Zakochani nie baczą na różne trudności. Czy zawsze im się udaje? O tym w książkach opisanych przez Romana Soroczyńskiego.
W każdej epoce – bez względu na sytuację polityczną czy położenie geograficzne – kwitnie miłość. Obok funkcjonuje normalne (lub nienormalne) życie, pojawiają się różne problemy. Ale zakochani są … zakochani.
Jak dzikie gęsi
Dowód tego pojawia się w motto do książki Agnieszki Olejnik, zatytułowanej Jak dzikie gęsi: autorka dedykuje tę powieść swojemu mężowi z okazji trzydziestej rocznicy ślubu.
Wiosną 1938 roku na Dolnych Łużycach gęstnieje mrok nazizmu. Katrin pochodzi z polsko-niemieckiej rodziny. Czuje się ona coraz mniej bezpiecznie w świecie, gdzie jeden donos może zniszczyć człowiekowi życie. Wystarczy żart z Führera albo nie dość entuzjastycznie oddany salut. Rudolf Hertz, ambitny członek Hitlerjugend, rzadko myśli o miłości. Jego marzenia i plany koncentrują się wokół kariery i służby dla Rzeszy. Jest tylko jedna dziewczyna, która wzbudza jego zainteresowanie – jasnowłosa Katrin. Pewnego dnia między tymi dwojgiem stanie chłopak o szarych oczach i niesfornej czuprynie. Peter jest pacyfistą – podobnie, jak jej ojciec i obydwaj dziadkowie. Młodzi zaczynają pałać do siebie uczuciem, o które zazdrosny jest Rudolf. Do czego jest w stanie posunąć się zazdrosny Hertz?
Agnieszka Olejnik jest nauczycielką języka polskiego i angielskiego. Pasjonatka podróży, kochająca Tatry miłością nieomal romantyczną. Mieszka w domu na skraju lasu, stara się żyć niespiesznie, podgląda naturę i próbuje ją fotografować. Jest autorką ponad 30 powieści i kilku opowiadań. Jej twórczość obejmuje gatunki tak różnorodne, jak powieść obyczajowa, kryminał i romans historyczny. Pisze także dla dzieci i młodzieży. Spod jej pióra wyszły między innymi: Cuda i cudeńka, Listy i szepty, Dworek w Miłosnej, Szczypta nadziei, Jeszcze będzie przepięknie, Wianek z lawendy, A potem przyszła wiosna, Już nie czekam i Dużo miłości.
Autorka umiejętnie połączyła romans z historią. Relacja o pierwszej miłości jest przeplatana opisami kolejnych etapów nazistowskiej ideologizacji życia w Niemczech, w czym poczesne miejsce zajmują zmiany programów nauczania w szkołach i treści podręczników. W tym miejscu nie mogę oprzeć się refleksji, że przypomina mi to coś, co dzieje się współcześnie w pewnym kraju leżącym nieco na wschód od Niemiec.
Na ulicach jest coraz więcej brutalnych scen, z Nocą Kryształową włącznie. Na przekór temu na terenie Niemiec jest (niestety, coraz mniejsza) grupa ludzi, którzy sprzeciwiają się nazistom. Jeden z nich przypomniał słowa amerykańskiego prezydenta, Franklina Delano Roosevelta:
Jedyną rzeczą, której musimy się bać, jest sam strach.
Wbrew pozorom, nie wszystkie postaci są tu jednoznaczne. Do takich należy choćby Rudolf Hertz. Uważam, że Agnieszka Olejnik świetnie opisała przemiany jego osobowości. Co wpłynęło na zmiany w jego postępowaniu? Czy kwiat pierwszej miłości może rozkwitnąć w ponurej scenerii u progu wojny? Jak uchronić to, co delikatne i niewinne, przed ludzką podłością i brutalnością historii? Co trzeba będzie poświęcić, aby ocalić tych, których się kocha? Odpowiedzi na te pytania można znaleźć na stronach książki Jak dzikie gęsi. A ja z niecierpliwością czekam na drugą część, której zapowiedź – ni stąd, ni zowąd – pojawiła się na jej końcu.
- Agnieszka Olejnik, Jak dzikie gęsi
- Redakcja: Malwina Kozłowska
- Korekta: Marta Akuszewska, Jarosław Lipski
- Projekt okładki: PANCZAKIEWICZ ART.DESIGN
- Zdjęcie na okładce: © Shelley Richmond/Trevillion Images
- Skład i łamanie: Dariusz Nowacki
- Wydawca: Grupa Wydawnictwo Filia Sp. z o.o., Poznań 2023
- ISBN 978-83-8280-565-9
Na obcej ziemi – Czas pokuty
Druga z opisywanych książek przenosi nas o dziesięć lat później, do Wrocławia i jego okolic. Przed nami Czas pokuty – drugi tom serii Na obcej ziemi, autorstwa Joanny Jax, zatem bohaterów tej książki już znamy (zob. https://www.warszawa.pl/rodzinne-sagi/).
Zakończenie pierwszego tomu opowieści było i spodziewane, i dosyć zaskakujące. Między pierwszą a drugą częścią sytuacja nie zmieniła się ani o milimetr. Dlatego czytelnicy łatwo mogą zorientować się w sytuacji.
Wissarion, Nadia, Marcel i Marta oraz Andrzej podejmują różne próby odnalezienia się w powojennej rzeczywistości. Nad wszystkim czuwa (a przynajmniej próbuje) Maksim Fiodorow – stalinowski nadzorca. Powoduje on, że nikt nie może czuć się bezpieczny. W ponurym klimacie Wrocławia czuje się on, jak ryba w wodzie.
Autorka doskonale oddaje atmosferę tamtego okresu: niepokój, nieustanne zagrożenie i walka o codzienny byt. Jednocześnie sprawnie przeprowadza nas przez Wystawę Ziem Odzyskanych, zauważając przygotowania do Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie Pokoju.
Joanna Jax (właściwie: Joanna Jakubczak) jest absolwentką Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Maluje na szkle, pasjonuje się literaturą biograficzną i grafiką. Jest wolontariuszką Fundacji dla Rodaka, wspierającej Polaków w Kazachstanie. Jako pisarka zadebiutowała Dziedzictwem von Becków. Dużą popularnością cieszą się jej cykle powieściowe (Zemsta i przebaczenie, Zanim nadejdzie jutro, Prawda zapisana w popiołach i Saga Wołyńska) oraz kilkanaście „pojedynczych” powieści. Jedną z nich, Pamiętnik ze starej szafy, napisała pod pseudonimem Patrycja May.
Nadia robi wszystko, aby nie zabrano jej córki. Marcel otrzymał od Maksima zadanie „specjalne”. Andrzej nie jest szczęśliwy w małżeństwie z Emilią, jednak – pomimo miłości do Niemki Brigitte – pamięta o tym, że zawarł ślub. Marta zajmuje się dziećmi, pełniąc jednocześnie rolę anioła stróża wobec całej rodziny. Ach, nie wspomniałem o Wissarionie! Jego sytuacja jest najbardziej skomplikowana, ale żyje. Nie tylko on, ale i pozostali szukają jakichś alternatywnych rozwiązań. Czy im się uda? Nie zdradzę tego, zachęcając do zajrzenia na strony tej, zgrabnie i płynnie napisanej, powieści. A sam czekam na ciąg dalszy emocjonujących przygód, w których romans przeplata się z historią, a lojalność wobec innych osób z rodziny jest wartością dodaną bohaterów.
- Joanna Jax, Na obcej ziemi – tom 2 Czas pokuty
- Redakcja: Anna Seweryn-Sakiewicz
- Korekta: Bożena Sigismund
- Projekt graficzny okładki: Mariusz Banachowicz
- Skład i łamanie: Agnieszka Kielak
- Wydawca: Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska Sp. z o.o., Warszawa 2023
- ISBN 978-83-8329-072-0
Miłość to cała moja wina.
O kobietach z byłego Związku Radzieckiego
Przenieśmy się do czasów bardziej współczesnych i jeszcze dalej na wschód. Małgorzata Nocuń wiedzie nas na tereny byłego Związku Radzieckiego. Obserwowała przemiany zachodzące na obszarze, który nazwała Poradziecją. Ze szczególną wnikliwością obserwowała kobiety, a swój reportaż, czy zbiór reportaży, zatytułowała Miłość to cała moja wina. O kobietach z byłego Związku Radzieckiego.
Mogłoby się wydawać, że to kobiety staną się największymi ofiarami upadku Poradziecji, która wciąż jest żywą tkanką. Ten upadek przyniósł ogrom konfliktów, przemocy i patologii. W końcu w popularnych opowieściach o krajach poradzieckich najsilniejsi są zawsze mężczyźni. Małgorzata Nocuń wnikliwie przygląda się tym, dla których zabrakło miejsca w szkolnych podręcznikach i na pierwszych stronach gazet: kobietom z Europy Wschodniej i Azji Centralnej. Oddaje głos bohaterkom, które przeżyły blokadę Leningradu w 1941 roku, oraz tym, które były w Ukrainie w lutym 2022. Więźniarkom łagrów, działaczkom na rzecz praw człowieka oraz kobietom szczerze kochającym Związek Radziecki. Żołnierkom oraz matkom poległych na froncie. Feministkom z dużych miast oraz tym, którym mężczyźni odmawiają wszelkich praw.
Małgorzata Nocuń jest dziennikarką „Tygodnika Powszechnego”, a w latach 2004–2006 była jego korespondentką na Ukrainie i Białorusi. Redaktorka „Nowej Europy Wschodniej”. Autorka książek Miłość to cała moja wina i Wczesne życie oraz współautorka – wraz z Andrzejem Brzezieckim – książek Białoruś. Kartofle i dżinsy, Ograbiony naród. Rozmowy z intelektualistami białoruskimi, Armenia. Karawana śmierci. W 2014 roku została wyróżniona w konkursie Amnesty International „Pióro Nadziei” za reportaż z Kaukazu Północnego. W 2019 roku ukazał się pod jej redakcją zbiór reportaży o Białorusi, zatytułowany Ojczyzna dobrej jakości.
Rozmowy nie są wcale łatwe. Niemal wszystkie kobiety rozpoczynają od oficjalnej wersji. Dopiero potem opowiadają o tym, czego nie można zobaczyć na filmach i zdjęciach propagandowych. Nie wszystkie chcą odejść od oficjalnych przekazów. Czasem jednak wystarczy jedno zdanie, a wprawna reportażystka, jaką jest Małgorzata Nocuń, umiejętnie i cierpliwie drąży temat.
Każda rozmowa to temat-rzeka. Nie będę ich zatem prezentować, ograniczając się do kwestii łagrów:
Kobiet nie kojarzono jako więźniarek łagrów, tymczasem statystyki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ZSRR pokazują, że w 1947 roku w obozach pracy przymusowej siedziało 211 946 kobiet. W 1949 roku było ich już 528 037.
Za co były zamykane? ZA WSZYSTKO!!!
To one stały za awansami radzieckich mężczyzn: wojskowych, partyjnych i wielu karierowiczów. Z kolei każdy konflikt w byłych republikach najmocniej uderzał właśnie w kobiety – żony, kobiety – matki. Jeszcze coś się nie zmieniło: o ile wcześniej należało podkreślać komunistyczny charakter wszystkiego, co się robiło, o tyle teraz na każdym kroku należy wspominać szczególną rolę prawosławia. I tu znowu chwila zadumy: skąd ja to znam?
Jednak kobiety w Poradziecji potrafią przetrwać wbrew wszystkiemu. Poruszający, mocny i wielowymiarowy portret autorstwa Małgorzaty Nocuń utwierdził mnie w tym przekonaniu. Dlatego zachęcam do zapoznania się z tą książką.
- Małgorzata Nocuń, Miłość to cała moja wina. O kobietach z byłego Związku Radzieckiego
- Opieka redakcyjna: Tomasz Zając
- Redakcja: Agata Błasiak
- Korekta: Magdalena Kędzierska-Zaporowska / d2d.pl, Justyna Rochacewicz / d2d.pl
- Projekt okładki: Agnieszka Pasierska
- Fotografia na okładce: © Bjoern Steinz / Panos / Forum
- Projekt typograficzny i redakcja techniczna: Robert Oleś
- Wydawca: Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2023
- ISBN 978-83-8191-689-9
