Dawne przepisy na świąteczne warszawskie pierniczki oraz tekst o świątecznych zwyczajach i prezentach sprzed 100 lat.

Najnowsza STOLICA pachnie świętami!

Polecamy dawne przepisy na świąteczne warszawskie pierniczki oraz tekst Anny Doroty Kamińskiej o świątecznych zwyczajach i prezentach sprzed 100 lat.

Co to były byśki, światy i nowe latka – dowiemy się z tekstu o tradycjach świątecznych w różnych zakątkach Mazowsza.

W podwójnym numerze STOLICY podsumowanie cyklu 1918-2018 Stulecie niepodległości – tekstem prof. Grzegorza Nowika o trudnościach w scalaniu polskich ziem spod trzech zaborów.

Przypomnieniem wydarzeń z listopada i grudnia 1918 r. zamykamy kalendarium roku 1918.

Jarosław Zieliński pisze o pierwszych polskich samolotach, Adrian Sobieszczański przypomina historię Wolnej Wszechnicy Polskiej, a Katarzyna Dzierzbicka przywołuje okoliczności realizacji pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie – w 120. rocznicę jego odsłonięcia. Piotr Łopuszański przypomina Posła Prawdy, czyli Aleksandra Świętochowskiego, którego 170. rocznica urodzin przypadnie 17 stycznia 2019 r.

W przedświątecznej gonitwie warto znaleźć czas na chwilę z najciekawszymi kulturalnymi wydarzeniami w stolicy – Jerzy S. Majewski oprowadza po najnowszej wystawie w Muzeum Narodowym oraz ujawnia fascynujące szczegóły chyba największej w tej chwili muzealnej inwestycji w Polsce – Muzeum Historii Polski.

Paweł Dunin-Wąsowicz poleca najnowsze varsaviana oraz rozmawia z Muńkiem Staszczykiem.

Specjalnie dla STOLICY wybitny pisarz i dramaturg Rafael Akobdżanian (Hakobjanyan) przypomina nietuzinkową postać Williama Saroyana i jego fascynację Warszawą i Polską.

Spis treści

Str. 6
Gorzej znaczy lepiej?
Grzegorz A. Buczek o nowej polityce przestrzennej w stolicy

CO NAM BUDUJĄ

Str. 8
XYZ po zielonym betonie
Ewa Kielak-Ciemniewska

Str. 10
Powrót do przeszłości
Jerzy S. Majewski o powstającym Muzeum Historii Polski

1918-2018 STULECIE NIEPODLEGŁOŚCI

Str. 14
Polski „patchwork”
Grzegorz Nowik
o trudnościach scalenia odzyskanych ziem polskich w jedno państwo

Naszych pradziadów w trzech zaborach różniło zatem niemal wszystko: poziom życia, rozwoju cywilizacyjnego, infrastruktury komunikacyjnej, budowlanej, dostępu do nauki, oświaty, kultury, stopień analfabetyzmu, zamożność, wreszcie mentalność, poziom kultury ogólnej, a kultury politycznej w szczególności.

Str. 18
Pierwsze polskie samoloty
Jarosław Zieliński

Str. 24
Wolna i nieskrępowana myśl akademicka
Adrian Sobieszczański

Str. 28
Krzycząc: Polska! Niepodległa 1918
Jerzy S. Majewski o wystawie na zakończenie projektu 3 x Niepodległa w Muzeum Narodowym w Warszawie

Str. 32
120. rocznica odsłonięcia pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie
Katarzyna Dzierzbicka

(…) jednocześnie – jakby na umówiony znak – obnażyły się wszystkie głowy, na całej przestrzeni od króla Zygmunta do Kopernika! Wszystkie serca zabiły żywiej, wszyscy stali z zapartym oddechem, ze wzrokiem utkwionym w pomnik, i ponad tym kilkunastotysięcznym tłumem zaległa taka cisza, że o niej pojęcia mieć nie mogą ci, co jej nie byli świadkami. Musiało być coś niezmiernie wymownego w tej ciszy, bo z wielu oczu popłynęły rzęsiste łzy, bo ją pod koniec zakłóciły niepowstrzymane łkania.

Str. 37
Ostatni pozytywista
Piotr Łopuszański o życiu i twórczości Aleksandra Świętochowskiego

BOŻE NARODZENIE

Str. 44
Z życia dawnych warszawianek
Anna Dorota Kamińska pisze o świątecznych tradycjach sprzed 100 lat

Str. 49
Boże Narodzenie
wyjątkowy czas na Mazowszu

Wierzono, że wszystko, co się wydarzy w Wigilię, ma duży wpływ na przyszłość. Rodzice często napominali dzieci, żeby wstawały rano i były grzeczne przez cały dzień, ponieważ tak miało być przez cały rok. Starano się nie pożyczać w tym dniu czegokolwiek od sąsiadów, ponieważ nikt nie chciał być dłużnikiem w nadchodzącym roku. Nie bez znaczenia było, kto pierwszy odwiedził domowników w Wigilię. Mężczyzna gwarantował bogactwo przychówku, który miał się pojawić w gospodarstwie.

Str. 51
Poczuj ducha świąt

KULTURA

Str. 52
Neon z ogniem i kopytem
Anna Brzezińska-Czerska o kultowych neonach stolicy

Neony ze zwierzętami dostarczały też radości. Szczególnie, kiedy nie działały jak powinny, np. przywołany w filmie »Nie lubię poniedziałku« neon ze świnką, w którym nie świeciły się trzy środkowe litery pierwszego członu napisu »Zakłady mięsne«.

Str. 55
O pałacu, który stanął na drodze
Piotr Piegat

Str. 62
Smutek peronu i próby w kuchni
Paweł Dunin-Wąsowicz rozmawia z Muńkiem Staszczykiem

Choćby to, że wtedy nie było komórek, nie miałem telefonu w akademiku ani w wynajmowanym mieszkaniu i dzwoniłem z automatu pod Sezamem. Był uszkodzony i można było za jedną monetę długo rozmawiać. Tam mnie zresztą pierwszy raz zobaczyła przyszła biografka T.Love, Magda Patryas, jeszcze jako licealistka.

Str. 66
Magia Polski według Ormian
Rafael Akopdżanian (Hakobjanyan) o Williamie Saroyanie

Str. 69
Król warszawskich sutenerów
Mateusz Rodak

Na początku grudnia 1928 r. w policyjnym dossier Krybusa zanotowano podejrzenie o sutenerstwo. Wiemy jednak, że już wcześniej notowano go za stręczycielstwo. W lutym 1926 r. lokatorzy domu przy ul. Rymarskiej 16 wystosowali podanie do Wydziału Zdrowia Publicznego Komisariatu Rządu na m.st. Warszawę, w którym zwracali się z prośbą o uniemożliwienie Krybusowi założenia lupanaru w ich kamienicy. Podkreślali, że mieści się tam czytelnia dla dzieci i młodzieży, a w niedalekim sąsiedztwie znajdować się miało gimnazjum żeńskie Zrzeszenia Nauczycieli.