zbioru praktycznych porad, sugestii oraz ćwiczeń, rozwijających kompetencje mentalne, porządkujących codzienne życie oraz przygotowujących na rozmaite, nie tylko sportowe, wyzwania.

Mateusz Brela,
Mistrzostwo umysłu. Psychologia sukcesu

Opracowanie redakcyjne i korekta: Halina Tchórzewska-Kabata, Michał Kabata
Koncepcja edytorska i realizacja: Halina Tchórzewska-Kabata
Zdjęcie na okładce i skrzydełku: Wiktoria Konopacka
Grafika na okładce i stronach działowych książki: Invision Frame | Schuttestock.com
Ilustracje: Monika Kotaś
Wydawca: Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2024
ISBN 978-83-68064-21-6

Baśka Łobuzerka – okładka książki autorstwa Basi Flow Adamczyk.

fot. Roman Soroczyński

Na koniec sięgnijmy po swoistą biografię autorstwa Basi Flow Adamczyk.
Jej bohaterka, Baśka, jest młodą, warszawską artystką, obdarzoną barwną nerwicą i nadwrażliwo-zadziorną naturą. Pisze teksty piosenek i je śpiewa. W swoim dorobku ma dwie autorskie płyty. Jednak nie umie poradzić sobie z emocjami. Prowadzi więc łobuzerski tryb życia. Stąd tytuł książki: Baśka. Łobuzerka.

Basia Flow Adamczyk
jest autorką wielu znakomitych piosenek, m.in. na płytę „Brzask” Skubasa, w tym nominowanego do nagrody Fryderyk 2016 tekstu Nie mam dla Ciebie miłości.

Teksty tych piosenek pojawiają się w treści opowieści. W ten sposób autorka odsłania przed nami emocje, dzięki którym one narodziły się. Depresja, uzależnienie od alkoholu, straty, samotność – oto ciemna strona codzienności artystki. Trafiamy do miejsc, będących tłem najważniejszych wydarzeń w życiu kobiety, w której żyłach płynie sztuka. Baśka rozmawia z różnymi ludźmi i zbiera ich historie. Zatem w poszczególnych rozdziałach toczą się dwie akcje: bieżąca i wspomnieniowa.

Jestem rozproszona w różnych życiach i już sama nie jestem pewna, które właściwie jest moje. Częściej niż od czasu do czasu wydaje mi się, że już wiem, że znalazłam. Płynę z tą myślą, dopóki najlżejszy wir nie wytrąca mi jej z dłoni. I zostaję tak. Sama. Z wytrąconą myślą.

Jak widać, nic tu nie jest proste. Wręcz przeciwnie: Baśka. Łobuzerka prowadzi nas po mrocznych zakamarkach z charakterystycznym dla siebie zadziornym poczuciem humoru. Warto zajrzeć do książki, by lepiej zrozumieć życie młodej artystki.

Basia Flow Adamczyk,
Baśka. Łobuzerka