To przedstawienie Teatru Oratorium nie jest nowe. Miało swoją premierę 10 kwietnia 2016 roku. Warto jednak poświęcić mu kilka słów, bo ze wszech miar zasługuje na zauważenie i pochwalenie.
Scenariusz spektaklu „Wywózki, łagry, Katyń” napisała Danuta Nagórna, pochodząca z Łucka znakomita aktorka scen warszawskich (występowała m.in. w teatrach: Polskim, Nowym, Narodowym i Laboratorium Dramatu), widziana ostatnio na ekranach kin w roli teściowej Zdzisława Beksińskiego w filmie „Ostatnia rodzina”. Pomysłodawcą przedstawienia i współtwórcą pierwszej jego wersji był aktor i historyk teatru Bogdan Śmigielski (1929-2013). Tamta premiera miała miejsce kilkanaście lat temu. Było to jednak zupełnie inne przedstawienie – bez multimedialnych wizualizacji, a także bez wielu wykorzystywanych w nim obecnie tekstów.
Najprościej byłoby powiedzieć, że spektakl po prostu opowiada o Katyniu i martyrologii Polaków wywożonych na wschód w wyniku rozkazów Stalina wydanych po 17 września 1939 roku. Przedstawienie jest jednak nieco inne, niż można by na podstawie takiego opisu oczekiwać. Przede wszystkim w scenariuszu zawartych jest wiele faktów, co sprawia, że spektakl uczy historii bez nachalnego dydaktyzmu. Ponadto wypowiadane przez aktorów teksty zmuszają do refleksji. To nie to, że w przedstawieniu brak emocji. Są, oczywiście, że są. Ale w przeciwieństwie do wielu współczesnych przedstawień zalewających widza emocjonalną logoreą – to przedstawienie zmusza przede wszystkim do myślenia. Ma na to z pewnością wpływ dobór tekstów.
Autorzy wykorzystanych w scenariuszu utworów to Bogdan Śmigielski, Czesław Miłosz, Anna Kosmowska, Feliks Konarski (znany jako „Ref-Ren”), Anatol Krakowiecki, Beata Obertyńska, Franciszek Minota, Józef Mackiewicz, Zbigniew Herbert, Czesław T. Niemczyński oraz ksiądz Zdzisław Peszkowski.
Nietrudno wypatrzeć na owej liście literatów wybitnych, a nawet zaliczanych do grona tych najwybitniejszych.
Przedstawienie wyreżyserował Jarosław Witaszczyk, aktor i reżyser. Występuje on w nim także, tworząc wraz z Danutą Nagórną znakomity duet. Wszystkie teksty wypowiadane przez tę dwójkę brzmią mocno i dobitnie. Wielką rolę odgrywa także muzyka. W przedstawieniu występują zamiennie skrzypaczka Angela Gołaszewska lub klarnecista Jacek Dziołak. Wyświetlane w tle wizualizacje znacząco dopełniają nastroju. Już w oczekiwaniu na rozpoczęcie przedstawienia widzowie oglądają prezentację, na którą składają się widoki osobistych przedmiotów ofiar zbrodni katyńskiej przesuwające się przez ekran. Później zaś za plecami występujących aktorów widać inne związane ze stalinowskimi zbrodniami obrazy. Niektóre wstrząsające…
Autorem muzyki jest Wojciech Kostrzewa, wizualizacje to dzieło Macieja Fryszera i Lidii Sadowskiej. Przedstawienie grane jest w Teatrze Oratorium przy Bazylice Najświętszego Serca Jezusowego przy ul. Kawęczyńskiej 53. Powstało ono dzięki współpracy prowadzącego swoją scenę teatralną Oratorium im. Św. Jana Bosko oraz Muzeum Katyńskiego (oddział Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie) pod Patronatem Honorowym burmistrza dzielnicy Praga-Północ m.st. Warszawy, Wojciecha Zabłockiego.
Najbliższe przedstawienie „Wywózki, łagry, Katyń” – 19 marca 2017 roku o godzinie 17.00.
