O pierwszej w Polsce palarni kawy opowiada Krzysztof Szujecki z Towarzystwa Miłośników Historii.
132. felieton pod wspólną nazwą: Stolica historii. Przedstawiają członkowie Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie, które są już od trzech lat emitowane w każdą sobotę, w nieco skróconej wersji, w Radiu Kolor.
Podcast Radia Kolor jest pod tekstem.
Z cyklu:
Stolica historii. Przedstawiają członkowie
Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie.
Odcinek CXXXII:
Palarnia kawy ”Pluton”
Tarasiewiczów
Opowiada Krzysztof Szujecki
Firma, jako pierwsze tego typu przedsięwzięcie na ziemiach polskich. została złożona przez Tadeusza Tarasiewicza w Warszawie w 1882 r.
Wtedy powszechną praktyką było jeszcze kupowanie w sklepach surowej kawy i wypalanie jej na domowych patelniach lub w blaszanych bębenkach. Proces ten był czasochłonny a do tego ziarna upalane na często zaniedbanych patelniach, w resztkach tłuszczu, traciły swoje aromatyczne właściwości. Jedynie bardziej zasobne gospodarstwa domowe mogły pozwolić sobie na zakup specjalnych maszynek blaszanych. Ponieważ jednak były one dość skomplikowane w obsłudze, większość osób chcących zakosztować smaku świeżej kawy, nie miała innego wyboru niż pójście do kawiarni.
Pomysł seniora rodu Tarasiewiczów, aby wprowadzić do sprzedaży sklepowej wypalone ziarna, okazał się więc strzałem w dziesiątkę, choć początki – jak to zazwyczaj w biznesie bywa – nie były łatwe.
W 1922 r. miał miejsce jubileusz czterdziestolecia Plutona, podczas którego jego przyszły dyrektor, wówczas dwunastoletni wnuk twórcy firmy, Kordian Tarasiewicz, po raz pierwszy odwiedził główną siedzibę firmy mieszczącą się wówczas przy ul. Żytniej.
Chłopak zapoznał się jednocześnie z palarnią oraz biurem.
Po ukończeniu szkoły i rozpoczęciu studiów podjął w Plutonie praktykę, przechodząc szkolenie w poszczególnych działach: palarni, magazynie, ekspedycji, transporcie i buchalterii.
Gdy w 1934 r. zmarł śmiercią nagłą dotychczasowy wieloletni dyrektor palarni i czołowy warszawski kupiec Stanisław Hirszel, akcjonariusze firmy powierzyli to stanowisko wnukowi założyciela Plutona – Kordianowi.
Miał on wprawdzie pewne doświadczenie zdobyte podczas kilkuletnich praktyk, ale dla nikogo nie było tajemnicą, że decyzja o przekazaniu tak odpowiedzialnej funkcji dwudziestoparolatkowi obarczona jest dużym ryzykiem. Bynajmniej nie przez brak kompetencji czy odpowiedzialności, ale właśnie odpowiedniej rutyny. Nawet sam Kordian Tarasiewicz określał po latach tę decyzję jako dość „karkołomną”.
Dodatkowo przedsiębiorstwo nie znajdowało się wtedy w najlepszym położeniu ekonomicznym. Jego zyski systematycznie spadały. Wciąż jeszcze na całym świecie odczuwano skutki wielkiego kryzysu gospodarczego, a w Polsce recesja trwała nawet dłużej niż w innych europejskich krajach.
Kordian Tarasiewicz z animuszem przystąpił do działania.
Zdecydował się na zmianę oświetlenia, instalację neonów, które w latach trzydziestych XX wieku stawały się coraz powszechniejszym, by nie powiedzieć obowiązkowym, elementem krajobrazu warszawskich ulic. Zarządził również obniżkę wynagrodzeń dla pracowników.
Te działania, dodatkowe szkolenia dla personelu (dobrym pomysłem okazało się wydanie podręcznika dla sprzedawców kawy z odpowiednimi wytycznymi) oraz poprawa ogólnej koniunktury gospodarczej spowodowały stopniowy wzrost zysków. Tarasiewiczowi udało się wyprowadzić firmę na prostą.
Pluton nawiązał współpracę z tak znanymi firmami jak: Wedel czy Blikle, a także Hotelem Europejskim i Cafe Bristol.
W 1939 r. firma posiadała już ponad trzydzieści sklepów na ternie całego kraju.
W warunkach okupacji Pluton wciąż się rozwijał .
Tak, że przed wybuchem Powstania Warszawskiego firma zatrudniała około 250 osób. Co więcej, byli oni objęci pełną opieką socjalną i medyczną.
Mogli liczyć również na pomoc w zakupie leków.
W Powstaniu firma poniosła olbrzymie starty.
Większość budynków i należące do Plutona składy zostały zniszczone.
W sporządzonym przez zarząd miasta wykazie wojennych strat, straty Plutona wyceniono na 1,3 mln złotych.
Mimo tego, dzięki aktywności Kordiana Tarasiewicza, po wojnie Pluton zdołał się odrodzić. Niestety komuniści, którzy na początku zwodzili społeczeństwo i przedsiębiorców, stwarzając pozory normalności gospodarczej, wkrótce mieli pokazać swoje prawdziwe zamiary.
Masowo zaczęto stosować domiary podatkowe.
Tym, co przesądziło losy Plutona było przejęcie poprzez Dekret Bieruta firmowej nieruchomości przy ul. Grzybowskiej w 1950 r. Firma straciła bowiem zabezpieczenie na posiadane kredyty bankowe i musiała ogłosić upadłość.
Kordian Tarasiewicz do końca życia pozostawał aktywny, ciekawy świata i bieżących wydarzeń. Publikował artykuły i książki dotyczące jego największych pasji: tenisa, historii Warszawy i oczywiście firmy „Pluton”.
Napisał także ciekawą autobiografię.
Chętnie przychodził na spotkania autorskie, udzielał wywiadów.
Jeszcze długo po dziewięćdziesiątce podróżował samolotem za granicę, prowadził samochód. Podkreślał, że w zachowaniu dobrej kondycji bardzo pomagała mu regularna gimnastyka i higieniczny tryb życia.
Zmarł 16 grudnia 2013 w Warszawie w wieku 103 lat.
Krzysztof Szujecki
Urodzony w 1987 w Warszawie, absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Pasjonat historii i historii sportu.
Autor wielu książek o tej tematyce, zarówno dla dorosłych, jak i młodszych czytelników, m.in. „Życia sportowego w Drugiej Rzeczypospolitej” (Bellona 2012), „Życia sportowego w PRL” (Bellona 2014), „Zagadek sportowych” (Demart 2015) „Encyklopedii igrzysk olimpijskich” (SBM, 2016), „Historii sportu w Polsce, tom I” (Biały Kruk 2018), „Sportsmenek” (Muza 2020) „Milionerów przedwojennej Polski” (Księży Młyn 2021) i „Najpiękniejszych kobiet przedwojennej Polski” (Księży Młyn 2023).
W ramach swojej działalności publicystycznej i edukacyjnej wielokrotnie gościł w programach telewizyjnych i radiowych. Współpracował m.in. z Muzeum Literatury w Warszawie oraz Centrum Edukacyjnym Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie i Katowicach.
W Towarzystwie Miłośników Historii od 2024 roku.
Podcast Radia Kolor
4:10 min.
(kliknij logo)
Zobacz też inne odcinki cyklu:
- Lista odcinków: [LINK]
