Któż zdoła się ostać?

„Któż zdoła się ostać?” to hasło 12. edycji interdyscyplinarnego Festiwalu Nowe Epifanie.

Tegoroczna edycja ma formułę online. Festiwal rozpoczął się 17 lutego i potrwa do 28 marca. W programie: dziewięć premier teatralnych, cykl koncertów muzyki dawnej, warsztaty i wydarzenie kulinarne.

Ubiegłoroczną edycję przerwała pandemia. Organizatorów ciekawi, jak w tym roku artyści zinterpretują temat Festiwalu. Historia powstania każdego z wydarzeń to tym razem zmaganie się nie tylko z tematem, ale też z problemami natury technicznej, nową i niezwyczajną formą prezentacji, lękiem o kolegów i współpracowników oraz pracą przerywaną kwarantannami. To także nowe i ekscytujące odkrycia artystyczne oraz olśnienia i pomysły, które pozwalają ruszyć z miejsca w najtrudniejszym nawet położeniu.

Tematem przewodnim 12. edycji Festiwalu jest apokalipsa rozumiana zarówno w sensie dosłownym jako objawienie, jak i w znaczeniu nadanym jej przez tradycję – jako katastrofa. Księga Apokalipsy (z gr. apokalypsis – ‘objawienie, odsłanianie’) zamyka Nowy Testament. Przypisywana jest św. Janowi – ostatniemu z dwunastu apostołów. Jan w swojej prorockiej wizji, którą otrzymał od Boga za pośrednictwem anioła, opisuje czasy ostateczne. Apokalipsa oddziaływała bardzo silnie na literaturę mistyczną i wszelkiego rodzaju proroctwa, a w XX w. także na idee katastrofizmu i działalność wielu myślicieli, takich jak: Carl Schmitt, Jacob Taubes, Walter Banjamin, René Girard czy Jacques Derrida.

Michał Senk, dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II

Festiwalem Nowe Epifanie od kilkunastu lat, wraz z zaproszonymi do współpracy artystami, kreujemy w Warszawie przestrzeń do dyskusji o wartościach ważnych dla wspólnoty, którą tworzą mieszkańcy miasta. W gronie współpracujących z nami twórców są ludzie o różnej wrażliwości, doświadczeniu, artystycznej dojrzałości czy rozpoznawalności. Ich wszystkich łączy jednak odwaga teatralnych
i muzycznych poszukiwań. Naszą szczególną uwagę kierujemy na młodych artystów.
Jednym z najdonioślejszych zadań sztuki jest stawianie pytań o granice i celowość ludzkiej egzystencji, nie po to tylko, by zatrwożyć, ale też by pomóc odnaleźć sens i nadzieję. Motyw przewodni tegorocznego Festiwalu – apokaliptyczne „Któż zdoła się ostać?” – jest szansą, by zmierzyć się z tematyką czasów ostatecznych w warunkach, w których widzimy, że biblijna wizja wdziera się bezpośrednio w naszą rzeczywistość. Pandemia narzuca ograniczenia nam wszystkim. Dla Centrum Myśli Jana Pawła II wyzwaniem jest zaprezentowanie publiczności wysokiej jakości treści, ale też utrzymanie dotychczasowego poziomu w zakresie form współpracy z artystami, np. poprzez organizację, mimo obostrzeń, letnich warsztatów – Laboratorium Nowych Epifanii. Nie ustajemy jednak w poszukiwaniu nowych epifanii piękna i prowadzeniu dialogu między twórcami a religią w duchu „Listu do artystów” Jana Pawła II, w sposób, który będzie czynił ten dialog odkrywczym.

TEATR

Paweł Dobrowolski, dyrektor Festiwalu

Tegoroczny program teatralny składa się z dziewięciu premier. Do przedstawienia swoich wizji – scenariuszy końca – zaprosiliśmy nowe pokolenie reżyserek i reżyserów: Beniamina Bukowskiego, Helenę Ganjalyan, Zofię Gustowską, Marka Idzikowskiego, Darię Kopiec, Monikę Popiel, Franciszka Szumińskiego, Michała Telegę, Marcina Zbyszyńskiego i Michała Zdunika. Na ile są to wizje prorocze, przekonamy się niebawem. Niewątpliwie jednak tegoroczne Nowe Epifanie będą jednocześnie młodymi epifaniami. To w pokoleniu najmłodszych twórców teatralnych pokładamy tym razem nadzieje. Liczymy, że dzięki nim uwierzymy w końcu, iż żyjemy w czasach ostatecznych, i wyciągniemy z tego jakieś – zdolne nas ocalić – wnioski. Prezentowane w ramach Festiwalu przedstawienia powstały jako efekt Laboratorium Nowych Epifanii – warsztatu już po raz drugi zorganizowanego przez nas latem na Warmii we współpracy z najważniejszymi teatrami w całej Polsce: Teatrem Łaźnia Nowa w Krakowie, Teatrem Dramatycznym w Wałbrzychu, Teatrem Współczesnym w Szczecinie, Teatrem im. Wilama Horzycy w Toruniu i Teatrem im. Jana Kochanowskiego w Opolu.

20 lutego, „Książę Niezłomny”, reż. Michał Telega, Teatr Współczesny w Szczecinie, spektakl online
21 lutego, „kasandra”, reż. Zofia Gustowska, Fundacja Na Marginesie, Teatr Soho, spektakl online
25 lutego, „Jeszcze się nie stało”, reż. Monika Popiel, Fundacja Przestrzeń Filmowa, Teatr im. J. Kochanowskiego w Opolu, spektakl online
5 marca, „Ha(e)user”, reż. Helena Ganjalyan, Teatr im. J. Szaniawskiego w Wałbrzychu, spektakl online
11 marca, „Powrót”, reż. Michał Zdunik, Teatr Miejski w Gliwicach, spektakl online
12 marca, „Żegnamy świat”, reż. Marcin Zbyszyński, Teatr Potem-o-tem, spektakl online
13 marca, „Wyspa”, reż. Daria Kopiec, Teatr im. W. Horzycy w Toruniu, spektakl online
19 marca, „Apokalipsa odwołana”, reż. Marek Idzikowski, Fundacja Teatr Rzeczy, spektakl online
20 marca „Wobec apokalipsy. Pracownia Źródeł Nadziei 24h”, reż. Dorota Ogrodzka i Justyna Lipko-Konieczna z zespołem, Stowarzyszenie Pedagogów Teatru, spektakl online
27 marca, „Oddech”, reż. Franciszek Szumiński, Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie, spektakl online

MUZYKA

Sonia Wronkowska, Łukasz Kozak, kuratorzy programu muzycznego

W tegorocznym programie muzyki dawnej przyglądamy się różnym końcom świata: wymieraniu gatunków, instrumentów, stylów. Podejście futurystyczne, czyli biblijna apokalipsa, to tylko jedna z możliwych interpretacji tematu Festiwalu. Podejście humanistyczne zwraca z kolei uwagę na losy indywidualnych ludzi, na przykład znakomitych muzyków padających ofiarą epidemii. W historii doświadczaliśmy wielkiego wymierania klawikordu czy violi da gamba, polskiej muzyki tradycyjnej czy ziemskich ekosystemów. Przełomy stylistyczne przynosiły kres jednym gatunkom muzycznym, a umożliwiały rozwój innych. Kapitalizm i rewolucja fonograficzna zmieniają nasze nawyki korzystania z kultury. Nie bez przyczyny na miejsce tegorocznych koncertów wybraliśmy Muzeum Ewolucji PAN w Warszawie, a muzykę dostarczymy słuchaczom za pośrednictwem internetu.

26 lutego, „Koniec świata klawikordu”, Maria Erdman, Justyna Młynarczyk, Karolina Zych, koncert online
27 lutego, „Śmierć violi da gamba. Muzyka wczesnego kapitalizmu”, Krzysztof Firlus, Anna Firlus, Tomasz Pokrzywiński, koncert online
28 lutego, „Pieśni czasów ostatecznych”, Adam Strug, Monodia Polska, koncert online
6 marca, „Grywanie czerwonego skrzypka”, Mateusz Kowalski, Jakub Korona, Marcin Żytomirski, koncert online
7 marca, „Kolumna morowa. Schmelzer, Bonporti, Tartini”, Robert Bachara, Marek Toporowski, koncert online

WARSZTATY

Dawid Zalewski, kurator cyklu warsztatów i wydarzeń „Transgresje”

W ramach cyklu Transgresje chcemy przyjrzeć się apokalipsie jako procesowi przekraczania granic i wkraczania w nowy porządek, nowy ład. Prezentowane webinaria i warsztaty będą próbą pokazania, że apokalipsa nie jest końcem końców, a jedynie pewnym przekroczeniem, zrozumieniem nowej drogi. Często otwiera na to, czego się boimy, przed czym uciekamy, niekoniecznie stanowi zagrożenie dla nas – ludzi.

23 lutego, „Mityczny przybysz / Advena mythica”, Jerzy Kozak, Marta Wrzosek, wydarzenie online – webinar zoom
2 marca, „Fungi / Fungi”, Julia Bistuła, wydarzenie online
9 marca, „Lamenty chłopskie / Lamentationes rusticorum”, Grzegorz Kwiecień, wydarzenie online
16 marca, „Malowana śmierć / Mors picta”, Małgorzata Żerwe, Urszula Kluz-Konopek, wydarzenie online
23 marca, „Chleb zła / Panis mali”, Karolina Huzarska, wydarzenie online

KULINARIA

Monika Kucia, kuratorka wydarzeń kulinarnych

Chcemy mówić o apokalipsie z czułością, przyjąć śmierć jako część życia, ukochać ją. Chcemy oddać ciało materii, pożegnać się z tym, co ziemskie, namacalne. Żegnamy też odchodzące produkty, gatunki roślin jadalnych znikające z naszej diety wskutek niszczących działań człowieka i katastrofy klimatycznej. Ostatni posiłek ludzkości może być podany w atmosferze miłości i akceptacji nieuchronnego. Z szacunkiem i pokorą. Nie ma się czego bać.