16 VIII 1944 środa. Wschód słońca 5:36, zachód 20:16, średnia temperatura powietrza 16 °C, słonecznie, lekkie zachmurzenie/
Meldunek płk dypl. Antoniego Chrusciela „Nurta”:
„Straty wynoszą do tej pory około 30% stanu. Niektóre oddziały mają zaledwie 20% stanów pierwotnych”.
W nocy 15/16 VIII na Powązki dotarły oddziały odsieczy z Kampinosu prowadzone przez ppłk Ludwika Konarskiego, „Wiktora”. Zrezygnowały jednak z natarcia w kierunku Starego Miasta i wycofały się na Żoliborz.
Ataki na północną redutę Starego Miasta – PWPW – obsadzoną przez żołnierzy mjr. „Pełki”. Szturmy prowadzone ul. Rybaki i Zakroczymską zostają odparte. Również południowe barykady wychodzące na pl. Zamkowy są celem szturmów oddziałów niemieckich i wschodnich.
W południe niemieccy saperzy, prawdopodobnie używając mało znanego dotąd gazu węglowego [„Tajfun – Gerät”], wysadzają w powietrze pięciopiętrową kamienicę przy ul. Przejazd. Była to wysunięta reduta ostro atakowanego odcinka ul. Leszno. Pod gruzami kamienicy zginęło kilkunastu obrońców, między którymi był żołnierz AK, poeta, Tadeusz Gajcy „Topór”.
W nocy 15/16 VIII na Powązki dotarły oddziały odsieczy z Kampinosu prowadzone przez ppłk. „Victora”. Zrezygnowały jednak z natarcia w kierunku Starego Miasta i wycofały się na Żoliborz. Następnego wieczora [16 VIII] spóźnioną próbę połączenia z tymi oddziałami podjęły baony Kedywu: „Czata 49” i „Zośka”.
Po kilkugodzinnej walce w gruzach getta, wobec braku odzewu z drugiej strony oddziały wycofały się na Starówkę. W natarciu tym poległ d-ca natarcia „Zośki”, z-ca Naczelnika Szarych Szeregów hm. kpt. „Piotr Pomian” [Eugeniusz Stasiecki].
Stan liniowy załogi staromiejskiej spadł poniżej 5000 żołnierzy walczących na terenie ok. 10 km².
W całym mieście daje się odczuwać brak wody; Niemcy opanowali Stację Filtrów i zablokowali sieć wodociągową. Płk „Monter” wydaje rozkaz bezwzględnego oszczędzania wody i nakazuje ludności kopanie studni. W dzienniku bojowym 9. Armii zapisano tego dnia znamienne spostrzeżenie:
„Wbrew przewidywaniom, nieprzyjaciel zaprzestał na całym froncie 9 armii działań zaczepnych”.
Rosjanie zrezygnowali ze szturmu na Warszawę…
1944 sierpień 16-20, Warszawa (Stare Miasto).
Fragmenty meldunków sytuacyjnych mjr Stanisława Błaszczaka („Roga”) – dowódcy AK odcinka wschodniego, dotyczące udziału AL w walkach powstańczych w rejonie ulic Mostowa-Boleść.
Meldunek z 16.VIII.1944, godz. 13.40:
– Dnia 14 bm. o godz. 23.30 oddział AL, współdziałając z barykadą Mostowa-Boleść, uderzył na „Czerwony Dom” przy ul. Bugaj. Niemców nie wyrzucono, jedynie zdobyto jeden CKM. Wypad przeprowadził oddział AL współdziałający ze mną.
– Dziś w nocy zarządzę uderzenie po raz drugi na „Czerwony Dam” przy ul. Bugaj –
Źródła:
- Maciej Kledzik, „Królewska 16”, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1984.
- Antoni Przygoński, „Udział PPR i AL w Powstaniu Warszawskim”, Książka i Wiedza, Warszawa 1970
- Almanach Powstańczy 1944 z kalendarzem na rok 2004, Miasto Stołeczne Warszawa, Warszawa 2003
- Witryna Internetowa: http://www.whatfor.prv.pl
