O początkach sportu w Ursusie z historykiem kultury fizycznej dr Robertem Gawkowskim rozmawia Monika Rulak.
RKS „Ursus” (obecnie KS „Ursus”) od wielu lat celebruje rok 1935, jako datę swego powstania. Czy faktycznie nasz klub wtedy właśnie powstał?
RKS „Ursus” powstał sześć lat wcześniej.
W 1929 roku grupa osób zafascynowanych sportem z fabryki Ursus na Woli założyła klub nazwany tak jak fabryka. Jego pierwszym prezesem był inżynier Jerzy Dickman. Jeszcze tego samego roku klub uzyskał statut i uczestniczył w zawodach. Już w końcu maja w sąsiednich Włochach piłkarze Ursusa rozegrali mecz z tamtejszą „Przyszłością” przegrywając 1:2. I są to pierwsze zawody z udziałem ursuskich sportowców o których sporo wiemy. Informacje o tym spotkaniu, być może pierwszym w historii RKS „Ursus”, zamieściły Wiadomości Włochowskie, ówczesny lokalny tygodnik.
Czy w 1929 r. działała tylko sekcja piłki nożnej?
W tamtym czasie sportowcy byli wszechstronni. Piłkarz był zarazem członkiem sekcji np. lekkoatletycznej czy tenisowej. Tak zapewne było w przypadku Ursusa. Wiemy, że jesienią 1929 r. działała sekcja lekkoatletyczna i znamy jej niektóre wyniki. Nie były zbyt oszałamiające – oszczepnik rzucił 38,5 m., zaś skoczek w dal uzyskał 5,70 cm. Pamiętajmy, że celem klubu były nie tylko rekordy, ale to, aby robotnik po pracy ćwiczył, uprawiał sport na świeżym powietrzu i w ten sposób dbał o swe zdrowie. Hasło „sport to zdrowie” zaczynało wtedy być właściwie rozumiane. Wiemy, ze w latach przedwojennych w RKS Ursus działały także sekcje: kolarska, gier sportowych, szachowa i tenisowa. Ta pierwsza z wymienionych zaliczała się do najlepszych w Polsce.
Dzisiejszy stadion przy ul. Sosnkowskiego powstał w latach sześćdziesiątych. To gdzie wtedy RKS „Ursus” urządzał zawody?
Najpierw na Woli, bo przy fabryce Ursusa na ul Skierniewickiej i Płockiej istniał plac, który od biedy nadawał się do sportu. Z biegiem czasu, fabryka rozrastała się na terenie dzisiejszego Ursusa, czyli w ówczesnych Czechowicach. I klub także przeniósł się do Czechowic i coraz częściej kojarzony był z tą podwarszawską wtedy miejscowością. Sportowcy własnymi siłami przystosowali jakieś przyfabryczne pola na użytek sportu i tam grali. Coraz rzadziej zaglądali na boisko przy Płockiej, które zresztą w latach trzydziestych zabudowano. A siedziba klubu już w 1930 r. była w Czechowicach. Znam dokument z tego roku na którym widnieje pieczątka „RKS Ursus w Czechowicach”.
A co to za dokument?
Pierwszy jaki znamy z historii ursuskiego klubu. To adres gratulacyjny do Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Taki list, nazwijmy go hołdowniczym, pisany był na specjalnie przyozdobionym papierze. Pod dokumentem jest też kilkanaście innych pieczęci klubów sportowych mających podobną optykę polityczną.
Polityczną? Przecież mówimy o sporcie!
Tak, w przedwojennych czasach sport był przesiąknięty polityką. Czy wie Pani, że kluby o nazwie „Strzelec” grupowały zwolenników sanacji, a Towarzystwa Gimnastyczne „Sokół” zrzeszało przede wszystkim sympatyków endecji. Z kolei „Skra” czy „Marymont” były sportowym ramieniem Polskiej Partii Socjalistycznej i członkowie tych klubów mówili do siebie per „Towarzyszu sportowcu”. RKS „Ursus” należał do grupy klubów wspierających partię o nazwie PPS dawna Frakcja Rewolucyjna i jej lidera Rajmunda Jaworowskiego. Najprościej mówiąc to była umiarkowana lewica popierająca Józefa Piłsudskiego. Dlatego właśnie „Ursus” podpisał się pod wspomnianym już dziękczynnym listem do prezydenta Mościckiego.
Czyli, że nie ma Pan najmniejszych wątpliwości, że RKS „Ursus” powstał w 1929 r. A co na to inni historycy?
Kilka lat temu skontaktowałem się z ursuskim historykiem Jerzym Domżalskim. Długo rozmawialiśmy, czego efektem jest między innymi rozdział w książce Domżalskiego (W Ursusie i jego okolicy) o sporcie. Pan Jerzy też nie ma wątpliwości, co do daty powstania klubu. Pozostaje odpowiedzieć nam na pytanie, dlaczego przez lata uznawano za rok powstania 1935. Być może ktoś pomylił RKS „Ursus” z innym tutejszym klubem KS „Czechowice”, który faktycznie powstał w 1935. „Czechowice” w 1939 r. zjednoczyły się z RKS „Ursus”, a nowy klub przyjął barwy do dziś obowiązujące.
A może ta błędna data wzięła się stąd, że gdy otwierano stadion przy ul. Sosnkowskiego w 1965 r., to potrzeby był wtedy jakiś jubileusz? I dlatego, ktoś wtedy wymyślił: XXX-lecie RKS „Ursus”. Stadion otwarto, a ta nieszczęsna data założenia klubu, rzekomo w 1935 roku, obowiązuje do dziś. Myślę, że czas to zmienić i zwrócić klubowi „ukradzione” 6 lat.
Robert Gawkowski
historyk sportu, autor kilkunastu książek. Pracownik Uniwersytetu Warszawskiego. Trzy miesiące temu, za swoja najnowsza książkę „Krybar. Uniwersytet w cieniu powstańczych walk” otrzymał nagrodę historyczną KLIO.
Dziennik Ursusa (bezpłatne pismo Urzędu Dzielnicy Ursus)
Archiwum Dziennika Ursusa: LINK
