Są książki, które – opisując teraźniejszość – wiodą nas ku przeszłości. Jedną z nich prezentuje Roman Soroczyński.
Chyba w większości domów czy mieszkań znajdują się przedmioty, które skłaniają domowników do wspomnień. Czasem mają one cechy użytkowe, czasem są to „tylko” pamiątkowe artefakty. To samo można powiedzieć o książkach, które łączą współczesność z historią. Nie ukrywam, że lubię taki rodzaj literatury. I oto wpadła w moje ręce powieść Antykwariat cudzych wspomnień autorstwa Weroniki Wierzchowskiej. Po jej przeczytaniu zastanawiam się, czy na pewno są one „cudze”? I tak, i nie! Na pewno wiążą się ze sobą za pośrednictwem pewnych artefaktów.
Ale po kolei! Teofil otwiera w ruinach powojennej Warszawy sklepik, w którym sprzedaje książki, nuty, płyty i starocie. Wiele lat później jego wnuczka, Agnieszka, jest już trzecim pokoleniem antykwariuszy, choć czas antykwariatów właśnie się kończy. Dziedziczy po swej babce niezwykły dar, kontakt z antykami sprowadza na nią sny, które są wspomnieniami ich pierwszych właścicielek. Dorastając w starym antykwariacie dziewczyna odbywa sentymentalne podróże w przeszłość, obserwuje losy kobiet z dawnych czasów. Odbywamy z nią epopeję przez dawne wieki, przez losy jej rodziny i życie jej samej. Zdobyte w ten sposób doświadczenie bohaterka próbuje wykorzystywać do rozwiązywania swoich życiowych problemów, choć nie zawsze wydaje się to możliwe.
Weronika Wierzchowska jest absolwentką chemii. Niedawno przerwała karierę i wyprowadziła się na wieś. Obecnie zawodowo jest związana z malutką firmą kosmetyczną. Lubi grzebać w starych książkach, które bardzo kocha. Zamiłowanie do dawnych historii próbuje połączyć z wymyślaniem własnych, tworząc opowieści o życiu kobiet: tych współczesnych i tych żyjących w dawnych czasach, znanych i zapomnianych. Na przykład Córka kucharki opowiada o Lucynie Ćwierczakiewiczowej, Służąca jest historią kobiety, którą w roku 1896 skazano na wieloletnie ciężkie roboty na Syberii, powieść Po nowe życie przedstawia kobiety walczące w 1. Samodzielnym Batalionie Kobiecym, a Desperatki mówią o kobietach, które wiosną 1863 roku połączyło dramatyczne wydarzenie. Jest również autorką trylogii, w skład której wchodzą: Panny fortuny, Żony ułanów i Matki zagubionych. Warto jeszcze wymienić: W służbie Madame Curie, Nie spadłam z nieba i Nadchodzą czasy nowe.
Autorka prowadzi nas przez różne epoki i miejsca. Jesteśmy w Tyrze (obecnie: Liban) w 1975 roku i w 875 roku p.n.e., w Adanie (Imperium Osmańskie) w 1526 roku, w wietnamskim Sajgonie w 1968 roku, na ziemiach Prusów w 850 roku i we współczesnym Tolkmicku, a wreszcie podczas słynnego Festiwalu w Jarocinie oraz we współczesnej i XIX-wiecznej Warszawie. I tu Weronika Wierzchowska pokazuje problem, nad którym ubolewam od pewnego czasu:
Agnieszka pokręciła głową i westchnęła. (…) – Hm… Zaraz, to się chyba działo około tysiąc osiemset sześćdziesiątego. Było wówczas jakieś powstanie? / Teofil pogroził jej palcem. – Wstyd nie znać historii własnego kraju – mruknął. – Ech, wy młodzi, wszystko macie w nosie. Wydaje się wam, że historia to bajki, które już nigdy się nie powtórzą. Tylko jak zamierzacie nie dopuścić, by znów nie doszło do tragedii, sokoro nie wiecie, co doprowadziło do poprzednich?
Można dostać oczopląsu, kiedy skaczemy po różnych czasach i miejscach! Jednak autorka bardzo składnie połączyła te rozmaitości w całość. Nie można w tym miejscu pominąć przygód i rozterek Agnieszki, jednak są one jedynie pretekstem, by wprowadzić nas w tajemny świat historii. Dlatego książkę czyta się z wielką przyjemnością, wchłaniając jednocześnie wiele ciekawostek.
- Weronika Wierzchowska, Antykwariat cudzych wspomnień
- Redaktor prowadzący: Michał Nalewski
- Redakcja: Maria Talar
- Korekta: Maciej Korbasiński
- Projekt okładki: Ilona Gostyńska-Rymkiewicz
- Zdjęcia na okładce: © Vadim/Adobe Stock, © floralpro/Adobe Stock x 2, © Studio910tc/Adobe Stock, © gunungkkawi/Adobe Stock, © Vladyslava/Adobe Stock, © death_rip/Adobe Stock, © Isbel Dias/Adobe Stock
- Łamanie: Ewa Wójcik
- Wydawca: Prószyński Media Sp. z o.o., Warszawa 2024
- ISBN 978-83-8352-170-1
