12 IX 1944 wtorek. Wschód słońca 6:21, zachód 19:15, średnia temperatura powietrza 12 °C, rano słonecznie, później pochmurno.
Ciężkie walki na Czerniakowie.
Von dem Bach tego dnia wstrzymał wszelkie działania bojowe w pozostałych dzielnicach cały nacisk kierując na Czerniaków.
Ataki na gmach ZUS przy ul. Czerniakowskiej zmuszają powstańców do ewakuacji rannych na ul. Okrąg 2.
Ciężko rannego kpt. „Kryskę” zastępuje kpt. „Tur”.
Na północnym odcinku „Czata 49” broni się w Gazowni przy ul. Ludnej.
Wieczorem Niemcy zajmują część skarpy od ul. Frascati do Książęcej.
W polskich rękach pozostała tam jedynie placówka w gmachu YMCA przy ul. Konopnickiej.
Trwają walki o Szpital św. Łazarza na Książęcej, który po południu zostaje ostatecznie utracony. Po zajęciu szpitala Niemcy praktycznie odcinają Czerniaków od Śródmieścia.
Nocą na 13 września łączniczki AL, Helena Jaworska „Helena” i Janina Balcerzak „Ewa” przepływają na prawy brzeg Wisły, gdzie zostały przyjęte przez gen. Michała Rolę-Żymierskiego i marsz. Konstantego Rokossowskiego.
Królewska 16
12 września o godzinie 24.00 „Romański” pisał zielonym atramentem kolejny meldunek sytuacyjny:
„Npl wykazywał dzisiaj wyjątkową aktywność, ostrzeliwując w ciągu całego dnia ciężką bronią lub maszynową. […]
Godz. 12:30 obstrzał z dwóch czołgów ulicy Zielnej, Bagna i dalszej okolicy.
Godz. 13:00 obstrzał z przelatujących samolotów. Słychać artylerię z Pragi.
Godz. 13:20 npl ostrzeliwuje nasze stanowiska granatnikiem.
Od 13:45 do 14:15 wzmożony ruch samochodów ciężarowych (bez czołgów) przez Elektoralną na wschód.
Godz. 15:00 npl ostrzeliwuje granatnikami Marszałkowską róg Świętokrzyskiej i Kredytową.
Od godz. 15 – 16 ciągły przelot samolotów i obstrzał artylerii.
Godz. 16:15 zaporowy ogień artylerii – wielkie pożary na Pradze.
Godz. 18:15 przelot samolotów wzdłuż Wisły.
Godz. 18:30 stwierdzono walki lotnicze przy moście Kierbedzia. Od Grochowa słychać artylerię i ogień ckm. Na Grochowie miotacze min – 3 pociski padły w okolicach Nowego Zjazdu. Dymy pożarów od Saskiej Kępy na Pragę. Duży ruch samochodów przez Elektoralną na wschód i odwrotnie.
Od godz. 18:30 do 21:15 przelot samolotów i obstrzał artylerii przeciwlotniczej.
Godz. 21:30 od Granicznej obstrzał naszych stanowisk i placówki Królewska 16 z broni maszynowej, kb oraz granatów ręcznych.
Godz. 22:00 npl od Dworca Gdańskiego ostrzeliwuje Pragę artylerią. Przelot samolotów i obstrzał artylerii – nasze stanowiska oświetlane reflektorami.
Godz. 22:30 obstrzał artylerii czołgowej wzdłuż Grzybowskiej. Haubice czołgowe słabo ostrzeliwują nasze stanowiska.
Godz. 22:10 z okolic Ogrodu Saskiego obstrzał czołgów. Odgłosy ognia pm i kb z okolic Nowego Światu”.
12 września późnym wieczorem przyszedł oddział z 7 kompanii „Iskra”.
Bronił kawiarni „Cristal” na rogu Brackiej i Marszałkowskiej, ale nagłym uderzeniem Niemców został wyparty z ruin tego ważnego punktu oporu.
Zanim „Mika” przygotowała gorącą kawę, chłopcy legli pokotem na materacach w wartowni i posnęli.
Już po północy porucznik „Romański” kończył redagowanie meldunku sytuacyjnego:
„Stan moralny znacznie lepszy jak przed paroma dniami, a to zawdzięczając temu, że Dowództwo zaczęło się nami interesować, a więc, dla wielu chorych na biegunkę dano wino czerwone, co się okazało zbawienne. Nadto prawie codziennie dostajemy choć po trochu ciepłej odzieży, co ma też wielkie znaczenie przy dzisiejszych zimnych nocach, a dużo żołnierzy jest już przeziębionych.
Również i sytuacja ogólna wpływa na polepszenie morale żołnierzy.
Dodać jeszcze należy, że obecnie, po przydzieleniu plutonu jako wsparcia, ludzie mają możność wypoczynku po wielu, wielu dniach nieprzerwanej służby”.
Źródła:
- Maciej Kledzik, „Królewska 16”, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1984.
- Antoni Przygoński, „Udział PPR i AL w Powstaniu Warszawskim”, Książka i Wiedza, Warszawa 1970
- Almanach Powstańczy 1944 z kalendarzem na rok 2004, Miasto Stołeczne Warszawa, Warszawa 2003
- Witryna Internetowa: http://www.whatfor.prv.pl
