Czas niepokoju opowiada o okresie przedwojennym i wojennym w Warszawie. Roman Soroczyński prezentuje pierwszy tom cyklu.
Lubię czytać książki, w których tle czai się historia. Ich bohaterowie funkcjonują w czasach znanych nam tylko z podręczników, spotykają różne postacie historyczne, a wokół toczy się mniej lub bardziej normalne życie. Lubię wówczas „wędrować” wraz z bohaterami i uświadamiać sobie, jakie zmiany nastąpiły od tamtych czasów w otaczającym nas świecie. Domyślam się, że autorzy takich książek muszą wykonywać dokładny, wszechstronny research.
Niewątpliwie takie porządne badania wykonała Jagna Rolska, która jest autorką trylogii Czas niepokoju. Już wcześniej mieliśmy okazję ją poznać jako współautorkę (wspólnie z Izabellą Frączyk) trylogii, w skład której weszły: wyróżniony tytułem Książki roku 2020 w plebiscycie portalu Granice.pl Kaprys milionera oraz Upadek milionera i Powrót milionera (zob. https://www.warszawa.pl/wspolczesny-kopciuszek/). Debiutowała w 2011 roku na łamach miesięcznika „Science fiction, fantasy i horror”. Zastępczyni redaktora naczelnego internetowego magazynu literackiego „Fahrenheit”. Jest również autorką powieści fantastycznych i obyczajowych, między innymi SeeIT, nominowanej do tytułu Książki Roku 2019 w plebiscycie Lubimyczytać.pl w kategorii s.f. oraz do nagrody im. Janusza A. Zajdla za rok 2019. Z kolei Testament życia został uhonorowany tytułem Książki Roku 2019 w kategorii powieści obyczajowych w plebiscycie Granice.pl.
Akcja powieści wchodzących w skład trylogii Czas niepokoju toczy się w Warszawie lat trzydziestych XX wieku – w mieście o różnych obliczach. Zanim jednak trafimy do tamtych lat, znajdujemy się w czasach współczesnych. Oto bowiem Julia Malinowska otrzymała, w ramach studiów, zadanie:
Stwórz drzewo genealogiczne swojej rodziny. Sięgnij do jak najdalszych źródeł i udokumentuj je.
Jak to zrobić, skoro …
Jej ojciec, Marcin Malinowski, był jedynakiem, babcia nie żyła od paru lat, a z dziadkiem Markiem niezbyt często się widziała, bo skłócił się nie wiedzieć o co z własnym synem?
Jednak Julia nie załamuje się. Kontaktuje się z dziadkiem i odnajduje pewien list. Powoli odszyfrowuje jego treść. W ten sposób, za pośrednictwem listu i stron pierwszego tomu, powieści Córki stolicy, przenosimy się do 1935 roku. Helena, córka antykwariusza, jest aktywistką społeczną. Jeśli serce jej tak dyktuje, nie waha się rzucić w wir demonstracji. Nie kryje swoich związków z żydowską częścią rodziny. Poldek marzy o świecie kinematografii, lecz jego despotyczny ojciec, rękawicznik z Solca, dokładnie zaplanował mu życie, a on sam nie ma nic do powiedzenia. Jak odmieni się jego los, gdy bez pamięci zakocha się w Helenie? Z kolei Basia jest ubogą szwaczką z Czerniakowa. Życie jej nie rozpieszcza, praca w pracowni rękawiczniczej z trudem pozwala utrzymać się na powierzchni. Janek, młodszy brat Poldka, żyje w nieustającym poczuciu krzywdy. Ojciec go nie dostrzega, skupiając się wyłącznie na pierworodnym synu. Dokąd doprowadzi Janka znajomość z Basią?
Jak widać, losy czworga młodych ludzi przeplatają się. Ale nie żyją oni w próżni. Zatem jaki wpływ na ich funkcjonowanie będzie miał Konrad Werner, popularny aktor? Jaki będzie los Stasi – siostry Basi i Ignacego – brata Konrada?
Przyznam, że rzadko uprzedzam się do książkowych bohaterów. Staram się wręcz polubić ich takich, jacy zostali stworzeni przez autorów. Mam jednak wrażenie, że ojciec Poldka i Janka, Apoloniusz Ignacy Malinowski, został stworzony jako odpychająca wręcz postać. Nie, nie zamordował nikogo! Za to nie miał za grosz tolerancji i kierował się dziwnymi uprzedzeniami. Uważał na przykład, że nie należy czytać książek pisanych przez kobiety, bo…
… truły jadem (…) zdrową strukturę społeczną. Czyli taką, w której mężczyzna jest panem i władcą własnej żony oraz dzieci.
Uważał, że…
… lekiem na wszystkie babskie brewerie jest macierzyństwo. (…) oczekiwał od synów absolutnego posłuszeństwa i nawet do głowy mu nie przyszło, że Poldek mógłby chcieć się zbuntować przeciw zaaranżowanemu małżeństwu.
W myśl tych zasad nie dawał swoim synom szansy na wybór własnych dróg życiowych. Był hipokrytą: operował cytatami z Biblii, uczęszczał na niedzielne nabożeństwa, a jednocześnie płacił swoim pracownikom najniższe stawki i korzystał z usług przedstawicielek jednego z najstarszych zawodów świata. Wieszał psy na Żydach, ale… doceniał żydowskiego krojczego – chyba tylko dlatego, że był on świetnym fachowcem. Jeśli dodamy do tego, że popierał to, co robili wówczas Hitler i Mussolini, będziemy mieli niemal pełny obraz tej postaci.
O dziwo, drugi niezbyt pozytywny bohater też nosił imię Ignacy. Czyżby autorka uprzedziła się wobec facetów o tym imieniu?
Zostawmy te rozważania na boku. Bowiem Jagna Rolska pięknie opisuje główne ulice i zaułki przedwojennej Warszawy. Prowadzi nas na Kercelak, czyli bazar na placu Kercelego, gdzie kupcy musieli przekazywać pewne dole Tacie Tasiemce. Jesteśmy na Solcu i Powiślu. Trafiamy na Czerniaków i na leżący wyżej [w podwójnym znaczeniu – przyp. RS] Mokotów. Autorka nie zapomniała również o rozwoju prawobrzeżnej Warszawy i zaprasza nas na Ząbkowską. Bohaterowie przemieszczają się pieszo, tramwajami, dorożkami, ale też samochodem. Wbrew coraz głośniejszym nacjonalistom
… ludność wyznania mojżeszowego i katolicka wciąż stanowiły jeden organizm oddychający tym samym powietrzem wspólnego miasta.
Zgoda panowała pod jeszcze innym względem: wszyscy, bez względu na narodowość i poglądy ideologiczne, wyczuwali zbliżającą się wojnę. Ale o tym przeczytamy w następnych tomach.
- Jagna Rolska, Córki stolicy – tom I trylogii Czas niepokoju
- Redaktor prowadzący: Michał Nalewski
- Redakcja: Rafał Dębski
- Korekta: Maciej Korbasiński
- Projekty okładek: Paweł Panczakiewicz
- Łamanie: Ewa Wójcik
- Zdjęcie na okładce: Kercelak w Warszawie / Narodowe Archiwum Cyfrowe © Mark Owen / Trevillion Images
- Wydawca: Prószyński Media Sp. z o.o., Warszawa 2022
- ISBN: 978-83-8234-354-0
