Ludziska chwalą nas! Nasuwa się stare powiedzenie. Ale Stolicę warto przede wszystkim czytać. Bo zacna.
Stanąć na środku placu Piłsudskiego w latach 30. XX stulecia, mieć przed sobą kolumnadę pałacu Saskiego i pałac Brühla, po prawej ręce wielkomiejskie kamienice przy ulicy Ossolińskich, a po lewej pałac Kronenberga…?
To marzenie niejednego warszawiaka, które dziś ma szansę się spełnić!
Na wirtualnej wystawie w Parku Miniatur Województwa Mazowieckiego, o której piszemy w najnowszej „Stolicy”, odbędziemy podróż w czasie – dzięki specjalnym okularom goglom 360° znajdziemy się w samym środku najbardziej reprezentacyjnej przestrzeni przedwojennej Warszawy. Do wizyty na tej niecodziennej wystawie warto się przygotować – polecamy nasze artykuły o placu Piłsudskiego:
- Jarosław Zieliński przypomina gmachy, ludzi oraz wydarzenia związane z placem,
- Dmitrij W. Mitiurin i Aleksandr R. Sokołow opowiadają o historii, architekturze i niezwykłym wystroju soboru Aleksandra Newskiego,
- a Grzegorz Mika – o planach zmian na placu Piłsudskiego w dwudziestoleciu międzywojennym.
W październikowej „Stolicy” ponadto – tradycyjnie – wspomnienia o znamienitych osobistościach związanych z Warszawą oraz mniej znane fakty z historii miasta. Moim najgorętszym życzeniem jest wybudowanie instytutu radowego w Warszawie – powiedziała Maria Skłodowska-Curie w 1925 r. podczas obchodów rocznicy odkrycia radu w Paryżu. Sylwetkę i dokonania wielkiej Polki oraz jej związki z Warszawą opisuje Małgorzata Sobieszczak Marciniak. Arkadiusz Szaraniec przypomina swego czasu głośne, a współczesnym mało znane zamachy patriotycznych skrytobójców – Ludwika Rylla i Jana (Józefa) Rzońcy z 1862 r. Z okazji zbliżającego się Dnia Nauczyciela publikujemy artykuł o Piotrze Chruścielu – dyrektorze LO im. Marii Konopnickiej w Legionowie.
Wojciech Świdziński przybliża historię niezwykłego instrumentu – organów Wurlitzera z warszawskiego kina Colosseum, obecnie przechowywanych w walczącym o przetrwanie Muzeum Przemysłu i Techniki. „Stolica” dołącza się do apelu o pomoc dla tego wyjątkowego na mapie Warszawy i kraju muzeum! W cyklu Warszawa szemrana Mateusz Rodak pisze o… szemranym ginekologu – łowcy posagów. Najnowsza „Stolica” to także – jak co miesiąc – spora dawka kultury: Jan Englert w rozmowie z Rafałem Dajborem mówi o wyzwaniach, jakie stoją dziś przed Teatrem Narodowym, a Bogumił Paszkiewicz przypomina sylwetkę Mieczysława Bukowczyka – barwnego ptaka warszawskiej bohemy lat 60. Zapraszamy przy tej okazji na wystawę prac Bukowczyka (szczegóły w „Stolicy”), a także na inne wydarzenia kulturalne, których nie powinno zabraknąć w naszych terminarzach w październiku. Mroki jesiennej aury rozjaśnią felietony Marii Terleckiej, Jacka Fedorowicza i Przemysława Śmiecha oraz opowieść o pawiach z warszawskich Łazienek – Arkadiusza Szarańca.
Spis treści
Str. 4
Kronika miesiąca
Str. 6
Firma bardzo warszawska
Na 20-lecie firmy Dom Development o związkach spółki z Warszawą opowiada Ewie Kielak-Ciemniewskiej założyciel i prezes, Jarosław Szanajca
Str. 8
O Nagrodzie Architektonicznej Prezydenta m.st. Warszawy
w rozmowie ze STOLICĄ mówi Michał Olszewski
Str. 11
Matriks w Parku Miniatur
Str. 12
Plac Piłsudskiego – lata 30.
W powszechnej świadomości funkcjonuje on jako strefa narodowego sacrum i miejsce szczególnie podniosłych uroczystości. O historii tego wyjątkowego miejsca pisze Jarosław Zieliński
Str. 17
Europa w Warszawie
Str. 18
Sobór Aleksandra Newskiego — narodziny i zmierzch kolosa
Str. 24
Najważniejszy plac przedwojennej Warszawy
Grzegorz Mika, opisuje historyczne plany zmian w przestrzeni placu i jego otoczenia
HISTORIA
Str. 30
Pistolet Rylla i sztylet Rzońcy
Historię dwóch niedoszłych zabójców margrabiego Aleksandra Wielopolskiego opisuje Arkadiusz Szaraniec
Str. 34
Pospolite ruszenie radowe
W przyszłym roku świętować będziemy 150. rocznicę urodzin Marii Skłodowskiej-Curie. Małgorzata Sobieszczak-Marciniak wraca do historii słynnej chemiczki, ale opisuje też jej związki z Warszawą, której uczona pozostawiła w darze Instytut Radowy
Str. 36
Organy, które miały pecha
Wyjątkową historię organów Wurlitzera, o których renowację do dziś toczą się boje, wspomina Wojciech Świdziński
Str. 40
Piękny zawód w trudnych czasach
Piotr Chróściel wspomina zasłużoną dla polskiego szkolnictwa postać: swojego dziadka, wieloletniego dyrektora liceum w Legionowie, Piotra Chruściela
Str. 44
Teatr ambitny czy dochodowy?
W rozmowie z Rafałem Dajborem Jan Englert opowiada o swojej wizji nowoczesnego teatru, a także o programie Teatru Narodowego w nadchodzącym roku
Str. 48
Notatnik warszawski
Str. 53
„Stolica” czyta
Str. 56
Generał Haller na placu Hallera
Flieton Marii Terleckiej/
Str. 57
Tężyzna solecka
Flieton Jacka Fedorowicza
Str. 58
Świat według Bukowczyka, czyli Ikar na uwięzi
Bogumił Paszkiewicz wspomina bywalców Szlaku, czyli warszawską bohemę artystyczną lat 60., a wśród nich Mieczysława Bukowczyka, ilustratora, rysownika i satyryka
Str. 61
As polskich hochsztaplerów
W II Rzeczypospolitej stosunkowo łatwo można było zostać oszukanym. Na przykład przez takich asów przekrętu jak Jan Chomski, który był jednym z najgłośniejszych przestępców barwnego dwudziestolecia międzywojennego. Asa polskich hochsztaplerów wspomina Mateusz Rodak
Str. 65
Sercowy kajak
Mowa z Grochowa Przemysława Śmiecha
Str. 66
Świat na warszawskim stole
Str. 68
Pawie w Warszawie
Zwierzę w mieście Arkadiusza Szarańca
Str. 69
„Stolica” pisała
Str. 70
Bunkier sztuki
Warszawa na starej fotografii Jarosława Zielińskiego
