Historia różnie traktuje swoich bohaterów. Książkę o jednej, niemal zapomnianej, postaci prezentuje Roman Soroczyński.
W maju 2024 roku mija osiemdziesiąta rocznica bitwy pod Monte Cassino. Już w styczniu ukazała się na rynku księgarskim książka przedstawiająca historię mało znanego bohatera spod Monte Cassino – ppor. Kazimierza Gurbiela. Bohater tej publikacji trafił na karty historii oręża polskiego jako dowódca patrolu 12 Pułku Ułanów Podolskich w armii generała Andersa. Żołnierze wspomnianej grupy zasłynęli tym, że 18 maja 1944 roku wkroczyli do klasztoru Monte Cassino, gdzie zawiesili pułkowy proporczyk oraz biało-czerwoną flagę.
Moja droga do Monte Cassino. Wspomnienia – to, wbrew tytułowi, nie tylko wspomnienia. Autor przedmowy i opracowania, Paweł Kosiński, dokładnie przedstawił życiorys bohatera publikacji, a jednocześnie wnikliwie zobrazował ówczesną sytuację militarną związaną z jego ścieżką wojenną.
Kazimierz Gurbiel urodził się 24 maja 1918 roku w Moskwie, wychowywał się w Przemyślu. Brał udział w kampanii wrześniowej. W 1942 roku wstąpił do armii gen. Andersa, z którą trafił do Włoch, gdzie walczył jako żołnierz 12 Pułku Ułanów Podolskich. 18 maja 1944 roku dowodził wspomnianym wyżej patrolem. Zmarł 27 stycznia 1992 roku. Pośmiertnie został awansowany do stopnia podpułkownika, zaś Rada Miasta Przemyśla uhonorowała go nazwą ulicy.
We wstępie do książki Kazimierz Gurbiel napisał:
Po 42 latach, dopingowany i zachęcany przez wielu przyjaciół, przełożonych, historyków itd., czując, że niedługo trzeba już odejść, uległem wreszcie tym głosom i 10 stycznia 1987 roku rozpocząłem pisanie swych wspomnień z lat wojny.
Dalej zaznaczył, że historia żołnierza, którą opowiada, jest fragmentem jego własnego życiorysu, a równocześnie historią wielu tysięcy polskich żołnierzy – tułaczy.
Opisuję ja dlatego, że wtedy 18 V 1944 r. stałem się, mimo woli, symbolem tej wielkiej bitwy, oraz że dzięki Opatrzności udało mi się szczęśliwie przeżyć.
W 1988 roku Kazimierz Gurbiel przekazał maszynopis do Biblioteki Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wydana przez Instytut De Republica publikacja jest wiernym przedrukiem autografu z niewielkimi ingerencjami edytorskimi ograniczającymi się do uwspółcześnienia interpunkcji oraz ortografii. Wydanie zostało opatrzone przypisami autorskimi, tekstowymi oraz rzeczowymi.
Dzięki takiemu podejściu czytelnicy mają możliwość utrwalenia w swojej pamięci pewnych faktów. Autor otwarcie opisuje wojenne zawiłości, jak choćby fakt, że skład pododdziałów ciągle zmieniał się:
Przyznać się muszę, że nawet nie znałem dobrze składu mego patrolu, gdyż nie ja byłem jego monterem, tylko Antek Wróblewski, a ja przyszedłem w ostatniej chwili, aby dowodzić.
Mnie osobiście zaintrygowały i fragmenty dotyczące. powstałej jeszcze podczas wojny, plotki, jakoby polscy żołnierze pozabijali kilkunastu wziętych do niewoli Niemców. Autor poświęcił dużo pracy, aby dementować ową plotkę. Po wojnie spotykał się z tymi, którzy walczyli po drugiej stronie barykady. Potwierdzali oni, że nic takiego nie miało miejsca. Niestety, plotka żyje swoim życiem – w myśl przytoczonej przez autora zasady:
… kłamstwo powtórzone miliony razy staje się w końcu prawdą historyczną…
Dlatego bardzo się cieszę, że w ramach serii „Rękopis odnaleziony” Instytutu De Republica publikowane są nieznane dotąd odręczne zapiski osób mających mniejszy lub większy wkład w historią Polski. Moja droga do Monte Cassino. Wspomnienia jest kolejną (i mam nadzieję, że nie ostatnią) pozycją z tej serii.
- Kazimierz Gurbiel, Moja droga do Monte Cassino. Wspomnienia
- Przedmowa i opracowanie: Paweł Kosiński
- Recenzent: dr hab. Bogusław Kopka
- Redaktor prowadzący: Kinga Bojanowicz, Anna Godlewska, Edyta Kunowska
- Redakcja: Marek Robert Górniak | Studio Format
- Korekta: Małgorzata Stepuch, Magdalena Żmudziak | Studio Format
- Indeksy: Wiaczesław Krysztal | Studio Format
- Produkcja poligraficzna: Leszek Marcinkowski, Joanna Syrewicz
- Projekt graficzny serii: Kaja Mickiewicz
- Fotografia: zbiór fotografii w zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu
- Wydawca: Instytut De Republica, Warszawa 2023
- ISBN: 978-83-67253-34-5
