Święto historyków

Pochód Historyków przez Stare Miasto w 120. rocznicę powstania Towarzystwa Miłośników Historii.

Tym razem będzie trochę o historii i trochę o historykach.
Oto bowiem mam mówić o inicjatorze gawęd ”Stolica Historii”, których teraz słuchacie i czytacie.
A jest nim szacowne Towarzystwo Miłośników Historii.
Organizacja powstała w 1906 r. i niemal od razu cieszyła się powodzeniem naszych rodaków sprzed 120 lat.

Towarzystwo dbało o historię Polski w czasach, gdy ledwie skończyła się noc apuchtinowska i młody Polak mógł uczyć się ocenzurowanych ojczystych dziejów jedynie w szkołach prywatnych. Chyba, że uczęszczał na wykłady historyków z TMH. W rosyjskim zaborze doceniono to patriotyczne nastawienie historyków i miłośników historii przybywało z roku na rok. A jeden z nich, przebogaty ks. Czartoryski ufundował Towarzystwu kamienicę pod. Św. Anną na Rynku Starego Miasta. No i TMH znajduje tu swą siedzibę po dziś dzień. Przyznacie Państwo, że to rzadkość – funkcjonować tak w jednym miejscu przez 120 lat.

Rzecz jasna nie wszystkie lata były dla TMH szczęśliwe.
Bo przecież miłośnicy historii zostali w czasie II wojny rozwiązani i wyrzuceni ze swej siedziby. W czasie powstania siedziba przy Rynku Starego Miasta 29/31, tak jak i cała staromiejska dzielnica, została całkowicie zniszczona. Gdy ją odbudowano, władza stalinowska przeszkadzała w oficjalnej działalności TMH, posądzając ją o burżuazyjne przekonania.

Jednak „po nocy przychodzi dzień” i miłośnicy historii w 1954 r. znów znaleźli swą siedzibę w odbudowanej kamienicy pod św. Anną. Co prawda gospodarzyła już w niej Polska Akademia Nauk i jej Instytut Historyczny, ale współpraca w jednej kamienicy układała się w atmosferze wzajemnego zrozumienia i poszanowania. Co tu dużo mówić, znaczna część naukowców z PAN, to także działacze TMH, a to z pewnością pomaga w dobrych relacjach.

Gdy gen. Jaruzelski wprowadził stan wojenny, TMH zawieszono na okres 8 miesięcy. Po odwieszeniu Miłośnicy historii stawali się nieformalną opozycją wobec władzy i to przysporzyło TMH ogromnej popularności. W 1985 r. organizacja historyków warszawskich zrzeszała już ponad 1000 członków!

Mniej więcej wtedy, silni i zwarci miłośnicy historii z inicjatywy wiceprezesa Henryka Rutkowskiego postanowili ufundować tablicę pamiątkową z okazji 80-lecia warszawskiej TMH i 100-lecia ogólnopolskiej organizacji historyków PTH. Dziś to pewnie budzi zdziwienie, ale w tamtych czasach były kłopoty z cenzurą i tablicę wmurowano w ścianę kamienicy św. Anny(od ul. Wąski Dunaj) z pewnymi kłopotami. Musiało się obejść bez oficjalnej uroczystości odsłonięcia.

I teraz po 40 latach od tego wydarzenia TMH organizuje w sobotę 13 września o 16:00 „Pochód Historyków” czyli uroczysty przemarsz od Uniwersytetu, Krakowskim Przedmieściem na Rynek Starego Miasta. Wszystko po to aby zatrzymać się pod wymienionym monumentem, złożyć wiązanki kwiatów i zadumać się nad historykami, którzy dbali o prawdę historyczną. Będzie uroczyście, a z okien kamienicy pod św. Anną hejnał warszawski zagra trębacz ze Straży Miejskiej. Ta uroczystość stanie się centrum wydarzeń historycznych pod nazwą Tydzień Historii w Warszawie.

I jeszcze jedno, pod tablicą pamiątkową przemówi do nas nestor TMH, ten sam Henryk Rutkowski, który 40 lat wcześniej walczył o monument upamiętniający polskich historyków.