Świat polskiej szlachty. Dzieje ludzi i rodzin.

W księgarniach pojawiła się książka o dziejach przedstawicieli polskiej arystokracji i ziemiaństwa.

Marcin Rosołowski i Arkadiusz Bińczyk, autorzy, opisali w niej koleje życia trzydziestu przedstawicieli rodów i rodzin szlacheckich, żyjących na przestrzeni kilku wieków.

Teksty były wcześniej publikowane na łamach pisma Polska the Times i dzienników regionalnych z grupy Polskapress. Teraz te poprawione i  uzupełnione teksty, wzbogacone ilustracjami i herbami, zebrane w całość mogą stanowić cenną lekturę w domowej biblioteczce.

Książkę wydała Fundacja im. XBW Ignacego Krasickiego wspierana przez Fundację XX. Czartoryskich.

Partnerami są: dziennik „Polska Metropolia Warszawska”, portal RaportCSR.pl, Galeria Delfiny oraz Polskie Towarzystwo Ziemiańskie.

Słowo wstępne napisał Maciej Radziwiłł, Członek Zarządu Fundacji XX. Czartoryskich a posłowie autorzy.
Publikujemy te teksty poniżej.

Świat polskiej szlachty.
Dzieje ludzi i rodzin.

Arkadiusz Bińczyk, Marcin Rosołowski

Spis treści

1. Ród Bonerów.
2. Sebastian Lubomirski (ok. 1546-1613).
3. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (1549-1616).
4. Kasper Niesiecki (1682-1744).
5. Antoni Tyzenhauz (1733-1785).
6. Izabela Lubomirska (1736-1816).
7. Ignacy Ścibor-Marchocki (1755-1827).
8. Adam Jerzy Czartoryski (1770-1861).
9. Wincenty Krasiński (1782-1858).
10. Maria Wirtemberska (1768-1854).
11. Bruno Kiciński (1797-1844).
12. Tadeusz Bułharyn (1789-1859) i Jerzy Bułharyn (1798-1885).
13. Karol Sienkiewicz (1793-1860).
14. Henryk Łubieński (1793-1883).
15. Dezydery Chłapowski (1788-1879).
16. Ludwik Sobański (1791-1837)
17. i Róża Sobańska (1798-1880).
18. Franciszek Ksawery Krasicki (1774-1844).
19. Adam Potocki (1822-1872).
20. Kazimierz Krasicki (1807-1882).
21. Antoni Rolle (1830-1894).
22. Michał Piotr Radziwiłł (1853-1903).
23. Feliks Sobański (1833-1913).
24. Witold Kazimierz Czartoryski (1876-1911).
25. Emanuel Bułhak (1865-1943).
26. Karol Lanckoroński (1848-1933).
27. Edward Krasiński (1870-1940).
28. Michał Czartoryski (1897-1944).
29. Adam Żółtowski (1881-1958).
30. Ród Abakanowiczów.

Słowo wstępne

Czy się to komuś podoba, czy nie – historia polskiego ziemiaństwa jest jądrem historii Polski kilku ostatnich stuleci. Model ustrojowy Rzeczypospolitej Obojga Narodów, nasze dzieje w epoce zaborów i struktura społeczna, z jaką weszliśmy w erę II Rzeczypospolitej, powodują, że ziemiaństwo odgrywało kluczową rolę o wiele dłużej niż w innych europejskich państwach.

Co istotne, żywotność ideału szlachcica-ziemianina, gotowego do służenia Ojczyźnie, okazała się odporna na wysiłki komunistycznej propagandy. Partyjne czynniki z kontuzją odnotowały, że kiedy w latach 70. na ekrany wszedł Potop, młodzi ludzie entuzjastycznie utożsamiali się ze szlacheckimi bohaterami – chociaż wpajano im że „panowie” przetracili niepodległe państwo i ciemiężyli lud. I oto po trzydziestu latach intensywnej propagandy okazało się, młodzi potomkowie rodzin robotniczych i chłopskich darzą znacznie większym uwielbieniem Kmicica niż bohaterów filmów o komunistycznych partyzantach.

Dzieje polskiego ziemiaństwa to dzieje poszczególnych rodzin i poszczególnych osób. Ich barwne losy tworzą niezwykle interesującą opowieść, będącą elementem dziejów Polski i Polaków. W książce, którą trzymacie Państwo w ręce – i która, mam nadzieję, okaże się interesującą lekturą – znalazły się wybrane postacie żyjące na przestrzeni ponad czterystu lat. Jej bohaterami są przedstawiciele rodzin ziemiańskich i arystokratycznych, z wyjątkiem dwóch postaci, które – mimo nieszlacheckiego pochodzenia – wywarły duży wpływ na szlachecką kulturę i pamięć o szlacheckiej tradycji.Wiele z tych osób popadło w zapomnienie, inne znane są tylko z pewnych swoich dokonań, i to nie zawsze tych najważniejszych i najciekawszych. Bo ilu z nas dzisiaj pamięta, że książę Adam Jerzy Czartoryski, jeszcze jako bliski współpracownik młodego cesarza Aleksandra, snuł wizję zjednoczonej Europy? Wizję, która ziściła się dopiero półtora wieku później. Nie pamiętamy o niezwykłym człowieku, wybitnym intelektualiście i filozofie Adamie Żółtowskim, tragicznie zmarłym na emigracji po II wojnie światowej. Takich postaci w tej książce jest znacznie więcej.

Opublikowane teksty ukazywały się przez wiele miesięcy na lamach Polski the Times i wielu dzienników regionalnych. Teraz, zebrane, przejrzane i uzupełnione, opatrzone imponującym materiałem ilustracyjnym, mogą być ozdobą domowej biblioteki i ciekawą lekturą dla wszystkich, którym bliska jest polska historia. Mam nadzieję, że autorzy nie traktują projektu jako zamkniętego i z czasem otrzymamy kolejne części biograficznej opowieści o potomkach rodów ziemiańskich i arystokratycznych.

Maciej Radziwiłł, Członek Zarządu Fundacji XX. Czartoryskich

Posłowie

Skoro do lektury niniejszej książki zachęcił Maciej Radziwiłł, to jej autorzy poczuwają się do obowiązku skreślenia kilku słów na zakończenie.

W 2017 roku, korzystając z zaproszenia redakcji dziennika Polska the Times, rozpoczęliśmy publikację cyklu sylwetek polskich ziemian i arystokratów. Celem było przypomnienie postaci, które dzisiaj znane są niewielu osobom i tylko pobieżnie. Pamięć o łych, którzy w przeszłości odgrywali istotną rolę w polskiej kulturze, gospodarce i polityce, zatrważająco maleje. I nie da się lego zwalić na karb kilkudziesięciu lat komunizmu. Starsi czytelnicy pamiętają na pewno, że po książki popularyzujące polską historię, w tym biografie, ustawiały się przed księgarniami długie kolejki. Dzisiaj sprzedaż dwóch czy trzech tysięcy egzemplarzy takich pozycji uchodzi za sukces.

Okazało się, że cykl publikacji, realizowany pod patronatem Fundacji XX. Czartoryskich, spotkał się z zainteresowaniem czytelników, a w ślad za Polską the Times artykuły przedrukowywały dzienniki regionalne. Przeglądając to, co się zdążyło ukazać, i to, co mamy w planach, stwierdziliśmy, że można z lego złożyć barwną mozaikę, pokazującą różne oblicza polskiego ziemiaństwa, szlachty i arystokracji. Są tu bowiem postaci szlachetne, bez reszty poświęcone sprawie polskiej, roztropni przedsiębiorcy, zapaleni kolekcjonerzy i badacze, lecz trafiają się również osoby, które już u współczesnych budziły żywe kontrowersje. Wszyscy jednak byli osobistościami nietuzinkowymi, wartymi, by i dzisiaj o nich pamiętać. Są one częścią nie tyle historii polskiego ziemiaństwa, ale po prostu – historii Polski.

Mamy satysfakcję, że niniejszy zbiór wpisał się w obchody stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Otrzymał logo „Niepodległa”, co jest potwierdzeniem ambicji, jakie mieliśmy – by popularyzując wiedzę o ludziach mniej znanych, zachęcać czytelników, by dalej poszukiwali jej już na własną rękę. Należą się w tym miejscu podziękowania osobie, bez której zaangażowania, cierpliwości i wizji ta praca nie zostałaby wydana tak starannie i w tak ładnej szacie graficznej – Wojciechowi Maziarskiemu.

A ponieważ tych potomków polskiego ziemiaństwa, którzy zasługują na przypomnienie, jest znacznie więcej niż niespełna trzydziestu – mamy nadzieję, że w Państwa ręce trafią kolejne części naszej książki.

Marcin Rosołowski, Arkadiusz Bińczyk
Warszawa, luty 2019 r.