O Zygmuncie Woysławie, absolwencie Uniwersytetu Warszawskiego, wyróżnionego w Paryżu za świder do badań gruntu, opowiada Hanna Dzielińska.
Kolejny felieton pod wspólną nazwą: Stolica historii. Przedstawiają członkowie Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie, które są już od dziewięciu miesięcy emitowane w każdą sobotę o 15:15, w nieco skróconej wersji, w Radiu Kolor.
Podcast Radia Kolor jest pod tekstem.
Z cyklu:
Stolica historii. Przedstawiają członkowie
Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie.
Odcinek XXXIX:
Świdrujące opowieści
Opowiada Hanna Dzielińska
czyli Hanka Warszawianka
Przenieśmy się do Paryża, gdzie w kwietniu 1900 roku otwarto Wystawę Światową. Zwiedzający mieli zobaczyć największe osiągnięcia ubiegłego stulecia, dumnie prezentowane przez przedstawicieli pięćdziesięciu ośmiu krajów. Wystawa obejmowała łącznie ponad 130 hektarów terenu – w Paryżu, „mieście świateł” oraz Vincennes.
Złoty medal w jednej ze 121 nagrodzonych kategorii otrzymuje absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, Zygmunt Woysław. Jury honoruje go za świder do badań gruntu. Kim był? Z pomocą członka rodziny, Tomasza Wojsława, historię genialnego inżyniera przypomina Hanka Warszawianka.
Urodził się 11 grudnia 1850 roku w Mariampolu, w rodzinie Grzegorza Woysława i Felicji z Twarowskich. Dzieciństwo i okres nastoletni spędził w Piotrkowie, tam też w 1866 Zygmunt kończy Gimnazjum Męskie i rozpoczyna studia na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Szkoły Głównej Warszawskiej. Jego kolegami z roku są m.in. Bolesław Prus oraz Witold Zglenicki – ten ostatni jest postacią dobrze znaną mieszkańcom Płocka, gdzie stoi jego pomnik, jest też patronem ulicy.
Pięć lat później Zygmunt Woysław z wyróżnieniem kończy uczelnię, tyle że nosi ona już inną nazwę – to Cesarski Uniwersytet Warszawski. Następnie przenosi się do Petersburga, gdzie kontynuuje naukę w Instytucie Górniczym, który ukończył w 1875.
Po studiach pracuje w zakładach wydobywczych i metalurgicznych na Uralu i wschodniej Ukrainie. W wieku 26 lat staje się wynalazcą mimośrodowego świdra do poszukiwań minerałów – z czasem nazwano go „świdrem Wojsława”. W 1877 wraca do petersburskiego Instytutu Górniczego, gdzie zdobywa tytuł adiunkta.
W 1879 jako pierwszy na świecie opisuje naukowe podejście do projektowania, budowy i eksploatacji rurociągów naftowych oraz proponuje pompowanie ropy zamkniętym rurociągiem naftowym (w przeciwieństwie do powszechnego wówczas używania otwartych zbiorników). W tym samym roku podczas dyskusji w oddziale morskim Rosyjskiego Towarzystwa Technicznego przedstawił swój projekt łodzi podwodnej. Niestety podobnie jak w przypadku transportu ropy zamkniętymi rurociągami, rosyjscy decydenci nie doceniają pomysłu polskiego absolwenta Instytutu Górniczego.
Woysław mieszka w Petersburgu, ale często podróżuje po Rosji i Królestwie Polskim. Zajmuje się doskonaleniem metod wiercenia w gruncie i skałach, wykonuje też prace odwiertowe.
W 1888 zakłada przedsiębiorstwo „Biuro badań gruntu” (miało filię w Warszawie), które prowadziło prace wiertnicze na terenie centralnej i zachodniej Rosji, w tym w Królestwie Polskim.
30 czerwca 1891 świętuje w Warszawie, do której zresztą często przyjeżdżał, wraz kolegami i dawnymi nauczycielami 25-lecie ukończenia gimnazjum w Piotrkowie: celebracja ma miejsce w kościele św. Piotra i Pawła na Koszykach, w ogrodzie pomologicznym oraz w restauracji Sielanka za rogatkami belwederskimi.
Od 1894 przez trzy lata pracuje w Moskwie jako profesor w tamtejszym Instytucie Rolniczym. Choć mieszka daleko od Warszawy, bliskie są mu sprawy mieszkańców miasta. W kwietniu 1895 roku bierze udział w organizowanym w warszawskim pałacu Jabłonowskich „II-gim ruskim Zjeździe Wodociągowym”, w którym wdaje się w polemikę m.in. z W. Lindleyem na temat zaopatrywania Warszawy w wodę.
Umiera 8 lutego 1904 roku w Petersburgu i zostaje pochowany na rzymsko-katolickim Cmentarzu Wyborgskim. Grób inżyniera nie zachował się do naszych czasów – w 1939 decyzją komunistów nekropolia, gdzie się znajdował, została zniszczona.
Hanna Dzielińska
(Hanka Warszawianka)
Dziennikarka i publicystka, varsavianistka, autorka filmów dokumentalnych m.in. „Grupa” o batalionie Krybar i reportaży historycznych (m.in. o Marcu ’68), serii reportaży nt. Mokotowa, warszawskiego getta, autorka artykułów nt. dziedzictwa historycznego i artystycznego Warszawy, serii spacerowników o żydowskiej Warszawie.
Członkini Zespołu ds. Historycznych Pracowni Artystycznych przy Prezydencie Miasta Warszawy.
Laureatka III nagrody w konkursie architektoniczno-urbanistycznym „Gdzie jest Muzeum Niepodległości” oraz II nagrody w konkursie na upamiętnienie Wielkiej Synagogi.
Autorka „Historycznego Kalendarza Mokotowskiego”, „Paszportu Ursynowskiego”, Warszawskiego Kalendarza Ilustrowanego, Notesu Podróżnika oraz serii spacerowników po Mokotowie i Ursynowie.
Prowadzi spacery, gry miejskie oraz imprezy integracyjne oparte na historii i architekturze Warszawy. Italianistka i historyczka sztuki.
Od końca 2022 należy do Towarzystwa Miłośników Historii.
Podcast Radia Kolor
4:44 min.
(kliknij logo)
Zobacz też inne odcinki cyklu:
- Lista odcinków: [LINK]
